Henri de Toulouse-Lautrec

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.
(Tornat dirigir dempuèi Toulouse-Lautrec)
Page d’aide sur les redirections

« Toulouse-Lautrec » torna aicí dirigir. Per las autras significacions, veire Lautrèc.

Page d’aide sur l’homonymie

Pels articles omonims, veire Tolosa (omonimia) e Lautrèc.

Henri
de Toulouse-Lautrec
Henri de Toulouse-Lautrec
fotografiat per Paul Sescau cap a 1894.
Naissença
Decès
Sepultura
Periòde d'activitat
Nom de naissença
Henri Marie Raymond de Toulouse-Lautrec-Monfa
Nacionalitat
Activitat
Formacion
Mèstre
Lieu de trabalh
Movement
Influenciat per
Paire
Alphonse de Toulouse-Lautrec-Monfa (en)Voir et modifier les données sur Wikidata
Maire
Adéle de Toulouse-Lautrec (d)Voir et modifier les données sur Wikidata
Archius conservats per
Archius departamentals de las Yvelines (166J, Ms 13344, 1 pèça, data desconeguda)[1]Voir et modifier les données sur Wikidata
Òbras principalas
signature de Henri de Toulouse-Lautrec
Signatura

modificar - modificar lo còdi - modificar WikidataDocumentation du modèle

Henri de Toulouse-Lautrec, nascut lo a Albi e mòrt lo , al castèl Malromé, a Sent Andriu deu Bòi, es un pintre, dessenhaire, litograf, afichista e illustrator francés.

Biografia[modificar | modificar lo còdi]

Jeunesse[modificar | modificar lo còdi]

Bruno, 1878 primièr tablèu a l'edat de 14ans - Musèu Toulouse-Lautrec

Henri de Toulouse-Lautrec, filh del comte Anfós Charles de Toulouse-Lautrec-Monfa ( - ) e d'Adèle Zoë Tapié de Céleyran ( - )[2], es nascut dins l'una de las mai vièlhas familhas nòblas de França. Pretend, probable a tòrt, davalar en efièch en drecha linha dels comtes de Tolosa que foguèron fins al XIIIe sègle demest los mai poderoses feudals del reialme[3] ; qué que ne siá, davalava dels vescomtes de Lautrèc. Pasmens, aquela familha, malgrat son nom illustre, viu coma una familha aisida de la noblesa de província.

Al XIXe sègle, los maridatges dins la noblesa se fasián correntament entre cosins per tal d'evitar la division dels patrimònis e l'amendriment de la fortuna. Foguèt lo cas dels parents de Henri, Alphonse Charles de Toulouse-Lautrec-Monfa e Adèle Zoë Tapié de Céleyran, cosins al segond gra. An agut dos dròlles, Henri, l'ainat e, quatre ans mai tard, son fraire Richard-Constantin, que se morís un an après. Henri creis entre Albi, dins Tarn, lo castèl del Bosc[4] (demòra de sos pepins e tanben de son enfança), dins Avairon e lo castèl de Celeyran, dins Aude.

L'incompatibilitat d'umor entre los dos parents entraina lor separacion a la bona en 1865 e Henri demòra jos la garda de sa maire[5].

Problèmas de santat e infirmitat[modificar | modificar lo còdi]

Fotomontatge per Maurice Guibert (cap a 1891).

Henri de Toulouse-Lautrec a una enfança urosa fins al moment ont se revèla, en 1874, una malautiá qu'afècta lo desvolopament dels òsses, la pycnodysostose, malautiá genetica, que poiriá èsser deguda a la consanguinitat de sos parents[6],[7]. Sos òsses son fragils e, lo , trabuca e tomba. Lo mètge diagnostica lo femur esquèr brigalhat e, a causa de sa malautiá, la fractura se redutz mal. Entre e , sofrís d'aquela fractura del femur bilaterala qu'agrava son retard de creissença : despassarà pas la talha de 1,52 m[8]. S'ensaja d'o garir pel mejan de descargas electricas e en li plaçant a cada pè una quantitat granda de plomb[9].

Coma totjorn dins aquela afeccion, son tronc es de talha normala, mas sos membres son corts. A los pòts e lo nas espés. Bleseja e ne jogarà, mai tard, fasent lo provocaire dins los salons. Se farà fotografiar nud sus la plaja de Trouville-sus-Mar, en mainatge de còr barbut, o amb lo boà de Jane Avril (dich « Melinita »), tot en essent plan conscient del malaise que suscita son exibicionisme.

Escolan al licèu Fontanes (vengut licèu Condorcet), mal escai en 1881 al bachelierat a París, mas es recebut a Tolosa a la session d'octobre. Es mentre que decidís de venir artista. Sostengut per son oncle Charles e per René Princeteau, un amic de son paire pintre animalièr[10], sostengut tanben pels dos fraires dessenhaires e escultors Arthur del Passatge e Charles del Passatge[11],[12], acaba per convéncer sa maire. De retorn a París, estúdia la pintura al près de René Princeteau, dins son talhièr al 233, de la carrièra del Barri-Sant-Honoré, puèi en abril de 1882 dins lo talhièr de Léon Bonnat, e en novembre de 1882 dins lo de Fernand Cormon[13] ont demòra fins en 1886 e i frequenta Vincent van Gogh, Émile Bernard, Louis Anquetin[14] e Adolphe Albert, un militar volent venir pintre, amb que serà plan ligat[15].

