Firmware
Pels articles omonims, veire microcode.
Dins un sistèma informatic, un firmware (o micrologiciel[1], microprogramme[1],[2], microcode, logicial intèrna o encara logicial embarcat) es un programa integrat dins un material informatic (ordenador, photocopieur, automat (API, APS), disc dur, routeur, aparelh fòto numerica, etc.) per que pòsca foncionar.
Origina del tèrme[modificar | modificar lo còdi]
Lo mot anglés firmware es eissit de firm (« resistissent » o « barra », en anglés) e de logicial (logicial, programa informatic). Firm es un estat intermediari entre soft (« doç ») e ardit (« dur »), ne referéncia als tèrmes logicial (logicial) e hardware (material informatic). Lo primièr firmware èra un microcode e l'usatge a espandit lo tèrme a tota forma de logicial de basa, estocat dins una memòria mòrta e resistissent a las copaduras d'alimentacion en electricitat.
Descripcion[modificar | modificar lo còdi]
Lo firmware permet a un material informatic d'evoluar (per d'actualizadas ) e/o d'integrar de novèlas foncionalitats, sens aver besonh de reveire completament la concepcion del hardware.
La memòria dins la quala residís lo firmware pòt èsser de dos tips :
- non volatila, estocant lo programa e las donadas quitament quand es pas alimentada en electricitat. Es lo cas mai corrent, amb de ROM, de las EPROM o una memòria flash ;
- volatila, donc incapabla de conservar lo programa o las donadas quand es pas mai alimentada en electricitat. Dins aquel cas, lo firmware deu èsser cargat per un pilòt a la mesa jos tension.[réf. necessari]
Dins la màger part dels cases, aquel logicial gerís lo foncionament intèrna de sistèma electronic.
D'una faiçon generala, lo firmware cumula los avantatges del logicial, qu'es possible de modificar, e del material, mai eficaç. De son costat, lo firmware interagís amb de compausants materials que pòdon pas mai èsser modificats un còp fabricats, çò que redutz la necessitat d'o actualizar.
Se pòt notar que :
- lo firmware dels ordenadors (BIOS o EFI) es executat per sa (o sas) CPU intèrne (exemples : còdi de gestion de la carta maire, d'una carta video o SCSI) ;
- lo firmware intèrn a cada periferic es executat pel material qu'aqueste conten (exemples : legidor DVD, IDE o SCSI, emplegant de micro-controlaires o circuits de divèrsas familhas).
Pasmens, los dos cases precedents son de còps amassats, per exemple, quand la ROM d'un periferic conten una partida del BIOS de l'ordenador aital coma lo firmware destinat a la gestion d'aquel periferic. Accessòriament, aquò permet de mesurar lo gra d'independéncia d'un periferic de cap al tip de maquina òste perque tota extension provesida d'un BIOS per PC es pas utilizable que sus una maquina d'aquel tip mentre que las qu'empleguen pas qu'un firmware son independentas de la maquina òste. Es per exemple lo cas dels legidors/gravaires CD/DVD IDE, los quals son confòrms a la nòrma ATAPI e foncionan donc sus tota maquina IDE (PC, Mac…)
Arquitectura d'un firmware[modificar | modificar lo còdi]
Mantuna arquitectura es coneguda en foncion del camp d'aplicacion del firmware, en partissent dels ordenadors o dels equipaments de granda utilitat, mas tanben en foncion del tip de firmware. Las diferentas arquitecturas de firmwares son basadas sus de buses dintradas-sortidas. Es donc oportun de precisar qu'existís pas d'arquitectura estandarda ni de modèl palficat d'arquitectura de las firmwares.
Los firmwares, coma l'ensemble dels sistèmas a memòria, se caracterizan generalament per la talha de la memòria qu'indusís lo temps de flashage, lo flux de transferiment e lo metòde d'actualizada. Los firmwares pòdon èsser classats en doas grandas familhas : lo tip « binari », compressé o non, e lo tip archiva[3].
Dins los sistèmas embarcats, lo firmware es generalament organizat coma representat sus la figura çai contra. Pendent lo procediment d'aviada, lo cargador d'amorsatge (bootloader en anglés), es mantengut. Pòt èsser amorsat primièr quand lo sistèma es jos tension. Lo nuclèu de l'ÒS seguís de près.
Lo bootloader inicializa lo material necessari e prepara los environaments logicials de foncionament. Dins los detalhs, dividís lo procediment de cargament en doas partidas. L'etapa 1 es estrechament ligada al material.
