Louis Alibert

Biografia
Naissença	12 d'octobre de 1884; Bram (Aude)
Decès	16 d'abril de 1959 (a 74 ans); Montpelhièr
Sepultura	Cementèri de Bram
Nom dins la lenga mairala	Loís Alibèrt
Nom de naissença	Adrien Louis Marie Alibert
Nacionalitat	francesa
Activitats	Lingüista, lexicografa, romanista, farmacian, dialectològ
Redactor a	Terra d'Òc (d)
Partit politica	Accion francesa‎‎
Membre d'Escòla	Mondina; Societat d'estudis occitans
Degun ligada	Louis Michel (d) (collaborator)
Condemnacion	Pena de preson (en)
	Gramatica occitana segon los parlars lengadocians, Diccionari occitan-francés segon los parlars lengadocians

Adrien Louis Marie Alibert^[1]^,^[2]^,^[3]^,^[4], dich Louis Alibert (Loís Alibèrt en occitan segon la nòrma classica), nascut lo 12 d'octobre de 1884 a Bram dins Aude e mòrt lo 16 d'abril de 1959 a Montpelhièr, es un lingüista francés d'expression francesa e occitana, autor de la Gramatica occitana segon los parlars lengadocians (en 1935 e 1936) e del Diccionari occitan-francés segon los parlars lengadocians (en 1966, a títol postum), que son de documents fondamentals dins la finalizacion de la nòrma classica de l'occitan, adoptada per l'Institut d'estudis occitans (IEO) en 1945.

A causa de son sosten actiu a la politica petainista de collaboracion jos l'Ocupacion , foguèt condemnat a cinc ans de preson e frapat de la mesura d'indignitat nacionala a vida après la Libération.

Biografia[modificar | modificar lo còdi]

Nascut dins Lauragués, es lo filh de Jacques Alibert e de Françoise Lanes (Francesa Lanas). Son pairin e sa mairina son Stanislas Lanes (Estanislau Lanas) e Maria Dazilha^[5]. Creis dins una familha de paisans ont se parla occitan.

Après l'obtencion del bachelierat a Carcassona, Alibert causís la facultat de farmacia de Tolosa per perseguir sos estudis. Son interès per l'istòria e la filologia occitana^[6] li fa frequentar en parallèl los bancs de la facultat de letras, ont benefícia dels ensenhaments de Joseph Anglade.

Alibert s'establís coma farmacian a Montreal dins Aude, ont demòra de 1912 a 1942. En decembre de 1912, esposa Marie-Louise Latour, que balha naissença l'annada seguenta a lor filh unic, Henri (mòrt en 1943 en Alemanha). Après la Guèrra Granda, se lança dins la vida politica locala e se presenta, sens capitada, a las eleccions municipalas contra la lista del partit radical-socialista. Legidor de Maurice Barrès, rejonh l'Accion francesa.^{[réf. necessari]}

Carrière militar[modificar | modificar lo còdi]

Ajornat en 1905 e en 1906, Alibert es incorporat dins l'81 ^e regiment d'infantariá en 1907. Fa sas classas dins la disponibilitat l'11 de julhet de 1908 puèi es plaçat en resèrva lo 1^er octobre de 1908 fins a son rampèl jos las bandièras a la debuta del mes d'agost de 1914. Efectua son primièr periòde d'exercicis del 17 d'agost de 1910 al 13 de setembre de 1913 dins lo 113^e regiment d'infantariá e la segonda dins lo 148^e regiment d'infantariá.

Alibert participa a la Primièra Guèrra Mondiala, pendent la quala es nommat caporal lo 10 d'agost de 1914, farmacian auxiliar lo 1^er març de 1916, farmacian ajuda-major de 2^e classa a títol temporari lo 19 d'octobre de 1918 dins l'armada territoriala. Es mes a la disposicion del servici de santat del 16^e còs d'armada lo 14 de febrièr de 1919 que l'afècta a l'espital complementari n^o 12 a Castèlnòu d'Arri. Es desmobilizat lo 17 de junh mas rèsta dins la resèrva de l'armada territoriala fins en 1925^[1]. Es nommat farmacian ajuda-major de 1^re classa en 1924^[2]^,^[3] e liberat de sas obligacions de servici militar en 1932.

