Consonanta voludada alveolara voisée
Aquel article cita pas pro sas fonts ().
Se dispausatz d'obratges o d'articles de referéncia o se coneissètz de sits web de qualitat tractant de tèma abordat aicí, mercé de completar l'article en balhant las referéncias utilas a sa vérifiabilité e en los ligant a la seccion « Nòtas e referéncias ».
En practica : Qualas fonts son esperadas ? Coma ajustar mas fonts ?
| Consonanta voludada alveolara voisée | ||
| Simbòl API | r | |
|---|---|---|
| Numèro API | 122 | |
| Unicode | U+0072 | |
| X-SAMPA | r |
|
| Kirshenbaum | r |
|
| modificar |
||
La consonanta voludada alveolara voisée (sovent apelada « r voludat ») es un son consonantic plan frequent dins las lengas parladas. Son simbòl dins l'alfabet fonetic internacional es [r]. Aquel simbòl representa un « r » minuscul.
Caracteristics[modificar | modificar lo còdi]
Las caracteristicas de la consonanta voludada alveolara voisée son :
- son mòde d'articulacion es voludat, çò que significa qu'es producha per la vibracion de l'organ d'articulacion ;
- son ponch d'articulacion es alveolar, çò que significa qu'es articulada amb siá la poncha (apical) siá la lama (laminal) de la lenga contra la cresta alveolara ;
- sa fonacion es voisée, çò que significa que las còrdas vocalas vibren pendent l'articulacion ;
- es una consonanta orala, çò que significa que l'aire s'escapa pas que per la boca ;
- es una consonanta centrala, çò que significa qu'es producha en daissant l'aire passar al dessús del mièg de la lenga, puslèu que pels costats ;
- son mecanisme de corrent d'aire es égressif pulmonar, çò que significa qu'es articulada en possant l'aire pels palmons e per la canal vocatoire, puslèu que per la glotte o la boca.
En francés[modificar | modificar lo còdi]
Lo francés estandard modèrn utiliza pas aquel son. Pasmens, èra utilizat en ancian francés e en mejan francés, e per una partida de la populacion francesa fins après la Segonda Guèrra Mondiala.
Es pas qu'a la fin del XVIIe sègle que lo [ʁ], non rotlat uvulaire voisé, es vengut estandard (per la flor parisenca primièr).
Aqueles allofòns son encara utilizats dins d'unes endreches, coma en Belgica, en Borgonha, en Polinesia, dins lo Miègjorn[1], a Quebèc e en Africa. Lo caractèr rural de son emplec li a balhat un aspècte impopular al près de las generacions joves, e la mena uèi a desaparéisser pertot en França e a Quebèc.
Autras lengas[modificar | modificar lo còdi]
Aquel son se retròba dins de nombrosas autras lengas :
- en arab, berbèr e lors diferents dialèctes ;
- d'autras lengas latinas (lo latin, l'occitan , lo portugués, lo catalan, l'espanhòl , l'italian , etc.) ;
- lengas eslavas (lo rus, l'ucraïnian , lo bielorús, lo polonés, etc.) e lengas balticas (lo leton, lo lituanian) ;
- lengas germanicas (lo naut alemand, lo neerlandés, l'anglés escocés, l'islandés , lo norvegian, lo suedés, etc.) ;
- lo thaï.
Se retròba tanben un [r] sord ([r̥]) en galés, escrich « rh », e probablament en grèc modèrn, coma allofòn del [ɾ].
En chèc, ‹ ř › representa la consonanta voludada alveolara voisée reauçada [r̝]. Es prononciada del meteis biais que la consonanta voludada alveolara mas la lenga es reauçada. Pòt tanben èsser dévoisée segon las consonantas que l'entornejan. Una prononciacion semblanta es la d'una consonanta fictiva compausada « rj » que se prononciariá [ʁʒ].
Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]
- Maurice Grevisse e André Goosse, Lo Bon Usatge, 14e edicion, edicions De Boeck e Larcier, 2008, § 22-36.
