Pirenèus Nauts

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.

Pirenèus Nauts
Blason de Hautes-Pyrénées Drapeau de Hautes-Pyrénées
Hautes-Pyrénées
Administracion
País Drapeau de la France França
Region Occitània
Creacion del departament (234 ans)
Capluòc
(Prefectura) 		Tarba
Sosprefecturas Arguilèrs
Banheras de Bigòrra
President del
conselh departamental 		Michel Pélieu (PRG)
Prefècte Jean Salomon[1]
Còdi INSEE 65
Còdi ISO 3166-2 FR-65
Demografia
Gentilici Naut-pirenencs,
Bigordans
Populacion 230 956 ab. (2021)
Densitat 52 ab./km2
Geografia
Coordinadas 43° 12′ nòrd, 0° 08′ es
Superficia 4 464 km2
Subdivisions
Arrondiments 3
Circonscripcions legislativas 2
Cantons 17
Intercomunalitats 9
Comunas 469
Ligams
Sit web hautespyrenees.fr
modificar Consultez la documentation du modèle

Pirenèus Nauts (/ot pi.ʁe.ne/[2], localament : /ˈɔ.tə.pi.ʁe.ne/[3]) son un departament francés de la region Occitània. Sa prefectura es la vila de Tarba. L'INSEE e la Pòsta li atribuïsson lo còdi 65.

Los abitants de Pirenèus Nauts son los naut-pirenencs[4] o los bigordans — lo departament correspondent mai o mens a l'ancian comtat de Bigòrra.

Geografia[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Geografia de Pirenèus Nauts.
Carta topografica de Pirenèus Nauts.
Vignemale.

Lo departament de Pirenèus Nauts fa partida de la region Occitània. Es limitròf dels departaments de Pirenèus Atlantics (Novèla Aquitània), de Gèrs, de Nauta Garona, e de la província de Huesca de la comunautat autonòma d'Aragon (Espanha).

Tres regions naturalas plan distintas compausan lo paisatge naut-pirenenc : la montanha e sas vals, los costals e las planas.

La montanha, valent a dire los Pirenèus, recobrís, al sud, la mitat del territòri del departament. Forma una barrièra naturala entre França e Espanha, permetent pas qu'un sol accès rotièr cap a Aragon pel tunèl Aranhoet-Bielsa. 35 de sos pics despassan 3 000 m e lo pic del Vignemale, a 3 298 m, n'es lo ponch culminant.

Doas zònas geologicas distintas caracterizan aquela region de montanhas :

  • la cadena dicha « axiala », ont se tròba las mai nautas cimas dels Pirenèus franceses coma lo Vignemale, que culmina a 3 298 m ;
  • una zòna d'anèls fronzits sedimentaris.

Mens nautas mas mai massisas que los relèus alpins, isòlan de nombrosas vals entraucadas e « cuol de sac » naturals, vertadièrs microcòsmes conservats per aquelas muralhas de pèira.

L'altitud dels Pirenèus s'estompa progressivament en remontant cap al nòrd, e las montanhas cedisson la plaça al pèmont, limitat a l'èst pel vast platèl de Lanamesa (a 600 m mai o mens), vertadièr castèl d'aiga del departament ont naisson de nombroses rius dels bacins de Garona e d'Ador (Gèrs, Baïse, Save, Gimone, Midou, Dotze). Aquel platèl morainique format al Qüaternari per la desbranda dels glacièrs es subjècte a un climat relativament ruf.

Mai a l'oèst e al nòrd, lo pèmont daissa filtrar de vals mai larjas qu'atiran la majoritat de la populacion del departament. Es aquí un país ondulat, al climat mai clement.

A l'oèst, lo bacin del gave de Pau o Lavedan forma una larja val de Lorda a Arguilèrs.

Al centre, se tròba la val de Campan dominada pel pic del Miègjorn de Bigòrra, lo còl del Tormalet, los massises del Néouvielle e de l'Arbizon.

A l'èst, la val de la Neste se debana fins a Àrreu ont se rejonhon las vals d'Aure e del Louron.

Las vals son religadas entre elas per de còls d'altitud de còps nauta tal lo Soulor, lo Tormalet, l'Aspin o encara lo Peyresourde.