L'òbra per la lenga occitana[modificar | modificar lo còdi]

Louis Alibert aderís al Felibritge, a l'Escòla mondina puèi a l'Escòla occitana. En 1928, ven secretari de la revista Terro d'Òc. Publica Lo lengadoucian literari (Tolosa 1928), Sèt elegios de Tibul e un article intitué « Poulitico primièr » dins Terro d'Òc, a lo qual Pierre Azéma respond per un article « Poulitica Felibrenca ».^{[réf. necessari]}

En 1929, comença de collaborar a la revista Òc, per una rubrica, en abril, entitolada « Conversères filologicas ». Es la debuta de son òbra de reforma lingüistica : tempta de conciliar lo sistèma de Frederic Mistral, basat sus la fonetica del provençal rodanenc del XIX^e sègle e en partida suls còdis grafics del francés, lo d'Estieu e Perbosc, arcaïzant, e lo de Pompeu Fabra, adaptat al catalan^[7].

En 1930, fa partida dels fondators de la Societat d'estudis occitans (SEO) dont ven secretari e dont es la cavilha obrièra. Dins las annadas seguentas, transforma Òc en publicacion de la SEO.

Publica en mantun fascicul entre 1931 e 1934, una òbra màger, Gramatica occitana segon los parlars lengadocians (« Gramatica occitana segon los parlars lengadocians »), constituïssent la basa de la nòrma classica de l'occitan que serà represa après guèrra per l'Institut d'estudis occitans^[8].

Alibert, persuadit que los occitans devon seguir l'exemple catalan per capitar lor entrepresa nacionalista, apren lo catalan e entreten una correspondéncia en aquela lenga amb Josep Carbonell i Gener. Fa partida de la delegacion occitana venguda participar a la commemoracion del centenari de la naissença de Frederic Mistral organizat per la comuna de Barcelona e pronóncia lo quite discors pendent la taulejada de barradura.^{[réf. necessari]}

Lo periòde de Vichèi[modificar | modificar lo còdi]

A la debuta de la Segonda Guèrra Mondiala, Louis Alibert a 56 ans e aculhís amb estrambòrd la revolucion nacionala del manescal Pétain.^{[réf. necessari]}

Participa al numèro especial dels Quasèrns del sud entitolat « l'engèni d'òc e l'òme mediterranèu » paregut en febrièr de 1943, dins lo qual fa part de sos espèrs d'una politica favorabla a las lengas regionalas del governament de Vichèi^[9].

Participa a la fondacion de la seccion de Montreal de la Legion francesa dels combatents, mas n'es exclús perque ne vòl far una « associacion de combat e de defensa de la revolucion nacionala (çò qu'es uèi la milícia) »^[10]. Es egalament aderent al Grop Collaboracion d'Alphonse de Châteaubriant^[10] tre sa creacion en 1941.

En setembre de 1943, escriu al prefècte de region per temptar d'obtenir la reconeissença de la Societat d'estudis occitans e l'atribucion d'una carga de cors d'occitan novèlament creada a sa demanda a la facultat de Montpelhièr^[10].

Après la Libération[modificar | modificar lo còdi]

A la Libération, René Bach, un interprèt francés de la Gestapo, declara pendent un interrogatòri qu'es la femna d'Alibert, Marie-Louise Latour, qu'a denonciat un resistent gaullista e grand nafrat de la guèrra de 14-18, M. Joseph Baby, engenhaire dels Ponts e Cauçadas, mòrt en deportacion. Se sa femna a negat las cargas relevadas contra ela a mentretant admés èsser l'autor d'una letra denonciant mantun gaullista^[11]. A la liberacion, foguèt condemnat a mòrt, sa pena essent commuée en 5 annadas de preson, e a l'indignitat nacionala. Son esposa foguèt de son costat condemnada a dètz ans de trabalhs forçats per aver escrich de corrièrs de delacion^[12]^,^[13].

