Gramatica occitana segon los parlars lengadocians
| Titola original |
(òc) Gramatica occitana |
|---|---|
| Lenga | |
| Autor | |
| Genre |
Libre de gramatica (en) |
| Subjèctes | |
| Data de parucion | |
| Editors | |
| Nombre de paginas |
530 |
| ISBN 10 |
2-85910-274-4 |
Gramatica occitana segon los parlars lengadocians (Gramatica occitana segon los parlars lengadocians en occitan) es una gramatica de l'occitan lengadocian escricha per Louis Alibert (Loís Alibèrt) e publicada en 1935 a Barcelona.
Aquela gramatica constituís la basa de la nòrma dicha « classica » de l'occitan, qu'a per mira de despassar las grafias multiplas e patesejantas alara dominantas, en prepausant una concepcion normativa unificada de la lenga d'òc. Foguèt completada pel Diccionari occitan-francés del meteis autor, publicat a títol postum en 1966.
Istòria[modificar | modificar lo còdi]
La gramatica foguèt bèl primièr publicada de faiçon fragmentada jos la forma de fasciculs dins la revista Òc entre 1931 e 1934[1]. Après un projècte abandonat de publicacion a Tolosa, l'obratge foguèt fin finala editat a Barcelona en 1935 pel burèu de relacions meridionalas de la Generalitat de Catalonha dirigit per Josep Carbonell i Gener[2]. A causa dels eveniments de la guèrra civila espanhòla, aquela edicion coneguèt de grandas dificultats de difusion.
En 1976, una segonda edicion postuma, revisada pel lingüista Ramon Chatbèrt, foguèt publicada pel Centre d'estudis occitans de l'Universitat Montpelhièr III Paul Valéry. A l'iniciativa de l'Institut d'estudis occitans e de l'Institut d'estudis catalans, un facsimilé faguèt l'objècte d'una publicacion novèla en 2000.
Presentacion[modificar | modificar lo còdi]
La gramatica d'Alibert se distinguís sus mantun plan.
Bèl primièr, a la diferéncia d'autras òbras anterioras, es redigida en lenga occitana, dins la mirada de dignificar la lenga e d'aumentar son crèdit scientific.
Es a l'encòp una gramatica descriptiva plan complèta e una gramatica prescriptiva dels parlars lengadocians. Cada partida del libre conten de nombrosas indicacions dialectologicas, e l'autor a pres suènh d'indicar qualas variantas deurián segon li èsser admesas o refusadas dins la lenga escricha[3].
Estructura[modificar | modificar lo còdi]
L'òbra se compausa d'una introduccion, de quatre grandas partidas e de divèrses apendicis :
- L'introduccion, consacrada al dialècte lengadocian, conten divèrsas consideracions istoricas, o situa d'un ponch de vista dialectologica respècte als autres grops dialectals a l'entorn de la lenga d'òc (gascon, provençal, lemosin, bas auvernhat e catalan, l'autor considerant aqueste coma lo « una de las brancas grandas » de l'occitan[4],[5],[1]) puèi presenta un fum de sas variacions intèrnas.
- La primièra partida es consacrada a las questions graficas e foneticas.
- La segonda partida tracha de la morfologia dels mots segon lor natura.
- La tresena partida es consacrada a la sintaxi.
- La quatrena partida tracha de la formacion dels mots (préfixation, sufixacion, tèrmes pòst-verbals, composicion...).
- Enfin, l'obratge conten un apendici consacrat als principis d'adaptacion dels mots sabents, puèi un lexic ortografic.
Influéncia[modificar | modificar lo còdi]
L'obratge constituís una basa immancabla del movement occitanista contemporanèu. Reculhissent e sistematizant l'òbra de Prospèr Estieu e Antonin Perbòsc, tot en se basant sus la grafia medievala per despassar la profusion dialectala, la gramatica d'Alibert prepausa un còdi grafic flexible pel dialècte lengadocian, que desirava adaptable als autres dialèctes de la lenga[1].
Coma l'exprimís explicitament, Alibert esperava qu'aquela basa normativa, aplicada a l'ensemble occitan, pòsca beneficiar una accepcion comparabla a la de la gramatica catalana de Fabra dins los païses catalans[1].
La grafia prepausada per Alibert dins sa gramatica foguèt mai tard adaptada al gascon per Pierre Bec e al provençal per Robert Lafont[1].
Constituís la basa de la màger part de las òbras de normalizacion ulteriors de la lenga occitana, sustot aqueles promoguts per l'Institut d'estudis occitans e lo Conselh de la lenga occitana[6].
Critics[modificar | modificar lo còdi]
Malgrat que constituïssent un trabalh d'una qualitat e d'una completud sens precedent, l'òbra a recebut divèrsas criticas. Se li a sustot reprochat una tròp granda proximitat amb la nòrma catalana de Pompeu Fabra, o la defensa d'una lenga excessivament artificiala e arcaïzanta, tot aiçò avent pogut aver una influéncia nefasta suls nombroses continuators d'Alibert a causa d'una manca de reculada d'aquestes respècte a sas òbras[2],[7].
Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]
- (ca) Georg Kremnitz, « Catalanisme i anticatalanisme dels concepcions normativas de l'occità » dins Actes del vuitè Col⋅loqui Internacional de Llengua i Literatura Catalanas 1989, p. 171.
- (ca) Manuel Alquézar, La correspondència dintra Loïs Alibert i Josep Carbonell i Gener, 1992.
- Per exemple, Alibert accèpta los cognats del latin nocte(m) (« nuèch ») nuèit, nuèch e nuòch, e regèta en revenge la forma nèit.
- « Cresèm que la melhora basèt ès de prene per nòrma lo Diccionari Ortogràfic de Pompeu Fabra en regetant las notacions que son especificament catalanas. Aquest procediment nòstres dona un sistème ortografic ja estudiat d'una de las grandas brancas de la nòstra lenga, nòstras alunha pauc del sistèma mistralenc e del sistèma Perbòsc-Estiu, tot en permetent una intercomprehension mai aisida dintra los occitans dels esquinas penjals dels Pirenèus », Introduccion p. XXXIV de l'edicion facsimilée de 2000.
- « la lenga d'Òc modèrna presenta tres sistèmas de grafia : aquel de Mistral codificat dins Lou Tresor dóu Felibrige, aquel qu'an emplegat Perbòsc e Estiu dins alara òbras, e, per fin, aquel de l'Institut d'Estudis Catalans, de Barcelona, expausat dins lo Diccionari Ortogràfic, de Pompeu Fabra », p. 7.
- (fr) l'occitan, Lengas d'Euròpa e de la Mediterranèa.
- Ubaud, 2011, p. 76-77.
Annèxes[modificar | modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]
- (fr + òc) Josiana Ubaud, Diccionari ortografic, gramatical e morfologic de l'occitan / Diccionari ortografic, gramatical e morfologic de l'occitan, Canet, Trabucaire, 2011, 1161 p. (ISBN 978-84-974-1252-0)
Article connèx[modificar | modificar lo còdi]
Ligam extèrn[modificar | modificar lo còdi]
- (òc) Introduccion de l'obratge sul sit de la Generalitat de Catalonha