Vida parisenca[modificar | modificar lo còdi]

Henri de Toulouse-Lautrec
Retrach de Vincent van Gogh (1887), Amsterdam, musada Van Gogh.
Toulouse-Lautrec a pintrar La Dança al Molin-Rog en 1890.

Toulouse-Lautrec a viscut per son art. Pintre del postimpressionnisme, illustrator de l'Art novèl e remarcable litograf, a cruscat lo mòde de vida de la boèmia parisenca a la fin del XIXe sègle. Al mièg de las annadas 1890, a contribuït per d'illustracions al setmanièr umoristic O Rire.

Considerat coma « l'arma de Montmartre », lo quartièr parisenc ont abita dempuèi son installacion en 1884 al 5 carrièra Tourlaque, puèi al 19 bis, carrièra Fontaine, sas pinturas descrivon la vida al Molin-Rog e dins d'autres cabarets e teatres montmartrois o parisencs. Pintra Aristide Bruant mas tanben la prostitucion a París pels ostals clauses que frequenta e ont, benlèu, contracta la sifilis. A sustot una cambra a demòra a La Flor blanca. Tres de las femnas conegudas qu'a representadas son Jane Avril, la cantaira Yvette Guilbert e Louise Weber, mai coneguda amb lo nom de la Goluda, dançaira excentrica qu'a importat la pachaca d'Anglatèrra en França[16]. Va sovent al cafè del Tamborin, tengut per la modèla italiana Agostina Segatori, ont pintra en 1887 lo Retrach de Vincent van Gogh (Amsterdam, musada Van-Gogh).

Toulouse-Lautrec a balhat de corses de pintura e encoratjat los esfòrces de Suzanne Valadon, un de sos modèls e tanben probablament sa mèstra. L'a representada dins Retrach de Suzanne Valadon, de 1885.

Mòrt[modificar | modificar lo còdi]

La tomba de Toulouse-Lautrec a Vardelais, simpla lausa que susplomba la crotz occitana.

Alcoolic pendent la mai granda partida de sa vida d'adulta, a la costuma de mesclar a son absinti quotidian del conhac, sens far cas de las convenéncias de l'epòca. Utiliza sustot lo subterfugi d'una cana cava qu'amaga una longa fiòla contenent una resèrva d'alcoòl, desvissant lo pomèl dins lo qual es recaptat un veire a pè[17].

En març de 1899, es internat sus intervencion de sa maire, dins un ostal de santat de Neuilly, la folia Sant-James, per o destetar de son alcoolisme e portar remèdi a las complicacions de sa sifilis, la paralisi generala[18]. La clinica privada es dirigida per l'alienista René Semelaigne, endarrèira-pichon-nebot e apologista de Philippe Pinel, e ofrís totas las tecnicas los mai modèrns mesas al ponch per Jean-Martin Charcot e desvolopadas per Paul Sollier, talas coma l'idroterapia . Pendent aqueles dos meses entre la riba de Sèina e lo Bòsc de Boulogne, dessenha e fa un celèbre tablèu de « son gardian ».

En , un accident vascular cerebral o daissa paralisat de las cambas e o condemna a la cadièra roulante. Lo , es victima d'una ataca d'apoplexia , a Taussat, qu'o torna emiplegica. Sa maire lo mena al castèl de Malromé ont se morís lo [19]. Es inumat dins lo cementèri de Vardelais (Gironda) a qualques quilomètres de Malromé.

Sos darrièrs mots son per son paire, present al moment de sa mòrt, alludissent als gostes d'aquel aristocrata fantasc e passionat de caça : « Sabiái, papà, que mancariatz pas lo hallali[20]. » Se cita tanben sa reaccion lapidària vesent son paire, caçaire dins l'arma, temptant de tocar una mosca que vòla sul lièch de mòrt de son filh amb l'elastic d'una de sas botinas : « lo vièlh con[21] ! »

Al Musèu Toulouse-Lautrec d'Albi, es alludit a las darrièras paraulas de l'artista adreçadas a sa maire. Las relacions que Lautrèc entreteniá amb son paire son estats subjèctas a de nombrosas divagacions[réf. necessari]. Lo pintre es pas estat un artista renegat per sa familha, plan al contrari. Son paire escrich a Gabrielle de Toulouse-Lautrec, sa maire e donc la menina pairala del pintre, lo ser de la mòrt de son filh : « Malromé, 9 de setembre de 1901 : Ah cara Mamà, que de tristesas. Dieu a pas benesit nòstra union. Qué sa volontat siá facha, mas es fòrça dur de veire versar l'òrdre de la natura. Ai prèssa de vos rejónher après lo trist espectacle de l'agonia longa de mon paure mainatge tant inofensiu, avent pas jamai agut per son paire un mot enfiellé. Planhètz-nos. Alphonse[22]. »