Lo departament possedís doas pichonas enclavas dins lo departament vesin de Pirenèus Atlantics, a l'oèst del riu de Carbouère. La primièra enclava es constituïda de las comunas de Vièlanava, Escaunets e Seron ; la segonda, al sud de la primièra e separada d'aquesta per la comuna de Sauvòla, es constituïda de las comunas de Gardèras e Luquet. Aquelas enclavas son una subrevivença de l'Edat Mejana : en efièch, a la fin del XIe sègle, Gaston IV lo Crosat, vescomte de Bearn, esposa Talèse d'Aragon, vescomtessa del Montaner, pichon territòri situada entre Bearn e Bigòrra ; lo Montaner demòra a Bearn mas Talèse garda per ela cinc parròquias que constituïsson totjorn las doas enclavas dins Pirenèus Atlantics.

Climat[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Climat de Pirenèus Nauts.

Es radicalament dividit en dos : al nòrd las planas e bas platèls, doç e pauc ventats, al sud las montanhas, rigorosas e longtemps ennevadas (a l'excepcion de las bassas vals).

Istòria[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Istòria de Pirenèus Nauts.

Lo departament es estat creat a la Revolucion francesa, lo en aplicacion de la lei del , a partir d'una partida de la província de Gasconha, Bigòrra e lo País de las Quatre-Vals (Aure, Varossa, Nestes e lo Magnoac).

Lo convencional tarbés Bertrand Barère s'es particularament batut en aquel sens : « s'aquel país, Bigòrra, es tròp pichon per formar un departament, conven de l'agrandir. Mas seriá plan inic de ne far pas que de districtes dependent d'una vila estrangièra ; seriá un murtre politic que de far de Tarba lo miserable capluòc d'un districte. » Es alara batejat « Pirenèus Nauts ».

Pirenèus Nauts e los païses qu'ocupavan son territòri abans la Revolucion. Aquestes fasián tota partida de la província de Gasconha.

Al la region Miègjorn-Pirenèus, a la quala apartenissiá lo departament, fusiona amb la region Lengadòc-Rosselhon per venir la novèla region administrativa Occitània.

Politica e administracion[modificar | modificar lo còdi]

Aquela seccion es voida, insufisentament detalhada o incomplèta. Vòstra ajuda es la benvenguda ! Coma far ?
Article connèx : Conselh general de Pirenèus Nauts.

Economia[modificar | modificar lo còdi]

Pic del Miègjorn de Bigòrra.
TARMAC e los camps avesinant a Aussun.
Article detalhat : Economia de Pirenèus Nauts.

Agricultura[modificar | modificar lo còdi]

Pirenèus Nauts, territòri de cultura del milh e d'elevatge, son largament viradas cap a la produccion alimentària. Comptan de nombrosas produccions famosas tal la ceba de Trebons, la mongeta tarbesa, e lo pòrc negre de Bigòrra, los vins de Bigòrra, Madiran e Pacherenc del Vic-Bilh, la còca a la bròca, la torta de Banheras de Bigòrra, los formatges de fedas e de cabra (dont anèl del Vic-Bilh), etc. Fins dins las annadas 1850, s'i abalissiá un caval d'armas : lo caval navarrin[5]. Per sos crosaments, la monta nacionala de Tarba es lo brèç de raça de l'anglo-araba , caval de corsa o d'espòrt[6].

Industria[modificar | modificar lo còdi]

L'activitat industriala se concentra dins la plana de Tarba, a l'entorn de Lorda, Lanamesa e Banheras de Bigòrra. L'aglomeracion tarbesa e Banheras de Bigòrra s'illustran dins lo sector ferroviari, Alstom Transpòrt possedissent un sit a Semiac. Als abòrds d'Aussun e de l'aeropòrt de Tarba-Lorda-Pirenèus, se desplega la zòna d'activitat Pyrène Aéro Pòl. Tarmac Aerosave, remarcable per la talha de son entrepaus, démantèle dels aviam. De nombrosas autras societats son representadas tala coma Daher que fabrica de las aviam d'afars e de torisme. Lanamesa s'es virada cap a l'industria quimica amb Arkema o Knauf. Badèth compòrta un pòl ceramic amb la societat de las ceramicas tecnicas (SCT), Boostec, Pall Exekia o encara Cerafast[7]. Enfin, SEB possedís un sit a Lorda.