Aquela condemnacion l'empacha de participar a l'emergéncia de l'occitanisme de l'aprèp-guèrra e de jogar un ròtle dins la fondacion de l'Institut d'estudis occitans (IEO) en 1945, malgrat que la creacion d'aquel institut marque la consacracion de son òbra lingüistica, puèi que l'IEO adòpta la nòrma classica, en se basant sus la Gramatica d'Alibert de 1935^[14]. Participa pasmens a l'adaptacion d'aquela nòrma al dialècte gascon en companhiá de Jean Bouzet e Pierre Bec.

Louis Alibert se morís a Montpelhièr lo 16 d'abril de 1959. Es inumat a Bram^[15].

L'eretatge d'Alibert[modificar | modificar lo còdi]

Un diccionari postum e inacabat, lo Diccionari occitan-francés segon los parlars lengadocians, es estat publicat en 1966 gràcias al trabalh de Robert Lafont, Raymond Chabbert e Pierre Bec sus sos manuscrits inedits.

Òbras[modificar | modificar lo còdi]

Sèt elegias de Tibulle traduchas en lengadocian, 1928
Lo lengadoucian literari, Tolosa, 1928
Casemir Clotos, A la Clarou del calelh, pouesios lengodoucianos, amb un gloussèri de las paraulos las poguèri esguerrièras, per L. Alibert, Carcassona, las impr. de Gabèla, 1932 (BNF 31953748)
Gramatica occitana segon los parlars lengadocians, 2 volums, Societat d'estudis occitans, Tolosa, 1935, 1937 (BNF 32900906), 2da edicion en un volum, Centre d'estudis occitans, Montpelhièr, 1976 (BNF 34697527)
Los Trobadors d'Aude, 1941 (Revista Pirenèus n°2)
Origina e destin de la lenga d'òc, 1942 (los Quasèrns del Sud, numèro especial « l'engèni d'Òc e l'òme mediterranèu »)
Sus qualques toponims catalano-occitans dins Aude, 1956 (Revista internacionala d'onomastic n° 2)
Toponims d'Aude, 1957 (Revista internacionala d'onomastic n° 4)
Diccionari occitan-francés segon los parlars lengadocians, Institut d'estudis occitans, 1966 (postum) (BNF 32900905), 2^e edicion 1977 (BNF 34591535), 5^e edicion 1993 (BNF 35573481)
Provèrbis d'Aude (classats e mes en ortografia occitana per Raymond Chabbert), Vent Terral, Andoca, 1998, (ISBN 2-85927-072-8) (BNF 37005123)