Posteritat[modificar | modificar lo còdi]

Après la mòrt de Toulouse-Lautrec, Maurice Joyant, son amic intim, son protector e mercand de tablèus per Goupil & Cie, vòl metre en valor son òbra amb l'acòrdi de la comtessa Adèle de Toulouse-Lautrec. Balhan los fonzes necessaris per que un musèu siá creat a Albi, vila ont nasquèt l'artista, e ofrisson lor supèrbia colleccion de tablèus. Aquel musèu se tròba al palais de la Berbie, un ancian palais episcopal datant del XIIIe sègle.

Son art[modificar | modificar lo còdi]

Malgrat una vida corta e marcada per la malautiá, l'òbra del pintre es plan vasta : lo catalòg rasonat de sas òbras, publicat en 1971 per l'istoriana d'art Madeleine Grillaert Dortu, enumèra 737 pinturas, 275 aqüarellas, 369 litografias (e mai las afichas) e 4 784 dessenhs (sens comptar los dessenhs erotics)[23],[24].

Dins sa joventut, los cavals constituïsson per el un subjècte abitual. Dempuèi l'enfança, aima l'equitacion e i deu renonciar a causa de sa malautiá. A contunhat a far viure dins sas òbras sa passion pels cavals.

A la debuta de sa carrièra, pintra qualques nuds masculins coma exercicis, mas sos nuds melhors representan de femnas. En general, preferís partir d'escapols, mas fòrça de sos nuds devon èsser estats faches segon natura. A l'acostumat sos modèls son pas de polidas joves, mas de las femnas que començan de vielhir. Per pintrar aquel genre de tablèus, s'inspirava d'Edgar Degas.

Cessava pas de dessenhar : qualques dessenhs son d'òbras en eles meteisses, mas fòrça son d'escapols per de pinturas o de las litografias. De còps sos dessenhs semblavan a de caricaturas que, en qualques traches, tornavan un gèst o una expression ; per los realizar, emplegava divèrses mejans (gredon, tencha, pastèl e fusanh).

Malgrat que practicant pas el meteis la fotografia, compte demest sos amics e companhs d'amusament lo fotograf professional Paul Sescau e los fotografs amators Maurice Guibert e François Gauzi. Se fa fotografiar regularament per eles e aima se desguisar. S'es servit de fòtos de sos modèls o de personatges coma basa de d'unas òbras. L'espontaneïtat e lo sens del movement de sas composicions venon sovent de l'instantanèu fotografic[25].

Toulouse-Lautrec, tot coma Gauguin, los pintres nabis o Steinlen, realiza tanben plan de tablèus per las galariás d'art que d'illustracions per de revistas bon mercat vendudas en quiòsc[26]. Crèa 369 litografias dont 36 afichas, inventant una tecnica d'atomizador originala, consistissent a gratar una bròssa a dents cargada de tencha o de pintura amb un cotèl[27]. Coma illustrator, Toulouse-Lautrec a realizat d'afichas vengudas celèbras e, partida mens coneguda de son òbra, a egalament illustrat una quarantena de cançons, de las capitadas principalament interpretadas dins los tres grands cabarets parisencs de l'epòca : lo Molin-Rog, lo Mirliton d'Aristide Bruant.

Avent pas besonh d'executar de las òbras de comanda, Lautrèc causís de subjèctes que coneis plan o de las caras que l'interessavan e, coma frequentava de gents de totas menas, sos tablèus cobriscan una vasta gamma de classas socialas : nòbles e artistas, escrivans e esportius, mètges, infirmièras e figuras pintorescas de Montmartre. Fòrça de sos tablèus (tal lo Salon de la carrièra dels Molins) mòstran de prostituïdas perque los considerava coma de modèls ideals per l'espontaneïtat amb la quala se sabián mòure, que foguèsson nudas o mièg vestidas. Pintrava lor vida amb curiositat, mas sens moralisme ni sentimentalisme e, sustot, sens cercar de lor atribuïr lo mendre caractèr fascinant. Enavant al bordèl tanben plan per plaser que per necessitat (a causa de son andicap, i tròba una vertadièra afeccion, talament que se desmarca en balhant a veire d'imatges sens jutjament moralisador e sens voyeurisme)[28]. Vertadièra mascòta de las prostituïdas, aquestas li an balhat lo chafre de « cafetièra » a causa de son priapisme o de la proporcion d'un de sos organs sexuals[29].

Son amic Henri Rachou (1856-1944) a pintrat son retrach, en 1883[30].

