Frederic Mistral

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.
Page d’aide sur l’homonymie

Pels articles omonims, veire Mistral.

Frederic Mistral
Frederic Mistral en 1885 per
Félix-Auguste Clément (1826-1888).
Foncions
President
Comitat del museon Arlaten (d)
-
Marie Mistral (d)
Capoulié del Felibritge
-
Joseph Roumanille
Biografia
Naissença
Decès
Sepultura
Cementèri de Maillane (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Nom dins la lenga mairala
Frederi MistralVoir et modifier les données sur Wikidata
Nom de naissença
Joseph Étienne Frederic MistralVoir et modifier les données sur Wikidata
Pseudonims
Mèste Franc, Gui de Mount-Pavoun, Cousinié Macàri, Michèu Gaujós, Lou Cascarelet, Grand la Borgno, Lou Felibre de Bello Visto, Un Maianen, Lou Felibre dóu Mas, Antoine Chansroux, Lou Canounge de N-D. de Casten, Lou Felibre de Bèuvezet, Lou Felibre Calu, Jan Chaplo Verne, Un Jouine Felibre, Lou Medecin di Torro, Tounin Clapo, Lou Tot-Obro, Ambròsi BoufarelVoir et modifier les données sur Wikidata
Nacionalitat
Formacion
Universitat d'Ais-Marselha (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Activitats
Redactor a
Lou Prouvençau (d), ? Prouvènço !... (d), La Revista felibrenca (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Paire
François Mistral (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Maire
Adélaïde Mistral (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Conjonch
Marie Mistral (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Mainatge
Marius Ferréol (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Autres informacions
Membre de
Movement
Personas ligadas
Genres artistics
Influenciat per
Adjectius derivats
Mistralenc(non), que se rapòrta a Mistral
Distincions
Òbras principalas
signature de Frédéric Mistral
Signatura

modificar - modificar lo còdi - modificar WikidataDocumentation du modèle

Frederic Mistral (o Frederi Mistral en provençal) es un escrivan e lexicograf francés que s'exprimissiá en occitan provençal[1]. Es nascut l'8 a Maillane (Bocas de Ròse) e mòrt lo dins la meteissa vila.

Mistral es un membre fondator del Felibritge, membre de l'Acadèmia de Marselha, mèstre en-jòcs de l'Acadèmia dels jòcs florals de Tolosa, cavalièr de la Legion d'onor en 1863[2] e, en 1904, prèmi Nobel de literatura per son òbra Mirèio, encara ensenhada a l'ora d'ara[3]. S'agís d'un dels rars prèses Nobel de literatura dins una lenga non reconeguda oficialament per l'Estat a lo qual apartenís administrativament parlant (amb Isaac Bashevis Singer).

L'escrivan de « lenga provençala o d'òc » — apellacion alara utilizada al XIXe sègle — es una figura de la lenga e la literatura provençalas[4] e plan dels omenatges li son tornats en Provença e dins totes los territòris de lenga occitana[5],[6], çò fins en Catalonha[7].

Biografia[modificar | modificar lo còdi]

Mas del Jutge a Maillane.

Frederic Mistral es un filh de mainatgièrs[8] aisits[9] (François Mistral[10] e Adélaïde Poulinet, pels quals es aparentat als pluses ancianas familhas de Provença : Cruvelier, Expilly, de Roux, d'Aurel, elas meteissas estrechament ligadas entre elas). Mistral pòrta lo prenom de Frédéric en memòria « d'un paure pichon tip que, del temps que mon paire e ma maire se parlavan, aviá fach aimablament lors comissions d'amor, e que, pauc de temps après, èra mòrt d'una insolacion[11] ».

Frederic Mistral a tres demòras successivas a Maillane, lo mas del Jutge, l'ostal del Lausèrt e la qu'es coneguda amb lo nom de Museon Frederi-Mistral[12].

Lo mas del Jutge, un domeni de 25 ectaras, situat entre Maillane e Sant-Rémy, ven proprietat de la familha Mistral en 1803. Après la mòrt de son paire Antoine, en 1827, François Mistral n'ereta. Lo paire del futur poèta èra alara veuse de Louise Laville. D'aquel maridatge èra nascut Louis, frairastre de Frederic Mistral[13],[14].

Carta dels diferents dialèctes de la lenga d'òc segon Frederic Mistral.

Lo , François Mistral, veuse dempuèi 1825, se torna maridar amb Adélaïde Poulinet, filha del cònsol màger de Maillane[15]. D'aquela union nais l'8 , Joseph-Étienne-Frederic Mistral, dich Frédéric, dont tota l'enfança e la joventut se passan al mas del Jutge[13],[12],[14].

Placa apausada sul pensionat de la carrièra Louis-Pasteur d'Avinhon ont Joseph Roumanille aguèt coma escolans Anselme Matthieu e Frederic Mistral.

Mistral va, tre l'edat de sèt ans, a l'escòla de Maillane. I practica lou plantié (escòla buissonnière), coma o narra dins sos Memòri e conta, ont al capítol IV, partís culhir de flors de glai (irises d'aiga) per sa maire. Puèi, en 1839, es inscrich al pensionat de Sant Miquèl-de-Frigolet. I demòra pas que dos ans, aquel establiment avent barrat, puèi es plaçat al pensionat Millet d'Avinhon . En 1845, es lotjat al pensionat Dupuy e fach coneissença de Joseph Roumanille[16].

Pendent aquel periòde, seguís sos estudis al Collègi reial d'Avinhon, dins l'actuala carrièra Frederic Mistral, puèi passa, en 1847, son bachelierat a Nimes. Recebut bachelièr, es estrambordat per la revolucion de 1848 e se pren d'admiracion per Lamartine. Pendent aquela annada, escriu Li Meissoun (Las Sègas), poèma georgic en quatre cants, que demòra inedit[16].