Aquela activitat industriala es afortida per la preséncia del pòl universitari tarbés (6 000 estudiants[8])[9], ofrissent a la region dels tecnicians, engenhaires e cercaires dins los domenis de l'aeronautica , de l'engèni mecanic, de l'engèni industrial, de la produccion, dels materials, de l'energetic , de l'electronica , de l'automatic , etc. Demest los establiments ofrissent aquela man-d'òbra, se pòt citar : l'escòla nacionala d'engenhaires de Tarba (ENIT)[10], l'institut universitari de tecnologia de Tarba de l'universitat Tolosa-III-Paul-Sabatier[11], aital coma los laboratòris de recèrca coma lo laboratòri engèni de produccion de l'ENIT[12], l'antena tarbesa de l'institut Clément Ader (CNRS) o l'observatòri Miègjorn-Pirenèus[13].

Torisme[modificar | modificar lo còdi]

Santuaris de Lorda.
Article detalhat : Torisme dins Pirenèus Nauts.

Lo torisme es la primièra activitat economica dins Pirenèus Nauts e revestís donc una importància tota particulara.

Pelegrinatge[modificar | modificar lo còdi]

Articles detalhats : Pelegrinatge de Lorda e Santuaris de Lorda.

Al contra d'una error espandida, la vila de Lorda, centre mondial de pelegrinatges marials, se tròba pas en Bearn (Pirenèus Atlantics), mas en Bigòrra (Pirenèus Nauts). Centre mondial de pelegrinatges marials, Lorda es la 2e vila ostalièra de França aculhissent mai de 5 milions de visitaires per an dont mai o mens 60 000 malauts e invalids[14],[15], aital coma lo 2e luòc de pelegrinatge europèu en tèrmes de frequentacion.

Pargue nacional dels Pirenèus, circ de Gavarnia.

Pyrénéisme[modificar | modificar lo còdi]

La cadena dels Pirenèus constituís un atot toristic natural. Suscita l'emocion estetica, favoriza la practica fisica e constituís una experiéncia culturala. La proteccion e conservacion d'aqueles espacis, de lor fauna e lor flòra es assegurada dins l'encastre del Pargue nacional dels Pirenèus. De nombroses luòcs i son famoses tals lo circ glaciari de Gavarnia, classat al patrimòni mondial de l'umanitat, lo pont d'Espanha o l'observatòri del Pic del Miègjorn de Bigòrra, totes dos grands sits de Miègjorn-Pirenèus. La reputacion de sits tals la « pichona Amazonia dels Pirenèus », la cauna preïstorica de Gargàs o encara la resèrva naturala nacionala del Néouvielle son encara aquí sorsa de torisme. Inicialament conegut per sa sèrra a las marmòtas, lo pargue animalièr dels Pirenèus, abriga, a Arguilèrs, de nombrosas espècias animalas d'inspiracion locala dont d'orses, dels lops, dels isards, etc. Lo castèl de Beucens amassa una importanta colleccion de rapaces e los met en scèna dins lo donjon de las aglas.

Dins Pirenèus Nauts, se practica ivèrn coma estiu l'escorreguda, los espòrts d'ivèrn, lo ciclisme e lo termalisme, etc. Las estacions d'esquí son nombrosas e se pòt citar las de Cautarés, de Gavarnia-Gèdra, de Sent Lari e Sola, del Tormalet, de Luz-Ardiden, de Piau-Engaly, del Hautacam, de la Mongie, Peyragudes, de la Val-Louron, etc. Nistòs, Payolle e Val d'Azun son, elas, de las estacions vodadas a la practica de l'esquí de fons. L'activitat termala, a Lus e sent Sauvaire, Banheras de Bigòrra, Varètja, Capvèrn-los-Banhs, o encara Cautarés, etc., s'acompanha de la practica del jòc dins los casinos.

Transpòrts[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Transpòrts dins Pirenèus Nauts.

Los principals aisses de transpòrt del departament (l'autorota A64 e la linha de Tolosa a Baiona) seguisson una orientacion èst-oèst lo long del pèmont pirenenc.

Demografia[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Demografia de Pirenèus Nauts.