Toulouse-Lautrec a produch de nombroses retraches femenins, sustot de las femnas del pòble, de las trabalhairas, qu'a pintrat amb fòrça umanitat e una certana vertat. En efièch, Lautrèc pintrat "verai e non ideal". "los modèls femenins de Toulouse-Lautrec se definisson tre lo mièg de las annadas 1880 per la flotacion de lor estatut e de lor identitat"[31]. Carmen Gaudin es l'un dels modèls femenins favorits de Lautrèc. Aquela femna sens artifici es una obrièra de Montmartre, bèl primièr encontrada dins la carrièra per Rachou el meteis. Son "aire rossin" mas sustot sa cabeladura rossa flamejanta indomptée aviá alara fascinat l'artista. Entre 1884 e 1889, Carmen l'obsedís. La representa de fàcia, de perfil, d'esquina, cap baissat, amb una mena de giracion fotografica, sasissent l'expression caparruda e ferotja de la femna jove. Marie-Clementina Valadon, modèla, entre autras, per Puvis de Chavannes e Auguste Renoir, pausava amb lo nom de "Maria". En 1884-1885, Lautrèc cerca un modèl per de scènas de circ. Maria qu'èra estada escudièra ven lo modèl de Lautrèc, que l'escaissa Suzanne Valadon perque pausava per de pintres annadits[32]. Ven alara la musa e mèstra de Lautrèc.

Toulouse-Lautrec e lo circ[modificar | modificar lo còdi]

A la fin del XIXe sègle, los espectacles circassians son plan nombroses en França, Toulouse-Lautrec a regularament visitat los cirques itinerants de província e los cirques estables de París. Dins los quartièrs populars de París, sols dos cirques son presents : lo Circ d'Ivèrn a París e lo circ Fernando a Montmartre. Dins los quartièrs tufats parisencs, mantun circ prepausa de mesas en scèna espectacularas coma l'Ipodròm amb sas famosas corsas de carri, lo Circ d'estiu près dels Camps-Élysées, lo Circ Molier Carrièra Benouville e lo Circ Novèl, ont se produtz Chocolat, carrièra Sant-Honoré.

René Princeteau, pintre sord-mut e amic del cercle familial de Toulouse-Lautrec, es cargat pel paire de l'artista de li ensenhar l'art de la pintura e del dessenh. En efièch, René Princeteau possedissiá un don excepcional per la pintura e lo dessenh de cavals e de cans. A la debuta de las annadas 1880, a fach descobrir a Toulouse-Lautrec lo circ Fernando, situat ennaut de la carrièra dels Martirs a París. Lo paire de Toulouse-Lautrec, aristocrata passionat per l'univèrs dels cavals, aviá menat sovent son filh al circ Molier quand la familha s'es installada a París en 1872.

Toulouse-Lautrec s'es passionat alara pel circ. Aquel mièg li rampèla l'anticonformisme de son cercle familial. Es tanben atirat dins aqueles espectacles pels còsses en movement, los resultats atletics dels artistas e las posturas dels animals. L'univèrs del circ l'interèssa tanben a causa dels ligams que pòdon èsser nosats amb lo circ antic e sa mesa en pastura dels còsses macats e supliciats balhats en espectacle.

L'autre atrach del circ esprovat per Toulouse-Lautrec relèva de la mesa en parallèl que pòt èsser traçada entre los còsses dels artistas circassians en espectacle e son pròpri còs . « Es un còs sofrent, que dessenha de còsses sofrents », coma o soslinha un dels redactors del catalòg de l'exposicion « lo circ al temps de Toulouse-Lautrec », al musèu Raymond La Faja, qu'a agut luòc a L'Illa d'Albigés del al . « lo numèro impausa sa dolor quotidiana a l'agrat de las repeticions : ipertrofia musculara dels braces, de las cambas, arcadura indignada de las esquinas, dels membres, raquitisme, al contrari, dels còsses vodats a la volteja, a la leugieretat impausada. » Pasmens, Toulouse-Lautrec desira pas inspirar de la complasença de cap als artistas circassians. « l'espectacle deu èsser facil, gracil e gaujós. » Coma o remarca un dels redactors del catalòg de l'exposicion, « l'espectacle serviriá a amagar… l'espectacle, vòli dire, l'intim, lo de sa pròpria vida ? »

Toulouse-Lautrec se sent tanben pròche de las valors ligadas a l'univèrs circassian sustot la nocion de libertat.

A la debuta de 1899, Toulouse-Lautrec es espitalizat a causa de mantun rambalh mental ligat a diferents mals dont l'alcoolisme. Es internat dins la clinica del doctor Sémelaigne a Neuilly. Al mes de , per provar qu'a plan recobrat sa santat mentala e sa capacitat a trabalhar, dessenhe de memòria al gredon negre e als gredons de colors una seria de 39 dessenhs sul circ. I son representats d'amazònas, dels trapezistas, dels palhassas, dels dreçaires d'orses e d'elefant, dels cavals e dels cans sabents. Los gradins son dessenhats voids. Lo public es absent coma per demostrar que lo pintre es aquí contra son grat. Los mètges, esbleugits per la coeréncia d'aquelas òbras e la dinamica dels movements representada, l'an daissat sortir lo , reconeissent atal l'estat perfièch de sa memòria e sa remarcabla tecnicitat. Coma l'a se poétiquement dich Toulouse-Lautrec : « Ai crompat ma libertat amb mos dessenhs. »

Federico Fellini, a prepaus d'aquel ensemble d'òbras, aviá comparat Toulouse-Lautrec a Mozart. En efièch, Mozart aviá escotat dins la catedrala de Milan, lo Miserere de Gregorio Allegri, mas èra defendut de reproduire aquela musica jos pena d'escomenge. De retorn a son domicili, Mozart aviá tanben passat la nuèch a recopiar, de memòria, lo requièm en entièr.