Sa familha lo lum plan venir avocat, estúdia lo drech a la facultat de drech d'Ais de 1848 a 1851, ont sortís de la facultat amb sa licéncia en drech[17],[16].

Se fa alara lo cantoral de l'independéncia de Provença, e sustot del provençal, « primièra lenga literària d'Euròpa civilizada ». Pendent sos estudis de drech, apren l'istòria de Provença, bèl temps a Estat independent. Emancipat per son paire, pren alara la resolucion « de relevar, de reviudar en Provença lo sentiment de raça […] ; d'esmòure aquela renaissença per la restauracion de la lenga naturala e istorica del país […] ; de tornar la vòga al provençal per l'alen e la flama de la divina poesia ». Mistral va egalament alargar son combat a l'ensemble de la lenga d'òc e prepausar son pròpri decopatge dels diferents dialèctes occitans[18].

L'ostal del Lausèrt en 1914[19].

Frédéric e sa maire foguèron obligats de quitar lo mas del Jutge, en 1855, après la mòrt de François Mistral. Aqueste tornava a Louis, lo filh ainat. Duran s'installar dins un pichon ostal familial, al sud del vilatge, que lor èra estada atribuïda dins lo despartiment de hoirie. Frédéric li balhèt, en 1903, lo nom d'ostal del Lausèrt après aver fach installar un quadrant solar ornat d'aquel reptil pichon. Es aquí qu'acabèt Mirèio, començat al mas del Jutge, e qu'escriguèt Calendau[12],[13],[14].

Musèu Frederic Mistral a Maillane.

Mistral recep lo prèmi Nobel de literatura en 1904, conjonchament a José Echegaray. Consacrarà lo montant d'aquel prèmi a la creacion del Museon Arlaten a Arle.

Frederic Mistral i abitèt fins en 1875, annada ont se poguèt installar dins l'ostal qu'aviá fach bastir a Maillane, just davant l'ostal del Lausèrt[13]. Un an mai tard, lo , esposava a Dijon, Marie Louise Aimée Rivière. Foguèt aicí que visquèron. L'ostal venguèt, après la mòrt del poèta, lo e la de sa veusa, lo , lo Museon Frederi Mistral[12],[14].

Coma los pintres Edgar Degas e Auguste Renoir, lo critic Jules Lemaître, los poètas José-Maria de Heredia e Pierre Louÿs, lo compositor Vincent d'Indy, Mistral co-signèt l'apèl a creacion de la Liga de la patria francesa, perque èra regionalista, abans quala venga antidreyfusarde[20],[21], e se n'alunhèt quand o venguèt[22].

Dins son testament del , Mistral aviá legat a sa comuna de Maillane, son ostal « amb los terrens, jardin, grasilha, parets, remesa e construccions que l'entornejan o ne dependon… amb los objèctes d'art, los tablèus, las gravaduras, los libres e la bibliotèca que conten, per fin que se'n faga lo musèu e la bibliotèca de Maillane, e tanben los mòbles que son dins l'ostal a condicion que ne sián pas tirats ». Especificava en mai que la comuna ne dintrariá pas en possession qu'après la mòrt de son esposa[14].

Frederic Mistral essent defuntat sens mainatges de son union amb Marie-Louise Rivière, sos nebots e nebodas (mainatjas de son fraire e sòrre ainats, Marie e Louis, nascuts del primièr maridatge de son paire) demoraràn sa sola familha viva amb son esposa. Pasmens Mistral aguèt, d'una sirventa jove de son paire, Athénaïs Ferréol, un filh natural apelat Marius Ferréol, nascut a Maillane en 1859. L'escrivan reconeguèt pas jamai aquel filh, mas s'ocupèt de son educacion. Marius Ferréol foguèt director general de las escòlas d'Ais e ofriguèt a Mistral sa sola descendéncia coneguda, dins la quala figura entre autras sa rèira-rèirepichòta-filha, la comediana Andréa Ferréol[23].

Lo Museon es classat monument istoric dempuèi lo , sos mòbles dempuèi lo , çò qu'a permés a aquela demòra de conservar l'aspècte qu'aviá del vivent de Frederic Mistral[14].

Son òbra[modificar | modificar lo còdi]

Felibritge[modificar | modificar lo còdi]

Retrach de Frederic Mistral, per Jean Barnabé Amy.
Primièr retrach conegut de Frederic Mistral, fach a Tarascon lo 18 de julhet de 1852, per Jean-Joseph Bonaventure Laurens
Bibliotèca Inguimbertine.

Tornat a Maillane, Mistral organiza amb lo poèta Joseph Roumanille (Jousé Roumaniho en provençal) la renaissença de la lenga d'òc. En 1854, fondan, amb cinc autres poètas provençals, a Châteauneuf-de-Gadagne (Vauclusa), lo Felibritge, associacion regionalista qu'a permés de promòure aquela lenga. Plaçat jol patronatge de santa Estelle, lo movement aculhís de poètas catalans caçats d'Espanha per Isabèla II. Mistral n'es lo primièr capoulié (president), de 1876 a 1888.

Son ortografia, que se crida dempuèi la grafia mistralenca[24], elaborada amb J. Roumanille, regèta las formas istoricas que correspondon pas mai a la prononciacion, amassa e met en coeréncia las tendéncias observadas dins l'escritura del provençal modèrn. Es abans tot fonetica, e s'inspira per fòrça las de l'italian e de l'espanhòl[25], a l'excepcion de l'escritura del son o, identic a la del francés, per distinguir lo son u qu'existís tanben en provençal.

