lengadocian

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.

Lengadocian
lengadocian
País França
Region Sud de França
Tipologia SVO, sillabica
Classificacion per familha
Codes de lenga
IETF òc-lengadoc[1]
ISO 639-1 òc[2]
ISO 639-2 lnc[3]
ISO 639-3 oci-lnc [4]
Escapolon
Article primièr de la Declaracion universala dels dreches de l'òme (veire lo tèxt en francés)

Article 1

Totes los èssers umans naisson liures e egals en dignitat e en dreches. Son dotats de rason e de consciéncia e se devon comportar los unas amb los autras dins un esperit de fraternitat.
Carta
Image illustrative de l’article Languedocien
modificar Consultez la documentation du modèle
Lo lengadocian dins l'espaci occitan

Lo lengadocian es un dialècte de l'occitan parlat principalament dins Lengadòc e en Guiana[5],[6],[7].

Lo lengadocian es de còps estat nommat lengadocian-guyennais[8]. Dins de rars cases, a servit a designar l'occitan dins son ensemble[9].

Reparticion geografica[modificar | modificar lo còdi]

Es parlat en França :

Caracteristics[modificar | modificar lo còdi]

Las caracteristicas principalas del lengadocian seguents (sens tenir compte dels parlars periferics) :

  • lo manten de las oclusivas finalas : cantat [kanˈtat] (en provençal : [kãnˈta]) ;
  • lo manten del s final : los òmes [luˈzɔmes] (en lemosin : [luzɔˈmej]) ;
  • la casuda del n final : occitan [utsiˈta] (en provençal : [usiˈtãn]) ;
  • l'abséncia de palatalizacion dels grops CA e GA : cantar, gal (en auvernhat : chantar, jal) ;
  • lo manten del l final, non vocalizat : provençal (en provençal e en gascon : provençau) ;
  • l'indistinction de b e v (bêtacisme) : vin [bi] (en auvernhat, lemosin, provençal : [vji], [vi], [vin]).

Cap d'aquelas caracteristicas es pas exclusiva al lengadocian, que los despartiment amb un o mantun autre dialècte occitan, lo lengadocian es un dialècte a l'encòp central e conservator. Per aquelas rasons, d'unes lingüistas prepausan una estandardizacion de l'occitan a partir del lengadocian[12],[13].

Variacion[modificar | modificar lo còdi]

Dialèctes e sosdialèctes de l'occitan segon D. Sumien[14]

Lo lengadocian compòrta un certan nombre de variacions, dont la classificacion es pas arrestada.

Jules Ronjat[15] balha tres sosgrops :

  • lo lengadocian oriental : alesenc, montpelhierenc, lodévois, besierenc (aqueste fasent transicion cap al lengadocian occidental)
  • lo lengadocian occidental : narbonés, carcassonés, tolosan (inclusent lo foissenc e lo capcinois, aquel darrièr considerat uèi coma essent un sosdialècte del catalan rosselhonés), albigés, montalbanais, agenés (aqueste fasent transicion amb lo guyennais e lo gascon)
  • lo guyennais : roergàs, gévaudanais (Losera, Cevenas), quercinois, orlhagueses, sarladais, bergeracois
  • dins un paragraf separat[15], classa tanben lo bas-vivarois dins lo lengadocian

Louis Alibert[16], utiliza de son costat quatre subdivisions :

  • oriental : cevenòl, montpelhierenc, besierenc
  • meridional : tolosan, foissenc, donezanais, narbonés, "central" (carcassonais), agenés
  • occidental : bergeracois, villeneuvois, sarladais, naut-quercinois, bas-quercinois, albigés
  • septentrional : orlhagués, roergàs, gévaudanais

Aquelas subdivisions son reprécisées per Domergue Sumien[14] :

  • oriental : cevenòl, montpelhierenc,
  • meridional : tolosan, foissenc, donezanais, narbonés, carcassonais
  • occidental : bas-quercinois, albigés, agenés, besierenc
  • septentrional : bergeracois, villeneuvois, sarladais, naut-quercinois, orlhagués, roergàs, gévaudanais, bas-vivarois

Dins lor classificacion supradialectale de l'occitan, Pierre Bec e Domergue Sumien despartisson lo lengadocian en un o dos ensembles supradialectaux :

  • Pierre Bec plaça lo lengadocian meridional dins l'aquitano-pirenenc , e la rèsta de l'espaci lengadocian dins l'occitan central
  • Domergue Sumien plaça lo lengadocian meridional dins l'aquitano-pirenenc, e la rèsta de l'espaci lengadocian dins l'occitan central, en regropant los dos dins l'ensemble préibérique.
  • Classification supradialectale de l'occitan selon P. Bec[17]
    Classificacion supradialectale de l'occitan segon P. Bèc[17]
  • Classification supradialectale de l'occitan selon D. Sumien[18]
    Classificacion supradialectale de l'occitan segon D. Sumien[18]

Utilizacion[modificar | modificar lo còdi]

En l'abséncia de recensament lingüistic, es dificil d'obtenir de chifras precisas sul nombre de locutors. Las darrièras enquèstas globalas sus l'occitan balhan un nombre de locutors entre 500 000 e 700 000 per l'ensemble de la lenga[19]. L'UNESCO, qu'es lo sol organisme a tractar independentament lo lengadocian, balha un nombre de locutors mai o mens 500 000, e o considèra coma grèvament menaçat[20].