D'autres pintres se son interessats al circ. Lo pintre Degas aviá rendut celèbre lo Circ Fernando, amb son tablèu, Miss Lala al circ Fernando. Ulteriorament, mantun artista s'interessarà a aquel univèrs circassian, coma Chagall, Matisse o Picasso[33].

Henri de Toulouse-Lautrec en vacanças sul bacin d'Arcaishon[modificar | modificar lo còdi]

Lautrèc sejorna lo primièr còp a Arcaishon en 1872, alara annadit d'8 ans, amb sa maire Adèle. A aquela epòca, son oncle Ernest Pascal essent prefècte de Gironda, profiècha de la preséncia de sos tres cosins, en locacion a Arcaishon o lotjant a l'Ostalariá Granda, per jogar sus la plaja e nadar, malgrat son andicap, sustot amb son cosin Louis qu'a la meteissa edat qu'el.

A l'edat adulta, rejonh quasi totes los estius lo bacin d'Arcaishon, ont s'adona amb sos amics a la pesca, a la vela, al banh, e autres plasers balnearis, profechant de l'aire salutari a sos palmons fragils.

En 1885, descobrís, gràcias al mètge igienista Henri Borges[34], que l'albèrga a París, lo vilatge de Taussat (comuna de Lenton) mentre qu'aquel mètge rejonh un confraire lo doctor Robert Wurtz que sejorna dins la vasta proprietat familiala s'espandissent entre Endarnòs e Taussat[35].

Mentre que la familha Pascal, a causa d'un revèrs de fortuna en 1892, ven pas mai sus Arcaishon, Henri de Toulouse-Lautrec s'adoba autrament e profiècha aquela meteissa annada de l'espitalitat de Louis Fabre (1860-1923), magistrat originari d'Agen, encontrat a París probablament cap a 1890, e a que Lautrèc a fach crompar a Taussat la villa Bagatèla aital coma un velièr batejat Belle Hélène en omenatge a la promesa e futura esposa de Fabre, Hélène Estève (1859- ?). Lautrèc s'incrustarà en çò de las Fabre sens complèx fins a sa mòrt en 1901.

Son amic fotograf, Maurice Guibert l'acompanha sovent a Arcaishon o a Taussat. Experimentarà en 1896, la pesca amb de cormorans que son paire Alphonse de Toulouse-Lautrec, autentic mèstre falconièr, li a aprés a dreçar dins sa joventut.

Lautrèc coneis dempuèi de temps un armador bordalés arroïnat, Paul Viaud (1846-1906), de 18 ans son ainat, que serà cargat en 1899 per la familha Toulouse-Lautrec de velhar sus Henri, vengut alcoolic, minat per l'absinti, e qu'a degut èsser embarrat dins un ostal de santat aquela meteissa annada a Neuilly.

Es plan a la villa Bagatèla, a Taussat en , que, fòrça amagrit per una tuberculòsi contractada qualques meses de per abans, lo pintre apareis sus una darrièra fotografia. Victima d'atacas nervosas qu'o paralisan progressivament, es menat d'urgéncia a Malromé, ont s'escantirà lo .

Luènh dels luòcs de plaser parisencs, lo pintre veniá efectuar una mena de cura, oblidant son andicap fisic e retrobant una autra jòia de viure. Las pinturas fachas pendent sos sejorns son luènh dels subjèctes montmartrois qu'an fach sa reputacion e èran destinadas a mercejar sos òstes de lor acuèlh. L'istòria reconstituïda de sas villégiatures sul bacin d'Arcaishon nos balha una vision fòrça mai sana d'aquel personatge[36],[37].

Òbra[modificar | modificar lo còdi]

Mantun inventari de son òbra es estat publicat pendent lo sègle darrièr. Se relèva lo catalòg rasonat de las pinturas establit per Gabriele Mandel Sugana (1969-1986), puèi pels dessenhs per M. G. Dortu, l'inventari de las estampas per Jean Adhémar, e d'autres encara coma aqueles establits per Loÿs Delteil (in: Lo Pintre-gravaire illustrat, 1920) e Wolfgang Wittrock (1985).

Tres tips de signaturas son a notar : HT Lautrèc (al H e T conjonches), lo monograma HTL inscriu dins un cercle rog o negre, e un elefant estilizat contenent lo monograma.

Pinturas[modificar | modificar lo còdi]

Afichas chromolithographiées[modificar | modificar lo còdi]

Toulouse-Lautrec a compausat 31 afichas publicitàrias e 5 affichettes destinadas a de teatres. Una sola aficha es estada refusada, aquela destinada a la publicacion de las Memòrias de Napoleon (1895).