Los sèt primadié, fondators del Felibritge, son Joseph Roumanille, Frederic Mistral, Théodore Aubanel (Teoudor Aubanèu), Jean Brunet (Jan Brunet), Paul Giéra (Pau Giera), Anselme Mathieu (Ansèume Matiéu) e Alphonse Tavan (Anfos Tavan). Lo Felibritge es encara uèi una organizacion culturala presenta dins l'ensemble dels departaments de lenga d'òc.

Per son òbra, Mistral vòl reabilitar la lenga d'òc e sa poesia epica : la qualitat d'aquela òbra es reconeguda per de nombroses prèmis. Realiza un diccionari plan complèt e furgat de las diferentas formas dels mots de la lenga, escrich dels cants, dels romans en vèrs a l'imitacion d'Omèr, dont se reclama dins los quatre primièrs vèrses de Mirèio :

Cante uno chato de Prouvènço
Dins liri amor de sa jouvènço
A través de la Crau, cap a la mar, dins li blad
Umble escoulan dóu grand Oumèro, iéu la vòla segui.

Canti una jove de Provença,
Dins las amors de sa joventut,
Per la Crau, cap a la mar, dins los blats,
Umil auça de grand Omèr, vòli seguir sos passes.

Fonda en 1891 lo jornal felibrenc d'inspiracion federalista, L'Aiòli, mas mal escai dins sa temptativa de far ensenhar la lenga provençala a l'escòla primària[26].

Lexicografia : Lou Tresor dóu Felibrige[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Lou Tresor dóu Felibrige.
Frederic Mistral amb sa barba ne poncha qu'atira l'uèlh.

Mistral es l'autor del Tresor dóu Felibrige (1878-1886), un dels primièrs grands diccionaris de la (o de las) lenga(s) d'Òc. Es un diccionari bilingüe, en dos grands volums, englobant l'ensemble de las varietats d'òc. Totes son abordats e representats, los tèxtes e los autors[27] del gascon (èx. Jansemin) a l'auvernhat (èx. Falcon, Ravel) en passant pel bazadais (èx. Ferrand), lo lengadocian (èx. Arnavielle, Aubanel) e lo lemosin (èx. Boecis, Chastanet)[28]. Realizat minuciosament amb lo supòrt de correspondents locals, balha per cada mot (la dintrada es en provençal) las variantas en lenga d'òc d'un meteis mot, sa traduccion dins los autres principalas lengas latinas, aital coma d'expressions o citacions inclusent lo dich mot. Mistral a totjorn agut una concepcion fosca de las lengas, considerant a l'encòp qu'existís una lenga provençala pròpria a Provença e una lenga d'òc qu'englòba tanben lo provençal[29].

Mireille e lo prèmi Nobel de 1904[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Mirèio.

Son òbra capitala es Mirèio (Mireille), publicada en 1859, après uèch ans d'esfòrç creator. Mirèlha, long poèma en provençal, en vèrs e en dotze cants, conta las amors contrariadas de Vincent e Mireille, dos joves provençals de condicions socialas diferentas[30]. Lo nom Mireille, Mirèio en provençal, es un parelh del mot meraviho, que significa « meravilha ». Mistral tròba aicí l'escasença de prepausar sa lenga, mas tanben de far partejar la cultura d'una region en parlant, entre autres, de las Lei Santei Marias de la Mar e de las tres santas Maridas (dont Marthe que segon la legenda auriá caçat la Tarasque), aital coma de famosa Vènus d'Arle, font possibla del mite de l'arlesiana . Mistral fa precedir son poèma per un cort Vejaire sus la prononciacion provençala.

Mireille, jove a maridar d'un proprietari terrenal provençal, tomba amorosa de Vincent, un paure panieraire que respond a sos sentiments. Après aver regetat tres rics pretendents, Mireille, desesperada pel refús de sos parents de la daissar esposar Vincent, va a las Lei Santei Marias de la Mar en traversant la Plana de la Crau, espotida de solelh, per tal de pregar las patronas de Provença de l'ajudar a obtenir lo consentiment d'aquestes. Mas es victima d'una insolacion en arribant a la tòca de son viatge e se morís dins los braces de Vincent jos l'agach de sos parents.

Vincent e Mireille, per Victor Leydet.
Frederic Mistral, prèmi Nobel de literatura a la una de la revista Lo Pichon Journal, en 1904.

Mistral dedica son libre a Alphonse de Lamartine en aqueles tèrmes :

A Lamartine
Te consacri Mireille : es mon còr e mon arma ;
Es la flor de mas annadas ;
Es un rasim de Crau qu'amb totas sas fuèlhas
T'ofrís un paisan[31]

E Lamartine de s'estrambordar : « Vos vau contar, uèi, una bona novèla ! Un grand poèta epic es nascut. […] Un vertadièr poèta omeric, en aqueste temps ; […] Òc, ton poèma epic es un cap d'òbra ; […] lo perfum de ton libre s'evaporarà pas en mila ans[32]. »

Mirèio es estada traducha en una quinzena de lengas europèas[33], dont lo francés, per Mistral el meteis. En 1863, Charles Gounod en fach un opèra.

Lo prèmi Nobel de literatura atribuït a Frederic Mistral, en 1904, per Mirèio, recompensa una òbra en provençal, lenga d'òc, lenga minoritària en Euròpa e constituís de çò fa una excepcion. Ja, en 1901, pendent la primièra session del prèmi Nobel de literatura, fasiá figura de favorit fòrt del sosten dels intellectuals romanistas d'Euròpa del Nòrd dont Alemanha. Pasmens, en despièch de las rumors que corrián, lo comitat suedés decerniguèt lo primièr Nobel a Sully Prudhomme, candidat oficial de l'Acadèmia francesa[34].