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ Etiqueta d'identificacion de lengas IETF
  2. ↑ coda generica (occitan)
  3. ↑ Etnològ, 15th edition
  4. ↑ Fonts : lengadocian sus ELP (en). Fusion lnc dins oci en 2007 (Etnològa, 16th edition)
  5. ↑ Jean-Marie Klinkenberg, De las lengas romanicas. Introduccion als estudis de lingüistica romanica, De Boeck, 2e edicion, 1999,
  6. ↑ La lenga se dividís en tres grandas airas dialectalas : lo nòrd-occitan (lemosin, auvernhat, vivaroalpenc), l'occitan mejan, qu'es lo mai pròche de la lenga medievala (lengadocian e provençal al sens restrech), e lo gascon (a l'oèst de Garona). in Enciclopèdia Larousse
  7. ↑ Se distinguís mantuna aira dialectala a la popa meteissa de l'occitan. A l'èst del gascon e al sud del nòrd-occitan, una tresena aira, l'occitan mejan, compren lo lengadocian, lo provençal e lo niçard (Niça). in Encartèt « Còpia archivada » (version del sus Internet Archiva)
  8. ↑ Jules Ronjat, Gramatica istorique [sic] dels parlars provençals modèrns, Montpelhièr, 1930-1941
  9. ↑ Lo prefaci del Diccionari lengadocian-françois de l'abat Salvatges indica atal : "la primièra d'aquelas denominacions, o la de la Lenga d'òc, foguèt aplicada dempuèi lo mièg del XIIIe sègle fins a Carles VII ; valent a dire, pendent mai o mens 300 ans, a las Províncias meridionalas de França dont nòstres Reis avoient novèlament aquesidas e al lengatge qu'òm i parloit. Aquela meteissa denominacion presa al darrièr sens es al fons sinonima de la de lengadocian. (...) D'ont resulta que non solament lo provençal, mas generalament totes los idiòmas gascons de nòstras Províncias meridionalas, son de ressòrt d'aquel diccionari ; & que vendràn, tot naturalament, se rengar jol títol que pòrta..." Aquel diccionari es accessible en linha : https://archive.org/details/dictionnairelan00sauvgoog
  10. ↑ L'orlhagués (tanben apelat carladézien)
  11. ↑ Ronjat: "lo habitus general [de parlars bas-vivarois] balha a l'auditor l'impression d'un lengadocian amb cha, e l'essencial de l'analisi confirma aquela impression" (Gramatica [h]istorique dels parlars provençals modèrns, tòm IV, p. 46)
  12. ↑ Cf. Roger Taulat, Memento gramatical de l'occitan referencial. Ed. Cap e cap, 1976, 12p.; Patric Sauzet, Compendi practic de l'occitan normat, CRDP, Montpelhièr, 1985; Jacme Taupiac, Gramatica occitana - gramatica elementària de l'occitan estandard, IEO, 1994.
  13. ↑ Pasmens, la màger part dels militants o dels simpatizants de l'occitanisme desiran lo manten de la diversitat dialectala de l'occitan. Las politicas lingüisticas que son estadas començadas en Aquitània e en Miègjorn-Pirenèus respèctan aquela diversitat dialectala.
  14. ↑ a e b Domergue SUMIEN (2009), "Classificacion dei dialèctes occitans", Linguistica occitana, 7, 2009
  15. ↑ a e b Jules Ronjat, Gramatica istorique [sic] dels parlars provençals modèrns, t. IV, Apendici. Los dialèctes. Indèx., Montpelhièr, 1941
  16. ↑ Louis Alibert, Gramatica occitana segon los parlars lengadocians, Montpelhièr, 2e edicion, 1976
  17. ↑ Pierre BEC (1973), Manuel practica d'occitan modèrn, coll. Coneissença de las lengas, París: Picard
  18. ↑ Domergue SUMIEN (2006), L'estandardizacion pluricentrique de l'occitan: novèl enjòc sociolingüistic, desvolopament del lexic e de la morfologia, coll. Publicacions de l'Associacion Internacionala d'Estudis Occitans, Turnhout: Brepols
  19. ↑ MARTEL Philippe, "Que parla occitan ?", Lengas e ciutat, 10, París, DGLFLF, 12/2007.
  20. ↑ UNESCO Interactiva Atlàs of the World's Languages in Dangièr

Veire tanben[modificar | modificar lo còdi]

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

v · m
Dialèctes de l'occitan
Nòrd-occitan
Occitan meridional
Gascon
Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=languedocien&oldid=209683936 ».