  • Moulin-Rouge - La Goulue (1891).
    Molin-Rog - La Goluda (1891).
  • Reine de joie de Victor Joze (1892).
    Reina de jòia de Victor Joze (1892).
  • Ambassadeurs Aristide Bruant dans son cabaret (1892).
    Ambaissadors Aristide Bruant dins son cabaret (1892).
  • Divan japonais (1892-1893).
    Divan japonés (1892-1893).
  • Jane Avril dans les Jardins de Paris (1893).
    Jane Avril dins los Jardins de París (1893).
  • P. Sescau Photographe (1894).
    P. Sescau Fotograf (1894).
  • Babylone d'Allemagne de Victor Joze (1894).
    Babilònia d'Alemanha de Victor Joze (1894).
  • Troupe de Mlle Églantine (1896).
    Tropa de Mlle Englantina (1896).

Dessenhs[modificar | modificar lo còdi]

  • Buste d'après un plâtre d'Antonio del Polaiuolo
    Bust segon un plastre d'Antonio del Polaiuolo
  • Le Quadrille de la chaise Louis XIII., (1886)
    Lo Quadrilh de la cadièra Loís XIII., (1886)
  • La Macarona dans un costume de jockey (1893)
    La Macarona dins un costum de joquèi (1893)
  • Au Palais des Glaces (1896) représentant Édouard Dujardin et Liane de Lancy.
    Al Palais dels Glaces (1896) representant Édouard Dujardin e Liane de Lancy.
  • Autoportrait (1896) Musée Toulouse-Lautrec
    Autoretrach (1896) Musèu Toulouse-Lautrec
  • Au Cirque - Le Pas espagnol (1899)
    Al Circ - Lo Pas espanhòl (1899)

Litografias[modificar | modificar lo còdi]


Obratges illustrats[modificar | modificar lo còdi]

Se compta de cobèrtas de particions musicalas, de libres illustrats, aital coma de vinhetas, sens comptar los pòsts editats per d'albums litografiats.

  • Eros vanné (1894).
    Éros ventat (1894).
  • À Saint-Lazare (vers 1892).
    A Sant-Lazare (cap a 1892).

Retraches fotografics de Toulouse-Lautrec[modificar | modificar lo còdi]

Maurice Guibert, Maurice Joyant e Paul Sescau an fotografiat l'artista.

  • Toulouse-Lautrec dans son atelier, 1895.
    Toulouse-Lautrec dins son talhièr, 1895.
  • Toulouse-Lautrec portant le chapeau et le boa de Jane Avril, vers 1892.
    Toulouse-Lautrec portant lo capèl e lo boà de Jane Avril, cap a 1892.
  • Toulouse-Lautrec en Pierrot.
    Toulouse-Lautrec en Pierrot.
  • Toulouse-Lautrec louchant, en habit japonais, vers 1892.
    Toulouse-Lautrec guechejant, en vestit japonés, cap a 1892.

Òbras dins las colleccions publicas[modificar | modificar lo còdi]

Aquelas dònas al refectòri, musèu de las bèlas arts de Budapèst.


Omenatges[modificar | modificar lo còdi]

Dins Los Aristochats, un gaton es batejat « Tolosa » en son onor.

Son ròtle es jogat per Régis Royer dins Lautrèc (1998), film francés realizat per Roger Planchon e nommat tres còps en 1999 als Cesar.

Es tanben interpretat per John Leguizamo dins lo film australian Moulin Rog! (2001), de Baz Luhrmann, e per José Ferrer dins Moulin Rog (1952) de John Huston.

En 2010, dins Lo vernís cruissís, telefilm en doas partidas, se pòt veire Henri de Toulouse-Lautrec interpretat pel comedian Laurent Lévy.

En 2011, apareis dins lo film de Woody Allen Mièjanuèch a París, interpretat per Vincent Menjou-Cortès.

En 2012, las darrièras annadas de sa vida son mesas en scèna per Maurice Lamy dins l'espectacle Toulouse Lautrec al teatre Darius Milhaud a París (fins al ).

Dempuèi 2004, Gradimir Smudja a realizat una seria de bendas dessenhadas, Lo Cabaret de las musas, amb Toulouse-Lautrec coma personatge principal (edicions Delcourt).

Dins lo manga Claymore, la region centrala del mond es apelada Tolosa[39] mentre que la region occidentala es apelada Lautrèc[40], en omenatge a aqueste.

Es lo personatge principal de la benda dessenhada Toulouse-Lautrec, publicada a las edicions Glénat (colleccion « los pintres Grands »).

En 2018, dins lo film d'animacion Dilili a París, Toulouse-Lautrec dessenha amb l'eroïna pichona dins lo Molin-Rog.

En 2021, es un dels personatges principals (interpretat per Bruno Sòlo) dins l'episòdi Dança de Sang de la seria L'Art del Crimi sus França 2.