Lo prèmi manca pasmens li escapar a causa d'una marrida traduccion suedesa de son òbra. Deu pasmens partejar sa distincion amb José Echegaray. Son prèmi Nobel recompensant una lenga minoritària demòra unica fins en 1978, ont Mistral es rejonch per Isaac Bashevis Singer per son òbra escricha en yiddish. L'Acadèmia suedesa acompanha l'atribucion del Nobel a Mistral en aqueles tèrmes : « En consideracion de sa poesia tant originala, tan geniala e tant artistica, […], aital coma a causa de las òbras importantas dins lo domeni de la filologia provençala. » La legitimitat poetica de la lenga provençala es alara reconeguda a l'escala internacionala puèi que lo prèmi Nobel senhalava sa valor universala, despassant lo regionalisme[34].

Principalas òbras[modificar | modificar lo còdi]

Manuscrit de Moun espelido. Memòri e conta, Avinhon, Palais del Roure

Lo Museon Arlaten[modificar | modificar lo còdi]

Fondat per Frederic Mistral en 1896. Amb l'ajuda del doctor Émile Marignan, redigís un manual de collècta e vei los dons afluïr. Lo primièr musèu obrís en 1899, las colleccions son balhadas al departament de las Bocas de Ròse. En 1904, gràcias a l'argent qu'a recebut pel prèmi Nobel de literatura, Mistral installa lo musèu dins l'ostalariá de Laval-Castellane, alara collègi d'Arle.

Frederic Mistral o definís coma « complement natural de l'òbra felibrenca », e coma « un poèma en accion » (letras a Paul Mariéton, 1897), poèma que pòt obrir una via novèla als militants de la renaissença provençala.

Colleccions[modificar | modificar lo còdi]

Frederic Mistral n'escapola las orientacions grandas a Mèste Eisseto, publicadas dins L'Alhòli del 17 de genièr de 1896, vengut cronica del projècte. « Amassarem alara las colleccions en començant pel costum, dont seràn mostradas totas las modificacions del sègle XVIII a nòstres jorns ; acompanhat per las jòias arlesianas. Vendrà puèi la presentacion dels mòbles dont l'originalitat rivaliza amb l'elegància. Una larja plaça serà acordada al gardian e al pastor de Crau amb tot lor equipament, puèi las supèrbias garniduras del Sant-Eloi, fèsta dels lauraires, introduiràn la meinagerie d'Arle, panorama de la vida del mas amb totes sos espleches, son equipament domestica, sos plats tradicionals, l'art de l'ostal […] enfin serà evocada la marina de Ròse. » S'agís pas aquí que d'una evocacion dels objèctes o tèmas que cal, de tota evidéncia, collectar o abordar dins aquel musèu. Mas la realizacion d'una vertadièra institucion, quasi experimentala per las muséographes de l'epòca, necessita lo recors a una sciéncia constituïda, l'etnografia. Dins las annadas 1880-1890 aquela disciplina a per objècte « l'estudi de las costumas […] coma de traches fisics, dels caractèrs morals e de l'estat social de las populacions » (discorses del doctor Marignan, mai de 1899, L'Alhòli)[44].

Posteritat[modificar | modificar lo còdi]

Placa commemorativa en lenga d'òc, dins Vinhana Nauta.

Sa celebritat deu fòrça a Lamartine que canta sas lausenjas dins lo quaranten entreten de son Cors familiar de literatura, en seguida de la parucion del long poèma Mirèio[45],[46].

Anfós Daudet, amb qu'èra fach amic dempuèi 1859 (amistat de près de 40 ans, a l'origina d'una correspondéncia noirida, mas passida quand Daudet publica L'arlesiana, inspirat del suicidi d'un nebot de Mistral, en 1869 e lo roman Numa Roumestan en 1881, caricatura del temperament meridional[47]), li consacra, d'una faiçon fòrt elogiosa, l'una de sas Letras de mon molin, « lo Poèta Mistral[48] ».

En 1892, Mistral, malgrat qu'amic de Charles Maurras, vei d'un marrit uèlh dels membres del Felibritge rejónher l'Accion francesa, crenhent una recuperacion politica. Maurras, manipulant l'eretatge cultural de Mistral (federalisme, romanisme), lança en 1909 una cadièra Frederic Mistral a l'Institut d'Accion francesa e monarchise Mistral[49]. Fa partida dels escrivans provençals mai celèbres amb Victor Gelu, Joseph d'Arbaud, Henri Bosco, René Char, Max-Philippe Delavouët, Serge Bec, Jean-Claude Izzo e sustot Marcèu Panhòl, Jean Giono e Anfós Daudet[50].

Mantun establiment escolar pòrta son nom, coma lo licèu Mistral d'Avinhon. De nombrosas vias pòrtan tanben son nom (qu'es lo mai frequent en Provença), a Valença (lo pont Frederic Mistral), a Niça, Ais de Provença, Sant-Gence, Noiseau, Fijac, Caluire-e-Còser, Mèze, Aubignan, Carpentràs, etc.

De nombrosas estatuas d'el son presentas en Provença, mas tanben en país de lenga occitana, en defòra de Provença, coma la de Tolosa[51].

Un retrach d'el pintrat per Marie Thélika Cortina-Paulet es aquerit en 1901 e plaçat en depaus dempuèi lo 6 d'agost de 1909 al Musèu Réattu (Arle)[52].