La populacion de Pirenèus Nauts coneis dempuèi 1999 un novelum demografic après una quinzena d'annadas de baissa contunha ; unicament degut al resultat migratòri, lo departament demòra pasmens lo mens dinamic de la region puèi qu'es en efièch lo que vei sa populacion lo manca lèu aumentar; aquel novèl dinamisme observat a la debuta de las annadas 2000 sembla se ralentir uèi amb una progression plan limitada de 50 abitants per an entre 2007 e 2012, essencialament gràcias a l'aumentacion de populacion dins las comunas perit-urbanas e ruralas del departament al contra de las principalas comunas que veson totjorn lor populacion demesir. Los abitants de Pirenèus Nauts son los naut-pirenencs.

Evolucion de la populacion  [ modificar ]
1791 1801 1806 1821 1826 1831 1836 1841 1846
-174 721 198 763 212 077222 059233 031244 170 244 196 251 285
1851 1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891
250 934 245 856 240 179 240 252 235 156 238 037236 472 234 825 225 861
1896 1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946
218 973 215 546 209 397 206 105 185 760 187 875 189 993 188 604 201 954
1954 1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2011
203 544 211 433 225 730 227 222 227 922 224 759 222 368 227 736 229 228
2016 2021 - - - - - - -
227 829 230 956-------
(Fonts : SPLAF - populacion totala del departament dempuèi sa creacion fins en 1962[16] − puèi basa INSEE − populacion sens dobles comptes de 1968 a 2006[17] puèi populacion municipala a partir de 2006[18].)
Istograma de l'evolucion demografica

Comunas las mai pobladas[modificar | modificar lo còdi]

Lista de las quinze comunas las mai pobladas del departament
Nom Còdi
INSEE 		Intercomunalitat Superficia
(km2) 		Populacion
(darrièra pop. legala) 		Densitat
(ab./km2) 		Modificar
Tarba 65440 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 15,33 43 955 (2021) 2 867 modifier les données modifier les données
Lorda 65286 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 36,94 13 509 (2021) 366 modifier les données modifier les données
Aurelhan 65047 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 9,44 7 982 (2021) 846 modifier les données modifier les données
Banheras de Bigòrra 65059 CC de la Nauta-Bigòrra 125,86 7 000 (2021) 56 modifier les données modifier les données
Lanamesa 65258 CC del Platèl de Lanamesa 19,03 5 810 (2021) 305 modifier les données modifier les données
Bordèras 65100 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 15,95 5 407 (2021) 339 modifier les données modifier les données
Semiac 65417 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 6,29 5 161 (2021) 821 modifier les données modifier les données
Vic de Bigòrra 65460 CC Ador Madiran 31,86 4 822 (2021) 151 modifier les données modifier les données
Julhan 65235 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 8,20 4 022 (2021) 490 modifier les données modifier les données
Barbadan Devath 65062 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 9,78 3 500 (2021) 358 modifier les données modifier les données
Audòs 65331 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 8,77 3 303 (2021) 377 modifier les données modifier les données
Soas 65433 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 3,90 3 023 (2021) 775 modifier les données modifier les données
Ibòs 65226 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 32,88 2 919 (2021) 89 modifier les données modifier les données
Arguilèrs 65025 CC Pirenèus Vals dels Gaves 3,05 2 850 (2021) 934 modifier les données modifier les données
Aussun 65344 CA Tarba-Lorda-Pirenèus 27,59 2 351 (2021) 85 modifier les données modifier les données

Principalas unitats e airas urbanas[modificar | modificar lo còdi]

L'aira urbana del capluòc Tarba que regropa 116 056 abitants es lo principal bacin de vida del departament. La vila mariala, Lorda, es la segonda mai granda vila del departament amb una unitat urbana d'environ 17 384 abitants. Venon puèi las comunas d'Aurelhan , Banheras de Bigòrra, Lanamesa o encara Vic de Bigòrra.

Unitats urbanas[modificar | modificar lo còdi]

Icône d'horloge obsolète.
Aquela seccion deu èsser actualizada.
De passatges d'aquela seccion son obsoletas o anóncian dels eveniments d'ara enlà passats. Melhoratz-la o discutissètz-ne.
Rason : Donadas de 2015

Segon l'INSEE , Pirenèus Nauts comptavan en 2010 10 unitats urbanas, dont quatre compausadas d'una comuna isolada, cinc formant de pichonas aglomeracions compausadas de quatre a tretze comunas e l'unitat urbana de Tarba, l'84 e aglomeracion francés[19]. Doas comunas de mens de 1 000 abitants, Era Marca e Maseras de Nestés, apartenisson d'un autre costat a d'unitats urbanas centradas sus d'autres departament, respectivament las de Pontac (Pirenèus Atlantics) e de Montrejau (Nauta Garona).