L'asteroïd (11506) Toulouse-Lautrec es nommat en sa memòria

Fondacion en 1972 d'un licèu en son nom, lo licèu Henri-de-Toulouse-Lautrec de tip EPLE, primièr internat en França dedicat a l'integracion dels escolans en situacion d'andicap. Una seria eponyme, producha per TF1, se passa dins l'establiment.

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ « ark:/36937/s005affc57f8d6d0 », jol nom TOULOUSE-LAUTREC Henri de (consultat lo )
  2. ↑ Danièle Devynck, Toulouse-Lautrec, Edicions Jean-Paul Gisserot, , p. 7.
  3. ↑ Philippe Zalmen Ben Nathan, especialista del vescomtat de Lautrèc, dins son ensag Senhors, borgeses e paisans en Albigés : lo vescomtat de Lautrèc a l'Edat Mejana (Lautrèc : GERAHL ; Vièlhmur : ACPV, 2011, p. 210-230), a pasmens trobat un tèxt romanic e latin de la segonda mitat del XVe sègle, intercalat dins la còpia del XIVe sègle del Domanial de Lautrèc (registre E 491, Archius departamentals de Pirenèus Atlantics, folio 22 v°) provant que i a continuitat lignagère e que lo maridatge Baudouin de Tolosa amb Alix de Lautrèc, s'a existit, es pas a l'origina de las Toulouse-Lautrec. Una minuta de notícia de la segonda mitat del XVe sègle, dins un cartulari dels senhors d'Ambres, en latin, nos diguèt çò meteis (3 J 8, Archius departamentals de Tarn, p. XX).
  4. ↑ « CHATEAU DEL BOSC (sit oficial) - L'istòria ».
  5. ↑ Pierre Gassier, Toulouse-Lautrec, Fondacion Pierre Gianadda, , p. 245.
  6. ↑ (en) H. Valdes‑Socin, « The sindròm of Toulouse-Lautrec », Journal of Endocrinological Investigacion,‎ (ISSN 1720-8386, DOI 10.1007/s40618-020-01490-4, lira en linha, consultat lo )
  7. ↑ Sas doas meninas son sòrres. VALDES SOCIN, H. Henri de Toulouse-Lautrec : l'artista e sa malautiá .2021 • In Pharma-Esfèra, 264, p. 12-17. https://hdl.handle.net/2268/261058
  8. ↑ Pierre Cabanne, Henri de Toulouse-Lautrec. Lo pintre de la vida modèrna, Terrail, , p. 20.
  9. ↑ « los mèstres de l'estampa e de l'aficha : M. Toulouse-Lautrec ».
  10. ↑ La proprietat de Malromé se tròba a solament 2 quilomètres de Pontus, la proprietat de Princeteau.
  11. ↑ « Toulouse Lautrec - Lettre d'Adèle Tapié de Celeyran, maire de l'artista - 1èr mai de 1881 - Òlt n° 276 », sus aguttes.com (consultat lo )
  12. ↑ « Toulouse Lautrec - Lettre d'Adèle Tapié de Celeyran, maire de l'artista - 5 de mai de 1881 - Òlt n° 277 », sus aguttes.com (consultat lo )
  13. ↑ Paul de Lapparent, Toulouse-Lautrec, Las Edicions Rieder, 1927.
  14. ↑ Gérard Conton e Julie Conton, Henri de Toulouse-Lautrec o los laberints del Temps : Art e geometria temporala, Memòrias del Mond, p. 76.
  15. ↑ Òbra grafica de Toulouse-Lautrec per Jean Vallery-Radot, catalòg d'exposicion, París, Las Premsas artisticas, 1951, no 180 — sus Gallica.
  16. ↑ « Henri de Toulouse-Lautrec en 2 minutas », sus Beaux Arts (consultat lo )
  17. ↑ Alex Bernardini, « Toulouse-Lautrec (1864-1901) », sus alex-bernardini.fr.
  18. ↑ Valdes-Socin H, « Henri de Toulouse-Lautrec : l'artista e sa malautiá », sus orbi, Pharma-Esfèra, (consultat lo )
  19. ↑ Théodore Duret, Toulouse-Lautrec, VisiMuZ Edicions, , p. 209.
  20. ↑ Perruchot 1981.
  21. ↑ Thadée Natanson, Un Henri de Toulouse-Lautrec, París, ENSBA, .
  22. ↑ Archius dels Tapié de Céleyran.
  23. ↑ M. G. Dortu, Toulouse-Lautrec e son òbra : Catalòg dels dessenhs, Nòva Iòrc, Collectors Edicions, , 302 p. (ISBN 978-0-87681-045-3).
  24. ↑ Théodore Duret, Toulouse-Lautrec, VisiMuZ Edicions, , introduccion.
  25. ↑ Rudolf Koella (dir.), Toulouse-Lautrec e la fotografia, edicions Hirmer, 2015, catalòg de l'exposicion del musèu de las bèlas arts de Bèrna (ISBN 9783777424682).
  26. ↑ (en) « Prints in Paris - Van Gogh Museum », sus www.vangoghmuseum.nl (consultat lo ).
  27. ↑ « Toulouse-Lautrec afichista ».
  28. ↑ Olivier Bleys e Yomgui Dumont, Toulouse-Lautrec, Glénat, , p. 54.
  29. ↑ Thadée Natanson, Un Henri de Toulouse-Lautrec, P. Calhar, , p. 72.
  30. ↑ Musèu dels Agustins de Tolosa, don Georges Séré de Rivière, 1930.
  31. ↑ « Carmen Gaudin : lo modèl incandescent de Lautrèc », sus www.grandpalais.fr (consultat lo )
  32. ↑ Théodore Duret, Toulouse-Lautrec, VisiMuZ Edicions, (ISBN 979-10-90996-20-5, lira en linha)
  33. ↑ Catalòg de l'exposicion « lo Circ al temps de Toulouse-Lautrec », musada Raymond La Faja, del 18 de junh de 2016 al 31 d'octobre de 2016.
  34. ↑ Lo doctor Henri Borges (1861-1942), amic de familha, un còp sa carrièra de mètge parisenc acabada se vendrà installar sus Arcaishon a partir de 1902, ont defuntarà a l'edat d'82 ans.
  35. ↑ Robert Wurtz (1848-1919) es l'un dels 4 mainatges del celèbre quimista Charles Adolphe Wurtz.
  36. ↑ Sylvain Smague, Toulouse-Lautrec en vacanças : Bacin d'Arcaishon – Castèl de Malromé, Bordèu, Edicions L'Orizont quimeric, , 279 p. (ISBN 978-2-9542604-1-9, presentacion en linha).
  37. ↑ Sylvain Smague, « Toulouse-Lautrec, lo « nanet » nudista sul bacin d'Arcaishon », sus rue89bordeaux.com, (consultat lo ).
  38. ↑ « Henri de Toulouse-Lautrec | Colleccion Musèu nacional de las bèlas arts de Quebèc », sus collections.mnbaq.org (consultat lo ).
  39. ↑ « Tolosa : Read Claymore Chapter 83 - MangaFreak ».
  40. ↑ « Lautrèc : Read Claymore Chapter 83 - MangaFreak ».