Dins las annadas 1900, l'escultor Marius Remondot realiza una estatua de pastor entitolada Vius Berger[53], dont un plastre es expausat al Salon de 1908[54], puèi la version de pèira al de 1911[55]. L'estatua es sortida d'un depaus de la Vila de París en 1942 a la demanda de la familha Remondot, e es plaçada al jardin dels Poètas a París en omenatge a Mistral[53],[56],[57],[58],[59]. A proximitat d'aquela estatua, una placa pòrta de vèrses en provençal e en francés tirats del poèma Mirèio e de sa version en francés, Mireille :

Beu Dieu, Dieu amic, sauputs legís alo
De nostro lingo provençala
Fai que posque quera al branco diga aücèa !
(MIREILLE – CANT I)
Dieu polit, Dieu amic, sus las alas
de nòstra lenga provençala
fai que pòsca aténher la branca dels aucèls !
(EXTRACH DE MIREILLE)

Mistral es la personalitat mai onorada pel mai grand nombre de noms de carrièras e plaças en Provença.

Gabriela Mistral[modificar | modificar lo còdi]

En omenatge al poèta provençal, la poetessa chilenca e prèmi Nobel de literatura Lucila Godoy Alcayaga cambièt son nom en Gabriela Mistral. Son prenom d'adopcion, Gabriela essent de son costat un omenatge al poèta italian Gabriele d'Annunzio.

Musèu Frederic Mistral[modificar | modificar lo còdi]

Filatelia[modificar | modificar lo còdi]

Numismatic[modificar | modificar lo còdi]

L'escrivan es l'efigia d'una pèça de 10 € d'argent, editada en 2012, per la Moneda de París, per la colleccion los Euros de las Regions, per tal de representar la Provença-Alps-Còsta d'Azur, la region ont a viscut.

Batèl idrografic Frederic Mistral[modificar | modificar lo còdi]

La Companhiá Nacionala de Ròse a balhat lo nom de Frederic Mistral a son batèl idrografic qu'explòra lo fons de Ròse entre Lion e la Mediterranèa[62].

2014 : centen anniversari de sa mòrt[modificar | modificar lo còdi]

Lo Naut comitat de las commemoracions nacionalas del ministèri de la Cultura e de la Comunicacion a retengut lo centenari de la mòrt de Frederic Mistral demest las cent commemoracions nacionalas de l'annada 2014 e li a consacrat quatre paginas dins sa brocadura annala[63].

A aquela escasença, una exposicion li es consacrada a la Bibliotèca de l'Alcazar a Marselha en abril-mai de 2014[64].

D'un autre costat, del 16 al 27 de setembre de 2014, la manifestacion M coma Mistral, a Ais de Provença, celèbra lo poèta provençal per d'espectacles musicals, dels rencontres, de las exposicions, de las projeccions de documentaris, etc.

Sa vila natala, Maillane, li fa omenatge lo e del al , amb de desfilats e de las conferéncias.

Eraldic[modificar | modificar lo còdi]

Frederic Mistral aviá ornat son èx-libris d'armas personalas formats d'una cigala d'aur sus camp d'azur, cantant jol solelh, associada a sa devisa Lou soulèu me fai canta (Lo solelh me fa cantar[65]).

Figura Blasonnement
Armas de Frederic Mistral :

D'azur a la cigala d'aur.

Devisa de Frederic Mistral :
Lou soulèu me fai canta

Odonimia (lista non exaustiva)[modificar | modificar lo còdi]

Vias portant lo nom de Frederic Mistral
 
Sits, luòcs e establiments portant lo nom de Frederic Mistral
 

Publicacions[modificar | modificar lo còdi]

  • Frederic Mistral, Memòrias e Racontes, Julliard, 1915-1925. legir en linha sus Gallica.
  • Frederic Mistral, Mirèio Mireille, illustrat d'aigafòrts originalas dessenhadas e gravadas per Auguste Drouet, en çò de Frédéric Grégoire, París, 1938.
  • Frederic Mistral, Pròsas de l'almanac provençal. Garbas de contes, legendas, racontes, fabliaux, sornetas de ma maire l'auca, estima divèrsa, Aicirits, Edicions Aubéron, , 347 p. (ISBN 978-2-84498-127-1)
    Abansprepaus e traduccion de Pierre Devoluy, illustracion de Corinne Simon.
  • Las Illas d'Aur (amb comentari de J. Boutière), París, Didier, 2 panatòri., 1970, 720 p. + 28 pl. h.t. e 688 p. + 24 pl. h.t.
  • Contes de Provença, primièra publicacion de la collècta de contes balhats per Frederic Mistral a l'Almanac provençal jol pseudonim de Guy de Monpavon[66] e L'Aiòli, tèxtes amassats e presentats per Françoise Morvan dins la traduccion en francés de Pierre Devoluy, edicions Oèst-França, coll. « las collèctas grandas », 2009, 480 p. (ISBN 978-2737347511).
  • Frederic Mistral, Mirèio Mireille, presentacion e annèxes de Claude Mauron, amb documents iconografics, A l'asard Bautezar !, 2021, 448 paginas, cartonné (ISBN 9791094199176).
  • Frederic Mistral, Calendau Calendal, amb "los viatges de Calendau" per Claude Mauron, amb documents iconografics, A l'asard Bautezar !, 2018, 624 paginas, cartonné (ISBN 9791094199077).
  • Frederic Mistral, Lou Pouèmo dou Rose Lo Poèma de Ròse, presentacion de Céline Magrini-Romagnoli, documents iconografics, A l'asard Bautezar !, 2015, 400 paginas (ISBN 9791094199015).
  • Frederic Mistral, Memòrias e racontes Al Mas dou Jutge, prefaci autobiografic de las Illas d'Aur, amb la genèsi del raconte per Henri Moucadel, documents iconografics, A l'asard Bautezar !, 2020, 350 paginas, tòm 1. (ISBN 9791094199121).
  • Frederic Mistral, Memòrias e racontes La riboto de Trenco-Taio, amb nòtas, indèx general, bibliografia per Claude Mauron e Henri Moucadel, documents iconografics, A l'asard Bautezar !, 2020, 288 paginas, tòm 2. (ISBN 9791094199145).