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

↑ ^{a e b} Registre de recrutament del burèu de Carcassona englobant l'arrondiment de Castras : estats senhaletics dels servicis n° 1 a 438.(1904) [1]
↑ ^{a e b} Journal oficial de la Republica francesa. : Leis e decrets, París, 30 de junh de 1924 (legir en linha)
↑ ^{a e b} Bulletin de las sciéncias farmacologicas : organ scientific e professional [Bulletin dels interèsses professionals], París, genièr de 1921 (legir en linha)
↑ Oficièrs superiors e subaltèrns : armada de Tèrra, Gendarmariá e servicis comuns. Sòus-seria GR 8 YE. Letras A a E. Classament numeric 1940-1960 [2]
↑ Louis Alibert lor dedica lo segond volum de la Gramatica occitana segon los parlars lengadocians : « Laus / a mon aujols, a mon pairin, Estanislau Lanas / a ma mairina, Maria Dazilha / a ma cònsol màger, Francesca Lanas / totis de Bram en Lauragués / Que m'an tramats l'eiretage sagrat de nostra lenga. »
↑ Joseph Anglade, son professor, es sustot conegut per aver fach adoptar lo tèrme « occitan » en luòc e plaça de « provençal » per designar la lenga d'òc : « l'ortografia dels parlars occitans modèrns deure, a causa de la vertat d'aqueles dialèctes, presentar qualques soplesas. Una unitat lingüistica obtenguda pel mejan d'una ortografia tròp arcaïzanta es pas qu'una unitat factícia e enganaira. Sol un compromés entre la grafia anciana e l'ortografia nos pareis viabla. Joseph Anglade, Gramatica de l'ancian provençal o anciana lenga d'òc : fonetica e morfologia, París, Ed. Librariá C. Klincksieck., 1921, 484 p. (ISBN 978-2-2520-1953-5) »
↑ Alibert dins l'introduccion de la Gramatica occitana : « Estimam qu'al punt de vista de la grafia, coissin conciliar nòstras tradicions classicas, los resultats de l'estudi scientific de la lenga, la grafia mistralenca e la grafia catalana. » : « Estimam que del ponch de vista de la grafia, nos cal conciliar las tradicions classicas, los resultats de l'estudi scientific de la lenga, la grafia mistralenca e la grafia catalana ».
↑ (ca) Georg Kremnitz, « Catalanisme i anticatalanisme dels concepcions normativas de l'occità » dins Actes del vuitè Col⋅loqui Internacional de Llengua i Literatura Catalanas 1989, p. 171.
↑ Conclutz atal son article sus la lenga occitana : « Uèi, una auròra novèla se lèva, que promet de polits jorns a la lenga d'òc renaissenta. Lo governament del manescal Pétain li ven d'obrir la pòrta de las escòlas primàrias e nos promet la reconstitucion de nòstras vièlhas províncias. Es lo moment de repetir, a l'intencion de d'unes meridionals e coma conclusion, aqueles vèrses d'un admirator tolosan del poèta Godolin : Barbareus es istam nescit quicumque loquelam ».
↑ ^{a b e c} Lo Lugarn, n°71, prima 2000.
↑ La Democracia, 11 de març de 1946, A la cort de justícia de Montpelhièr : Los esposes Alibert de Montreal son condemnats als trabalhs forçats e a la reclusion
↑ Stéphane Giocanti, La renaissença del Sud : L'epopèa granda de las literaturas d'Òc, París, Edicions del Cèrvi, 2022 (ISBN 978-2-204-14882-5, BNF 47106896), p. 303
↑ Yan Lespoux, Per la lenga d'òc a l'escòla, Premsas universitàrias de la Mediterranèa, 2016, OpenEdition Books, chap. « la perilhosa virada de la Libération », n. p. : « Sa disparicion empacha pas pasmens pas la tenguda d'un procès en julhet de 1945 que s'acaba per Alibert per una condemnacion a cinc ans de reclusion e a l'indignitat nacionala a vida. »
↑ Es l'autor d'un obratge sens nom d'autor, La reforma lingüistica occitana e l'ensenhament de la lenga d'òc, que descriu l'ortografia classica de l'occitan, editat per l'IEO en 1950.
↑ René Nelli, Elògi de Louis Alibert, Carcassona, 1959.

Veire tanben[modificar | modificar lo còdi]

Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]

: document utilizat coma font per la redaccion d'aquel article.

Francés[modificar | modificar lo còdi]

Jean-Pierre Chambon, Christian Hérilier, « Alibert vist d'Auvèrnhe : Nòtas de lexicografia critica en domeni occitan a prepaus de doas fonts orlhaguesas del Diccionari Occitan-Francés », Revista de las Lengas Romanicas., Montpelhièr, Premsas universitàrias de la Mediterranèa (Universitat Paul-Valéry), panatòri. 104 « lo Roman medieval. La ficcion realista al sègle XIII »,‎ 2000, p. 169-185 (ISSN 0223-3711)

catalan[modificar | modificar lo còdi]

Manuel Alquézar i Montañés, La correspondència entre Loïs Alibert i Josep Carbonell i Gener : materials per a l'estudi de la codificació de la llengua occitana, Barcelona, Institut d'estudis catalans, 1992

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

Notícia dins un diccionari o una enciclopèdia generalista :
- Gran Enciclopèdia Catalana
Notícias d'autoritat :
- VIAF
- ISNI
- BnF (donadas)
- IdRef
- LCCN
- GND
- Espanha
- Païses Basses
- Polonha
- Israèl
- NUKAT
- Catalonha
- Vatican
- Norvègia
- Tchéquie
- WorldCat

[Registre-1] {a e b} Registre de recrutament del burèu de Carcassona englobant l'arrondiment de Castras : estats senhaletics dels servicis n° 1 a 438.(1904) [1]