Dins l'espaci restant, los programas d'aplicacions son estocats e generalament organizats pel sistèma de fichièrs e la memòria viva[4]. Abans d'aviar l'etapa 2, lo bootloader verifica abitualament un primièr còdi de 4 ko cargat pel material segon lo procediment d'aviada descricha.
Puèi, l'etapa 2 es cargada e aviada. Aquela etapa permet de lançar las foncions mai sofisticadas. Lo bootloader inicializa los diferents besonhs pel material (pòrts, las dintradas e las sortidas). Va puèi cargar e aviar lo nuclèu del sistèma cargat de la gestion de las ressorsas del sistèma, tals coma los diferents procediments, la gestion de la memòria. Atal, lo sistèma es aviat e los programas d'aplicacion pòdon foncionar sus la basa de las valors d'inicializacion.
Actualizada[modificar | modificar lo còdi]
L'utilizator final a pas, abitualament, pas accès dirèctament al firmware mas o pòt de còps modificar per l'installacion d'actualizadas per profechar de melhoraments o de correccions de bug. Per aquò cal que lo firmware residisca dins d'unes tips de memòrias ROM « reprogrammables », lo mai sovent s'agís d'EEPROM o, dempuèi lo mièg de las annadas 1990, de memòria flash (valent a dire dels EEPROM rapids).
Securitat[modificar | modificar lo còdi]
Los firmwares son susceptibles d'èsser la cibla d'accions maliciosas qu'a per mira de tornar l'aparelh inoperant o a l'utilizar per tal de s'introduire dins una ret. Pendent l'EUsecWest 2008, Rich Smith a mes endavant la possibilitat de lançar una Ataca per denegacion de servici permanent[5] per una falha de securitat suls sistèmas d'actualizadas de las firmwares dels equipaments febles.
S'una tala falha pòt èsser esplechada per tal de desplegar una ataca per denegacion de servici permanenta, es alara envisageable d'esplechar aquela falha per introduire una backdoor e s'introduire dins lo sistèma d'informacion[6]. Son sovent d'equipaments constantament en foncionament que son la cibla de talas atacas.
Exemples[modificar | modificar lo còdi]
Las BIOS[modificar | modificar lo còdi]
Las BIOS presents dins los ordenadors de tip PC son de firmwares.
EFI[modificar | modificar lo còdi]
Los firmwares EFI (d'anglés Extensible Firmware Interfàcia) son menats a remplaçar las BIOS sus las cartas maires dels PC perque possedisson una simplicitat de programacion que lo BIOS a pas.[réf. necessari]
Son inconvenient es d'ajustar una jaça suplementària entre lo hardware e l'utilizator, compensada per una mai granda rapiditat dels processors e de las memòrias.
Autres exemples[modificar | modificar lo còdi]
- Open Firmware es un firmware present dins los ordenadors de tip Macintosh basats sus un processor PowerPC ;
- Los programas que gerisson los compausants d'un telefòn mobil, d'un legidor de DVD, d'un passejador MP3 o d'una consòla de jòcs ;
- La gestion de l'injeccion electronica d'un motor a explosion.
- Un programa estocat dins una clau USB equipada d'un microprocesseur
- Un programa estocat sus una maquina a lavar gerissent los diferents programas
- Lo programa gerent la jaça ret d'una estampadoira
- Lo programa fasent foncionar la maquina a votar ESF1
Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]
- « micrologiciel », Grand Diccionari terminologic, Ofici quebequés de la lenga francesa (consultat lo ).
- Comission d'enriquiment de la lenga francesa, « microprogramme », sus FranceTerme, ministèri de la Cultura (consultat lo ).
- (en) [1], Hongfei Yin, 2011 IEEE, p. 1 190.
- John Bellardo, 12th USENIX Security Simpòsium, August 4–8, 2003, Washington, DC, Estats Units, p. 3.
- (en) « Permanent Denial-of-Servici Attack Sabotatges Hardware », sul sit darkreading.com del 19 de mai de 2008.
- « Firmwares dels equipaments : Besonh de los securizar ? », sul sit blogs.orange-business.com - consultat lo 18 d'octobre de 2012.
- Aquel article es parcialament o en totalitat eissit de l'article entitolat « Vulnerabilitat de las firmwares e lors contramesuras » (veire la lista dels autors).
