Lo Sistèma Internacional d'Unitats (nom abreujat en SE), version modèrna de l'ancian sistèma metric, es lo sistèma d'unitats de mesura lo mai utilizat al mond. Es d'usatge legal dins quasi totes los estats, en particular los estats europèus. Es descrich dins la brocadura oficiala1 (en francés, per de rasons istoricas) del Burèu internacional dels peses e mesuras, aital coma sas traduccions dins divèrsas lengas, e integrat a la nòrma internacionala ISO 80000.
Dins lo Sistèma Internacional, existís de las unitats de basa (o unitats fondamentalas) e de las unitats derivadas. De prefixes permeton de definir dels multiples e dels sòus-multiples d'unitats. Cada unitat a un nom (que depend de la lenga utilizada) e un simbòl (internacional, independent de la lenga). Per exemple, l'unitat de basa SE de massa a per nom quilograma en occitan, quilogram en catalan, chilogrammo en italian, etc. ; son simbòl, quala que siá la lenga del contèxt, es : kg.
Règlas ortograficas e tipograficas
Escritura dels nombres en chifras
Lo séparateur decimal (entre la partida entièra e las decimalas) es la virgula o lo ponch segon l'usatge corrent dins lo contèxt. Per exemple, l'escritura decimala del nombre 71/50 es 1,42 o 1.42.
Los nombres que comprenon un fum de chifras se pòdon partejar, facultativament, en grops de 3 chifras separadas per d'espacis, per tal de facilitar la lectura. Aqueles grops son pas jamai separats per de ponches. Per exemple, lo nombre « dètz mila cinc cents » s'escriu en chifras 10 500 o 10500 (mas pas 10.500).
Unitats
Noms d'unitats
Aqueles noms son de noms comuns : s'escrivon en minusculas e s'acòrdan en nombre (un mètre, trenta mètres). Aquela règla a pas d'excepcion : per exemple, l'unitat de basa de la temperatura termodinamica a per nom kelvin, nom comun provenent del nom del fisician William Thomson, mai plan conegut coma Lord Kelvin : un kelvin, cent kelvins.
Simbòls d'unitats
Los simbòls d'unitats, invariablas ne nombre, s'escrivon en caractèrs romans (dreches). Son pas d'abreviacions : s'acaban pas per un ponch2. Son en minusculas, levat quora lo nom de l'unitat proven d'un nom pròpri de degun : dins aquel cas, la primièra letra del simbòl es una majuscula. Per exemple, lo simbòl del quilograma es : kg (en minusculas) ; lo simbòl del kelvin es : K ; lo simbòl del pascal (unitat de la pression, dont lo nom proven del nom pròpri Pascal) es : Pa. Los simbòls s'emplegan unicament après un nombre escrich en chifras, e ne son separats per un espaci3 : 1 m (un mètre), 20 K (vint kelvins).
Unitats SE de basa
Remarca : segonda, mòle, candèla son femenins. Los autres noms son masculins.
Unitats TAN derivadas
Exemples d'unitats derivadas
Unitats derivadas als noms especials
Remarca : aqueles noms son masculins ; hèrtz a per plural hèrtzes o hèrtz.
Multiples e jos-multiples decimals de las unitats
Prefixes S'Una
seria de noms de prefixes e de simbòls de prefixes permeton de formar los noms e los simbòls dels multiples e jos-multiples decimals de las unitats SE de 1024 a 10-24. Los simbòls dels prefixes s'escrivon en caractèrs romans (dreches) e s'estacan sens espaci als simbòls d'unitats per formar un simbòl novèl d'unitat ; per exemple : hm, km, µs, MJ, simbòls de l'ectomètre (100 m), del quilomètre (1000 m), de la microseconde (0,000 001 s) e del megajoule (1 000 000 J).
Noms e simbòls dels prefixes SE :
Lo quilograma
Per de rasons istoricas, lo quilograma es la sola unitat de basa SE Dont lo nom conten un prefix. Los noms e los simbòls dels multiples e jos-multiples decimals de l'unitat SE de massa son formats dirèctament a partir del grama : per exemple 10-2 kg = 10 g = 1 dag (dètz gramas o un décagramme).
Unitats exterioras al Sistèma Internacional, mas dont l'usatge i es acceptat
Per exemple, s'escriu : 17 h 30 min, o : 17 h 30.
Remarca : ectara es un nom femenin (una ectara, doas ectaras)
1 Brocadura de 2006 : Veire la brocadura
2 Mas pòdon èsser seguits d'un ponch en fin de frasa per de rasons de pontuacion.
3 Excepcionalament, se met pas d'espaci davant los simbòls de las unitats sexagesimalas d'angle : 90°, 30′, 10″.