Reng Nom de l'unitat urbana Populacion municipala (2012) Nombre de comunas
(dont vilas-centres)
1 Tarba 75 970 14
2 Lorda 17 384 10
3 Banheras de Bigòrra 13 092 7
4 Arguilèrs 7 002 13
5 Julhan 6 238 5
6 Lanamesa 5912 1
7 Vic de Bigòrra 5004 1
8 Mauborguet 2450 1
9 Aussun 2326 1
10 Pèirahita Nestalàs 2 122 4

Airas urbanas[modificar | modificar lo còdi]

Icône d'horloge obsolète.
Aquela seccion deu èsser actualizada.
De passatges d'aquela seccion son obsoletas o anóncian dels eveniments d'ara enlà passats. Melhoratz-la o discutissètz-ne.
Rason : Donadas de 2015

Segon l'INSEE , Pirenèus Nauts comptan en 2010 sèt airas urbanas. Doas comunas apartenisson a las airas urbanas de Pau (1) e Montrejau (1).

Reng Nom de l'aira urbana Populacion municipala (2012) Nombre de comunas
1 Tarba 115 557 110 (dont una dins Pirenèus Atlantics)
2 Lorda 21 603 33
3 Banheras de Bigòrra 14 547 15
4 Lanamesa 9 855 12
5 Arguilèrs 7 002 13
6 Vic de Bigòrra 5004 1
7 Mauborguet 2450 1

Cultura[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Cultura dins Pirenèus Nauts.

Principals establiments culturals[modificar | modificar lo còdi]

Tarba, capluòc de departament, centraliza los principals establiments culturals.

Lo musèu Massey conten mantun tip de colleccion. Abriga atal lo musèu de las bèlas arts mas encara lo musèu internacional dels Ussars. La sala d'exposicion del Carmel li es complementari.

Als luòcs d'exposicion, s'ajustan las diferentas scènas de la vila dont la de la Gespe consacrada a las musicas actualas. Lo Pòrge, scèna de l'espectacle viu, es encara un luòc destinat a la creativitat contemporanèa. Lo principal teatre tarbés rèsta lo de las Novetats mas lo Pòrge, establiment cultural pluridisciplinari aliant musica, dança e cinèma situat en periferia al còr del centre comercial Lo Meridian, vei el tanben se jogar dins son sen de nombrosas pèças. Enfin, d'unes espectacles grands (concèrts, teatre) son balhats al pargue de las exposicions Tarba Expo Pirenèus Congrèsses.

Lo Pòrge es egalament a l'origina d'una ret locala de cinèmas de proximitat alimentant las salas d'Arguilèrs , d'Arrens e Marçós, de Banheras de Bigòrra, de Varètja, de Capvèrn-los-Banhs, de Cautarés, de Cidòs, de Gourette, de Laruntz, de Lodenvièla, de Lorda, de Lus e sent Sauvaire, de Sent Laurenç de Nestés e de Val-Louron.

Tanben, tot coma Tarba, Banheras de Bigòrra es dotada d'un musèu de las bèlas arts dich musada Salias.

Principalas manifestacions culturalas[modificar | modificar lo còdi]

Mantun festenal a luòc dins lo departament, essencialament pendent la sason estivala, demest eles :

  • Tarba :
    • Equestria, festenal d'equitacion , en julhet ;
    • Tarba en Tango, en agost ;
    • Festenal de musica militara, en setembre (cada dos ans, de 2002 a 2012) ;
    • Tarba en canta, festenal de polifonia, en junh ;
    • Festenal de Rockabilly, a la fin d'agost ;
  • Banheras de Bigòrra :
    • Piano Pic, musica classica, en julhet ;
    • Big Bag Festenal, musicas actualas e tradicionalas, en setembre ;
  • Aneras : Festenal cinèma mut e piano parlant, a l'entorn de la Pentacosta ;
  • Capvèrn : Rencontres Musicals (musica classica), a la fin d'agost ;
  • Gavarnia : Festenal de teatre, en julhet-agost ; una pèça es balhada cada ser pendent doas setmanas dins un quadre grandiós, al pè del circ ;
  • Ibòs : Hesteyade, festenal del cant e de la cultura occitana de Bigòrra, en abril ;
  • Pesugas : Festenal de musica sacrada, en març ;
  • Lus e sent Sauvaire : Jazz a Luz, en julhet ;
  • Madiran : Musica e vins en Madiran, en julhet ;
  • Mauvesin : Fèsta medievala al Castèl de Mauvesin la dimenjada del  ;