[Décret-2] {a e b} Journal oficial de la Republica francesa. : Leis e decrets, París, 30 de junh de 1924 (legir en linha)

[Bulletin-3] {a e b} Bulletin de las sciéncias farmacologicas : organ scientific e professional [Bulletin dels interèsses professionals], París, genièr de 1921 (legir en linha)

[4] Oficièrs superiors e subaltèrns : armada de Tèrra, Gendarmariá e servicis comuns. Sòus-seria GR 8 YE. Letras A a E. Classament numeric 1940-1960 [2]

[5] Louis Alibert lor dedica lo segond volum de la Gramatica occitana segon los parlars lengadocians : « Laus / a mon aujols, a mon pairin, Estanislau Lanas / a ma mairina, Maria Dazilha / a ma cònsol màger, Francesca Lanas / totis de Bram en Lauragués / Que m'an tramats l'eiretage sagrat de nostra lenga. »

[6] Joseph Anglade, son professor, es sustot conegut per aver fach adoptar lo tèrme « occitan » en luòc e plaça de « provençal » per designar la lenga d'òc : « l'ortografia dels parlars occitans modèrns deure, a causa de la vertat d'aqueles dialèctes, presentar qualques soplesas. Una unitat lingüistica obtenguda pel mejan d'una ortografia tròp arcaïzanta es pas qu'una unitat factícia e enganaira. Sol un compromés entre la grafia anciana e l'ortografia nos pareis viabla. Joseph Anglade, Gramatica de l'ancian provençal o anciana lenga d'òc : fonetica e morfologia, París, Ed. Librariá C. Klincksieck., 1921, 484 p. (ISBN 978-2-2520-1953-5) »

[7] Alibert dins l'introduccion de la Gramatica occitana : « Estimam qu'al punt de vista de la grafia, coissin conciliar nòstras tradicions classicas, los resultats de l'estudi scientific de la lenga, la grafia mistralenca e la grafia catalana. » : « Estimam que del ponch de vista de la grafia, nos cal conciliar las tradicions classicas, los resultats de l'estudi scientific de la lenga, la grafia mistralenca e la grafia catalana ».

[llibre-8] (ca) Georg Kremnitz, « Catalanisme i anticatalanisme dels concepcions normativas de l'occità » dins Actes del vuitè Col⋅loqui Internacional de Llengua i Literatura Catalanas 1989, p. 171.

[9] Conclutz atal son article sus la lenga occitana : « Uèi, una auròra novèla se lèva, que promet de polits jorns a la lenga d'òc renaissenta. Lo governament del manescal Pétain li ven d'obrir la pòrta de las escòlas primàrias e nos promet la reconstitucion de nòstras vièlhas províncias. Es lo moment de repetir, a l'intencion de d'unes meridionals e coma conclusion, aqueles vèrses d'un admirator tolosan del poèta Godolin : Barbareus es istam nescit quicumque loquelam ».

[LoLugarn-10] {a b e c} Lo Lugarn, n°71, prima 2000.

[Démocratie-11] La Democracia, 11 de març de 1946, A la cort de justícia de Montpelhièr : Los esposes Alibert de Montreal son condemnats als trabalhs forçats e a la reclusion

[12] Stéphane Giocanti, La renaissença del Sud : L'epopèa granda de las literaturas d'Òc, París, Edicions del Cèrvi, 2022 (ISBN 978-2-204-14882-5, BNF 47106896), p. 303

[13] Yan Lespoux, Per la lenga d'òc a l'escòla, Premsas universitàrias de la Mediterranèa, 2016, OpenEdition Books, chap. « la perilhosa virada de la Libération », n. p. : « Sa disparicion empacha pas pasmens pas la tenguda d'un procès en julhet de 1945 que s'acaba per Alibert per una condemnacion a cinc ans de reclusion e a l'indignitat nacionala a vida. »

[14] Es l'autor d'un obratge sens nom d'autor, La reforma lingüistica occitana e l'ensenhament de la lenga d'òc, que descriu l'ortografia classica de l'occitan, editat per l'IEO en 1950.

[15] René Nelli, Elògi de Louis Alibert, Carcassona, 1959.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]