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ Los tèrmes "occitan", "lenga d'òc" e "provençal" designan la meteissa lenga, cf. Lou Felibre de Bello Visto (pseudonima de F. Mistral), La lengo prouvençalo o lengo d'O, Armana Prouvençau, 1856. Reedicion Frederic Mistral, La lenga provençala o lenga d'Òc, Documents per l'estudi de la lenga occitana no 106, París: IEO París, 2016, e Prèmi Nobel de literatura per una òbra escricha en occitan.
  2. ↑ « Per decret imperial, ne data del 14 d'agost, tornat sus proposicion del ministre de l'instruccion publica, son estats promoguts dins l'òrdre imperial de la Legion d'Onor, […] al grade de cavalièr : […] Mistral, òme de letras », lo Monitor universal, jornal oficial de l'Empèri Francés, París,‎ 16 e 17 d'agost de 1863 (lira en linha)
  3. ↑ Conselh superior dels programas, Lengas, literaturas e culturas regionalas. Occitan-Lenga d'òc. : Classa terminala, ensenhament d'especialitat, via generala, París, Ministèri de l'Educacion nacionala (França) (lira en linha)
  4. ↑ Hervé Terral, Figuras(s) d'Occitània. XIXe – XXe sègles, París, Edicions La Harmattan, coll. « Questions contemporanèas », , 260 p. (ISBN 978-2-336-29366-0).
  5. ↑ (òc) « Inauguracion de l'estatua de Frederic Mistral », Occitanica, Besièrs, Centre Internacional de Recèrca e de Documentacion Occitanas - Institut Occitan de Cultura,‎ (lira en linha).
  6. ↑ (òc) « Occitània e Catalonha se remembran de Frederic Mistral : Uèi fa 100 ans de la mòrt de l'escrivan màger en lenga d'òc », Jornalet, Tolosa ; Barcelona, Associacion entara Difusion d'Occitània en Catalonha,‎ (ISSN 2385-4510, lira en linha).
  7. ↑ (òc) « la 21a corsèt Aran per sa Lenga regropèt Mistral : Lengua Viua saluda l'IEA còma acadèmia de la lenga e demandèt de politicas que favorizen l'usatge social de l'aranés », Jornalet, Tolosa, Barcelona, Associacion entara Difusion d'Occitània en Catalonha,‎ (ISSN 2385-4510, lira en linha).
  8. ↑ « Mos parents, dels mainatgièrs, èran d'aquelas familhas que vivon sus lor ben, al trabalh de la tèrra, d'una generacion a l'autre! Los mainatgièrs, al país d'Arle, forman una classa a despart: mena d'aristocracia que fa la transicion entre paisans e borgeses, e que coma tota autra, a son orguèlh de casta (…) lo mainatgièr, agricultor en grand, dins los mases de Camarga, de Crau o d'autra part… »
  9. ↑ Mas Originas. Memòrias e racontes de Frederic Mistral.
  10. ↑ Descendent d'una familha d'origina savoiarda installada a Maillane tre 1471. Font : Charles Rostaing, Frederic Mistral. L'òme revelat per sas òbras, J. Laffitte, , p. 9.
  11. ↑ Frederic Mistral, Mas originas. Memòrias e racontes de Frederic Mistral, París, Plon-Noiriguèt, cap a 1920. Memòri e conta, Éd. Aubanel per la primièra edicion, éd. Marcel Petit per la darrièra.
  12. ↑ a b c e d Frederic Mistral : sos luòcs de vida.
  13. ↑ a b c e d Frederic Mistral : biografia e bibliografia
  14. ↑ a b c d e e f Maillane, al còr de Provença.
  15. ↑ Mireille Bosqui, Mistral, Equinòcci, , p. 51.
  16. ↑ a b e c Biografia de Frederic Mistral sul sit maillane.fr.
  17. ↑ Mistral, Frédéric (1830-1914), Tèsi per la licéncia / per Frederic Mistral, Occitanica - Mediatèca Enciclopedica Occitana / Mediatèca enciclopedica occitana, http://occitanica.eu/omeka/items/show/3782
  18. ↑ (òc) Domergue Sumien, « Classificacion dei dialècles occitans », Linguistica occitana, Montpelhièr, panatòri. 7,‎ (ISSN 1773-0538, lira en linha).
  19. ↑ Mistral i fa installar en 1903 un quadrant solar sul qual es gravat :

    Gaujós lesert, béu toun soulèu,
     l'ouro passo que tròp lèu
     e deman plóura belèu.

    Gaujós lausèrt, beves ton solelh,
    l'ora passa pas que tròp lèu
    e deman plourà benlèu.