Annèxes[modificar | modificar lo còdi]

Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Bibliografia sus Henri de Toulouse-Lautrec.
  • André Fermigier, Toulouse-Lautrec, París, F. Hazan, , 256 p., ill. en negre e en coul., couv. ill. en coul. ; 21 cm (BNF 35320693)
  • Selim Abdul Hak, « los Dramas de las pinturas desmanteladas. Un tablèu de Toulouse-Lautrec goulument desossat. », Lo Corrièr de l'Unesco,‎ , p. 26-27 (lira en linha, consultat lo )
  • Henri Perruchot, La Vida de Toulouse-Lautrec, Verviers, Marabot, coll. « Marabot universitat » (no 365), , 356 p., couv. ill. en coul. ; 18 cm (ISSN 0464-929X, BNF 34663067)
  • Michel Souvais, Moi, La Goluda de Toulouse-Lautrec : Las memòrias de mon aujòla, París, Publibook, , 202 p., couv. ill. ; 23 cm (ISBN 978-2-7483-4256-7, BNF 41319468, lira en linha)
  • Philippe Huisman e Madeleine Grillaert Dortu, Lautrèc per Lautrèc, Lausana, Edita, , 276 p., ill. en negre e en coul., cart. ill. ; In-4° (BNF 33046529)
  • Emmanuel Bénézit, Diccionari critic e documentari dels pintres, escultors, dessenhaires e gravaires de totes los tempses e de totes los païses : Nouv. éd. refonduda jos la dir. de Jacques Beguèsse, París, Gründ, , 14 panatòri. : ill. ; 25 cm (BNF 36976295), p. 749-752, tòm 13
  • Wolfgang Wittrock (trad. d'anglés per Jérôme Coignard), Toulouse-Lautrec : catalòg complèt de las estampas, París, A.C.R. éd., coll. « la Vida e l'òbra » (no 6, I-II), , 831 p., 2 panatòri. ; ill. en negre e en coul. ; 34 cm (ISBN 2-86770-014-0, ISSN 0763-1367, BNF 34911679, lira en linha)
  • Martine Thomas, Yannick Marec e Gérard Gosselin, Lo dessenh de premsa a l'epòca impressionista, 1863-1908, de Daumier a Toulouse-Lautrec, edicions Jean di Sculo (Democratic Books), 2010.
  • Daniel Marchesseau e al. Toulouse-Lautrec a l'Epòca Polida - French Pachacas - òbras graficas - una colleccion privada, catalòg d'exposicion, Fondacion Pierre Gianadda, Martigny, 2017
  • Matthieu Mégevand, Lautrèc, biografia romançada, Flammarion, 2019

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :

Basas de donadas e diccionaris[modificar | modificar lo còdi]

v · m
Pinturas
Afichas e gravaduras
Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=henri_de_toulouse-lautrec&oldid=215440737 ».