Mèdias locals[modificar | modificar lo còdi]

Premsa escricha[modificar | modificar lo còdi]

Lo grop La Dépêche du Midi dispausa d'una segonda edicion locala : lo quotidian La Republica Novèla dels Pirenèus.

Lo grop Sogemedia edita lo setmanièr La Setmana dels Pirenèus.

Una version del setmanièr Lo Pichon Journal es egalament disponible dins lo departament.

Dins lo Magnoac, existís tanben, dempuèi mai de 35 ans, lo mesadièr « las Sèrras del Magnoac ».

Ràdio[modificar | modificar lo còdi]

Las ondas FM comptan mantuna ràdio locala : Pic FM, Atomic Fm, Ràdio País, Frequéncia Luz, Ràdio Festenal...

D'unas ràdios nacionalas an d'estúdios dins lo departament tala coma Fun Ràdio...

Emblèmas[modificar | modificar lo còdi]

Aquela seccion es voida, insufisentament detalhada o incomplèta. Vòstra ajuda es la benvenguda ! Coma far ?

Proposicion de blason[modificar | modificar lo còdi]

Blason Blasonnement :
« D'aur a dos leons léopardés de golas, armats e lampassés d'azur, passant l'un sus l'autre. »
Comentaris : Armas del comtat de Bigòrra prepausadas per Robert Louis coma armas del departament.

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ « Compte-rendut del Conselh dels ministres del 20 de julhet de 2022 », Governament, (consultat lo ).
  2. ↑ Prononciacion en francés estandard retranscricha phonémiquement segon la nòrma API.
  3. ↑ Prononciacion en francés meridional retranscricha phonémiquement segon la nòrma API.
  4. ↑ « lo nom dels abitants del 65 - Pirenèus Nauts - Abitants », sus habitants.fr (consultat lo ).
  5. ↑ Congrès scientific de França: Trenta-quatrena session, panatòri. 3, Topino, (lira en linha), p. 334
  6. ↑ « Originas de l'Anglo-araba », sus ANAA Associacion Nacionala de l'Anglo araba (consultat lo ).
  7. ↑ Christian Vignes, « Tarba. Pòl ceramic : tres palhetas de l'industria », La Dépêche du Midi,‎ (lira en linha)
  8. ↑ « GUIDA ESTUDIANT DE TARBA - 2017 - 2018 », sus publicationsutiles.com (consultat lo ).
  9. ↑ « Centre Universitari Tarba Pirenèus, acuèlh del sit »(Archive.org • Wikiwix • Archive.is • Google • Que far ?), sus cutp.net (consultat lo ).
  10. ↑ « Formacion engenhaire jos estatut estudiant », sus enit.fr, (consultat lo ).
  11. ↑ Libret IUT de Tarba, 2017-2018, 48 p. (lira en linha)
  12. ↑ « LGP : Equipas », sus lgp.enit.fr, (consultat lo ).
  13. ↑ « Recèrca & transferiment de tecnologia », sus iut-tarbes.fr (consultat lo ).
  14. ↑ Pesugas, dossièr de premsa 2015, p. 16 (http://www.lourdes-infotourisme.com/automne_modules_files/pmedia/public/r121_9_dossier_de_presse_lourdes_2015.pdf)
  15. ↑ Document oficial de l'ofici-torisme de Lorda 2009
  16. ↑ Sit sus la Populacion e los Limits Administratius de França - Ficha istorica del departament
  17. ↑ Populacion segon lo sèxe e l'edat quinquennala de 1968 a 2013 - Recensaments armonizats - Serias departamentalas e comunalas
  18. ↑ Fichas INSEE - Populacions legalas del departament per las annadas 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 e 2021
  19. ↑ DOM comprés.

Annèxes[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=hautes-pyrénées&oldid=214910075 ».