  20. ↑ Ariane Chebel d'Appollonia, L'extrèma-drecha en França : De Maurras a Le Pen, Edicions Complèxa, , 519 p. (ISBN 978-2-87027-764-5, lira en linha)
  21. ↑ Michel Neumuller, « Frederic Mistral : federalista constant mas sens clarvesença politica », sus Aquò d'Aqui (consultat lo )
  22. ↑ C. Mauron, Frederic Mistral, p. 321-323 : « Quand ven lo temps de las ligas, Mistral adòpta primièr una prudenta resèrva (...) aderís pas (...) ni a la Liga dels patriòtas, de tendéncia bonapartista (...) ni segur a la virulenta Liga antisemitica de Guérin. Mas mai lo temps passa, mai ven dificil a una personalitat del mond literari de demorar sus son Aventin. En decembre de 1898, accèpta d'èsser demest los signataris de l'apèl fondator de la Liga de la Patria francesa (....) impòrta, sustot, de puntejar pas confondre las temptativas de recuperacion, per Maurras e son Accion francesa, de la liga e de çò qu'es a la partença: una larja amassada de gents venent d'orizonts plan divèrses, (....), centrista, amb d'elements de drecha coma d'esquèrra: republicanisme, patriotisme, apèl a la calma e a l'unanimisme, son las valors del movement, del tot pròpris a sedusir Mistral (...) Se sap çò que n'arribèt en definitiva: luènh de s'ocupar de descentralizacion e de favorizar l'unanimisme, la Liga de la Patria francesa derivèt ben lèu cap a l'activisme antidreyfusard pendent lo primièr semèstre 1899 (...) Coma Heredia, Mistral foguèt d'aqueles "moderantistas" que "se calèron o s'alunhèron sens esclat" amb lo sentiment d'aver fach un pas de clèrgue [valent a dire una error] aital coma son actitud ulteriora de cap a Maurras o anava provar. »
  23. ↑ Sebastian Avy, « Frederic Mistral (1830-1914), lo novèl Omèr provençal », GénéProvence, Genealogia e istòria locala en Provença, 19 de genièr de 2014.
  24. ↑ Marie-Jeanne Verny, « Ensenhar l'occitan al sègle XXI. Desfises e enjòcs », Trèma - revista internacionala en sciéncias de l'educacion e didactica, Montpelhièr, Facultat d'Educacion de Montpelhièr, panatòri. 31 « l'ensenhament de las lengas regionalas en França uèi : estat dels luòcs e perspectivas »,‎ , p. 69-83 (ISSN 2107-0997, lira en linha) :

    « Existís, çai e lai, dins l'espaci d'òc, qualques velleïtats localistas, refusant de reconéisser l'unitat de la lenga d'òc, se referissent a « de lengas d'òc » […]. Los tenents d'aquelas posicions son pasmens fòrça minoritàrias, en tèrmes de reconeissença populara (e mai se lor influéncia es de còps sensibla en Provença, Bearn o Auvèrnhe). L'immensa majoritat dels universitaris, coma l'immensa majoritat dels militants, e mai los tenents actuals de la grafia mistralenca, admet l'unitat de la lenga d'òc dins sa diversitat dialectala. »
  25. ↑ Hervé Lieutard, « los sistèmas grafics de l'occitan. Un caleïdoscòpi de las representacions e dels cambiaments lingüistics », Lengas - revista de sociolingüistica, Montpelhièr, Premsas universitàrias de la Mediterranèa, panatòri. 86 « Minusculas e capitalas. Sistèmas grafics de las lengas de França e d'autre biais »,‎ (ISSN 2271-5703, lira en linha) :

    « la nòrma mistralenca es la grafia oficiala del Felibritge, en granda partida elaborada a partir de la nòrma exogèna del francés »
  26. ↑ Frederic Mistral, Mireille/Mirèio, Grasset, , p. 5.
  27. ↑ Marcelle De herde-Heiliger, Frederic Mistral e los escrivans occitans dins lo Tresor dóu Felibrige, Seccion francesa de l'associacion internacionala d'estudis occitans, (ISBN 978-2-907673-09-9, OCLC 41505590)
  28. ↑ Marcelle de Herde-Heiliger, Frederic Mistral e los escrivans occitans dins lo Tresaur del Felibritge, Pau, Associacion Internacionala d'Estudis Occitans, , 416 p. (ISBN 2-907673-09-2, lira en linha)
  29. ↑ F. Mistral "la lengo prouvençalo", Armana Prouvençau, 1856, p. 25-28, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6353254g/f27.item
  30. ↑ (òc) Sèrgi Viaule, « Mirèlha de Frederic Mistral », Jornalet, Tolosa ; Barcelona, Associacion entara Difusion d'Occitània en Catalonha,‎ (ISSN 2385-4510, lira en linha)
  31. ↑ Tèxt original : A Lamartino Te counsacre Mirèio : ès, moun agacin e moun amo ; Ès la flour de mes an ; Ès un rasin de Crau qu'emé touto sa ramo Te porge un païsan.
  32. ↑ Cors familiar de literatura, quarantena entreten, Alphonse de Lamartine, París 1859.
  33. ↑ Mirèio (Mireille) traduch en espanhòl.
  34. ↑ a e b Lo prèmi Nobel de Frederic Mistral en 1904.
  35. ↑ Frederic Mistral , Calendau, pouèmo nouvèu / Frederi Mistral ; traduccion francesa en agach ; retrach de l'autor dessenhat per Hebert ; gravat sus acièr per Gaillard, (lira en linha).
  36. ↑ « las illas d'aur : tèxt e traduccion / òbras de Frederic Mistral », sus Occitanica.eu (consultat lo ).
  37. ↑ Frederic Mistral, Nerto (lira en linha).
  38. ↑ « la Reina Joana : tragèdia provençala, en cinc actes e en vèrms : amb la traduccion francesa / per Frederic Mistral », sus Occitanica.eu (consultat lo ).
  39. ↑ Frederic Mistral, Memòri e conta, Plon, (lira en linha).
  40. ↑ Frédéric (1830-1914) Autor del tèxt Mistral, Discors e dicho de F. Mistral, (lira en linha).
  41. ↑ « la Genèsi : espròvas / Frederic Mistral », sus Occitanica.eu (consultat lo ).
  42. ↑ Frédéric (1830-1914) Autor del tèxt Mistral, Los olivades : tèxt e traduccion / òbras de Frederic Mistral, (lira en linha).
  43. ↑ « Armana prouvençau : pèr lou bèl an de Diéu 1855, adobèt e publica de la man di felibre, marco la luno e liri esclùssi, li fèsto, li voto, li roumavage, li fiero e li prouvèrbi de chasque jorn dóu mos, tan pèr la Prouvenço que pèr la Coumtat », sus Occitanica.eu (consultat lo ).
  44. ↑ « Mistral e la renaissença de Provença : l'invencion del Museon Arlaten », sus cairn.info
  45. ↑ Sit occitanica.eu, pagina "Quarantena entreten a prepaus de Frederic Mistral / d'Alphonse de Lamartine", consultat l'11 de genièr de 2020
  46. ↑ Sit lafautearousseau.hautetfort.com/, pagina "Mèstres e testimònis...(I) : Frederic Mistral.", consultat l'11 de genièr de 2020.
  47. ↑ Jacques Rouré, Anfós Daudet. Biografia, Equinoxe, , p. 313.
  48. ↑ wikisource.
  49. ↑ Olivier Fisson e Jeanyves Guérin, L'Accion francesa, Premsas Univ. Septentrion, , p. 28-30.
  50. ↑ Jean Paul Coste e Pierre Coste, Provença, Puf, , p. 80.
  51. ↑ (òc) « Tolosa se prepara per aculhir l'estatua de Mistral : Una tièra d'eveniments importants se tendràn en omenatge al poèta de Malhana », Jornalet, Tolosa ; Barcelona, Associacion entara Difusion d'Occitània en Catalonha,‎ (ISSN 2385-4510, lira en linha)
  52. ↑ « Retrach de Fréderic Mistral per Marie Thélika Cortina-Paulet »
  53. ↑ a e b « Monument a Frederic Mistral, o Vius pastor », sus A nòstres òmes grands, musèu d'Orsay.
  54. ↑ « Berger ; estatua plastre », no 3579, sus Basa Salons, musèu d'Orsay.
  55. ↑ « lo pastor vièlh ; estatua pèira », no 3772, sus Basa Salons, musèu d'Orsay.
  56. ↑ Béatrice d'Andia (dir.), Lo 16e : Chaillot, Passy, Auteuil, metamorfòsi dels tres vilatges (exposicion presentada a la maison comuna del 16e arrondiment de París, 1992), París, Delegacion a l'accion artistica de la vila de París, , 283 p. (ISBN 2-905118-39-3 e 2-01-019347-4), p. 259.
  57. ↑ Pierre Kjellberg, Lo guida novèl de las estatuas de París, La Bibliotèca de las arts, , 199 p. (ISBN 2-85047-025-2), p. 166.
  58. ↑ Marc Augé (photogr. Jean Mounicq), París obèrt, París, Estampariá nacionala, , 274 p. (ISBN 2-11-081325-3).
  59. ↑ Jacques Lanfranchi, Las estatuas dels òmes grands a París : Còrs de bronze, caps de pèira, Edicions La Harmattan, coll. « Istòria de París », , 297 p. (ISBN 2-7475-6645-5), p. 245.
  60. ↑ Catalòg Yvert e Tellier, t. 1.
  61. ↑ Catalòg mondial de quotacion Yvert & Tellier. Timbres d'Euròpa.
  62. ↑ « Batèl Frederic Mistral », sus Companhiá Nacionala de Ròse (consultat lo )
  63. ↑ P. Fabre, « Frederic Mistral », in Commemoracions nacionalas 2014, París, Archius de França, 2013, p. 25-28.
  64. ↑ Mistral : un poèta provençal a l'onor a l'Alcazar !.
  65. ↑ Revista de Provença e de Lenga d'òc, artistica, literària, scientifica e istorica, P. Ruat, , p. 58.
  66. ↑ Figuras contemporanèas tiradas de l'Album Mariani, París, Ernest Flammarion, , p. 140 biografia Frederic Mistral

Per aprigondir[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :

Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]

  • Firmin Boissin, Frederic Mistral e los Felibres, 1879, E-J Savigné estampaire-editor, Viena, Lira en linha
  • Charles Maurras, La Saviesa de Mistral, 1926, las Edicions del Quadrant, grand in-4o enquasernat.
  • Pierre Devoluy, Mistral o la Redempcion d'una lenga, París, Grasset, 1941.
  • Pierre Colotte, « Mistral e la cançon folclorica », dins Provença istorica, 1956, t. 6, fascicul 23, p. 82-84 (lira en linha)
  • Los Escrivans celèbres, collectiu Raymond Queneau (dir.), t. III : Lo XIXe e lo XXe sègles, Edicions d'art Lucien Mazenod, 1965.
  • Decremps, Marcel : Mistral, mague de l'Occident, La Colomba, 1954.
  • Claude Mauron, Frederic Mistral, París, Fayard, 1993.
  • Pierre Fabre, Mistral en Eretatge, Marselha, Autras Tempses, 2002.
  • Jean-Yves Casanova, Frederic Mistral, lo mainatge, la mòrt e los sòmis, Perpinhan, Trabucaire, 2004, p. 420.
  • Thérèse Dubuisson, Dòna Mistral, Marie Rivière, l'esposa dijonnaise de Frederic Mistral, edicions GénéProvence, 2016.
  • Jean-Yves Casanova, Frederic Mistral, l'ombra e lo resson, París, Classics Garnier, 2016, p. 393.
  • Paul Souchon : Mistral poèta de França, Talhandièr, 1945.
  • Stéphane Giocanti : ''Charles Maurras felibre'', Los Amics de la lenga d'òc, 1995.

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

Voir ce modèle.
Frederic Mistral
Precedit per Seguit per
Louis Tamisier
Fautuèlh n°14 de l'Acadèmia de Marselha
1886-1914
Émile Ripert
v · m
1901-1925
1926-1950
1951-1975
1976-2000
2001-2022
v · m
Fisic
Quimia
Fisiologia o medecina
Literatura
Patz
Economia
Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=frédéric_mistral&oldid=214148457 ».