Open font

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.

Page d’aide sur l’homonymie

Pels articles omonims, veire Open Font (film) e Font dobèrta.

Page d’aide sur l’homonymie

Deu pas èsser confondut amb Logicial liure o Freeware.

Logo de l'Open Font Iniciativa, una organizacion de sosten al movement open font.

La designacion open font /ˈoʊpən sɔɹs/[1], o còdi sorsa dobèrt[2], s'aplica als logicials (e s'espandís ara a las òbras de l'esperit) dont la licéncia respècta de critèris precisament establits per l'Open Font Iniciativa, valent a dire las possibilitats de liura redistribucion, d'accès al còdi sorsa e de creacion d'òbras derivadas. Mes a la disposicion del public grand, aquel còdi sorsa es generalament lo resultat d'una collaboracion entre programaires.

Lo movement open font s'es desvolopat, a partir de l'annada 1998, en parallèl del movement del logicial liure que lausa de valors filosoficas e politicas de justícia, l'open font se focalizant sus de consideracions tecnicas de desvolopament logicial e s'opausant pas a l'utilizacion de sistèmas integrats combinant logicials proprietaris e logicials open font. Dins la practica pasmens, la plan granda majoritat dels logicials open font son egalament liuras, l'excepcion mai notabla essent los logicials practicant la tivoïsation.

L'open font a ja investit totes los grands domenis del sistèma d'informacion de las administracions francesas[3] : environaments servidors, domenis applicatifs, espleches d'engenhariá, solucions de rets e securitat. Las solucions open font son d'ara enlà al meteis reng que las solucions proprietàrias dins lo paisatge dels logicials del sector public. Los décideurs efectuan d'autre biais de mai en mai lor causida a partir d'un jutjament esclairat, en comparant sistematicament solucions proprietàrias e solucions liuras.

Istòria[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Istòria del logicial liure.

Contèxt[modificar | modificar lo còdi]

Aquela seccion es voida, insufisentament detalhada o incomplèta. Vòstra ajuda es la benvenguda ! Coma far ?

Los ordenadors de las annadas 1960 èran liurats amb de logicials acompanhats de lors fonts que los clients podián modificar e espandir. Auriá en efièch estiu impossible de vendre un ordenador sens son logicial d'acompanhament, e la màger part dels clients estimavan tròp aleatòri de far foncionar un logicial dont podián pas verificar las caracteristicas intèrnas. Los aqueridors de logicial obtenián donc sus simple demanda las fonts dels logicials (e mai los sistèmas d'espleitacion) e los podián modificar a lor convenéncia[4].

Aparicion del movement[modificar | modificar lo còdi]

L'expression « open font » es apareguda en 1998[5]. Es estada inventada per Christine Peterson [6],[7],[8] del Foresight Institute per tal de levar l'ambigüitat de l'expression anglesa « free logicial » (logicial liure). En efièch, « free » possedís doas significacions : « liure » (al sens de « libertat ») e « gratuit ». Aquela designacion novèla permet de rampelar als utilizators qu'un logicial a un còst. S'agís egalament de causir un vocabulari correspondent melhor al mond dels afars, lo tèrme « free » (gratuit) de free logicial riscant d'inquietar las entrepresas.

L'introduccion de la designacion « open font » a pas atench la tòca escomptada. En efièch, « open » significa « dobèrt » e un certan nombre de personas utilizan lo tèrme per designar de logicials proprietaris dont lo còdi es consultable jos condicion. Èra lo cas sustot del New York Times en 2009[9].

Eric Raymond aviá primièr ensajat de depausar lo tèrme « open font ». Sa temptativa avent mal escasut, creèt amb Bruce Perens l'Open Font Iniciativa, que desliura lo labèl OSI approved a las licéncias que contentan als critèris definits dins l'Open Font Definition, una adaptacion dels Principis del logicial liure del projècte Debian.

L'expression « open font » s'es largament impausada dins lo mond professional mas egalament dins lo mièg universitari. Dempuèi sas debutas, lo camp de l'open font s'es prigondament modificat, çò qu'a conduch d'unes autors a levar de las ambigüitats[10] e quitament a corregir d'idèas recebudas a prepaus d'aquel fenomèn[11]. Atal, d'unes logicials open font an atench un nivèl de qualitat sufisent per èsser integrats dins de sistèmas nautament sensibles destinats a las industrias de defensa o a l'aeronautica [12]. L'expression « FLOSS » (Free Liura Open Font Logicial) tenda ela de far la sintèsi dels diferents movements e atal de despassar las bregas terminologicas.

Diferéncia amb lo logicial liure[modificar | modificar lo còdi]

La diferéncia formala entre open font e logicial liure (en anglés : free logicial) a quasi pas de consequéncia dins l'avaloracion de las licéncias. S'a pogut un temps citar un contra-exemple celèbre amb lo projècte Darwin d'Apple qu'èra open font segon l'OSI, mas pas liura al sens de la Free Logicial Foundation[13]. Dempuèi la version 2.0 de l'APSL , la licéncia jos la quala es distribuït, es pas mai lo cas[14].

Las designacions logicial liure e open font son en realitat doas designacions concurrentas per un meteis tip de licéncia de logicial[15]. En utilizant la designacion logicial liure, se ten a metre endavant la finalitat filosofica e politica de la licéncia, mentre que la designacion open font met l'accent sul metòde de desvolopament e de difusion del logicial[16]. L'istòria e las polemicas levadas se tròban dins l'article Open Font Iniciativa.

D'un ponch de vista economica, la marca open font contribuïssiá a la creacion d'una forma novèla de mercat e d'economia. S'agissiá de fornir un apròchi mai pragmatic dels avantatges del logicial liure, en metent de costat las connotacions politicas e filosoficas, per tal de ne conservar pas que los avantatges sul plan de l'engenhariá. Lo desvolopament d'aquel mercat es portat per las entrepresas tradicionalas de l'informatica (SSII) mas egalament per de societats de servicis especializadas : los SSLL (societats de servici en logicials liures).

Interès[modificar | modificar lo còdi]

Lo movement open font met endavant la qualitat dels logicials produches. Lo còdi sorsa pòt èsser tornat legir e melhorat per totòm, çò que pòt permetre sustot la correccion de problèmas de securitat. L'expression « open font » pòt atal èsser utilizada a de fins de marcatica. Pasmens, un logicial open font a pas cap de garantida d'èsser franc de falhas. La vulnerabilitat heartbleed n'es un exemple.

Los logicials open font interèssan fòrça los païses novèlament industrializats e emergents (China, Brasil, Índia, etc.) perque aqueles logicials lor conferisson una independéncia tecnologica a mendre còst[17].

L'open font permet sovent de dispausar de nombrosas causidas de logicials. En efièch, de projèctes avent la meteissa foncion pòdon coexistir (per exemple, pel tractament de tèxt, Abiword, LibreOffice Writer o Calligra Words). En mai, tot conflicte pertocant un logicial pòt èsser resolgut per un fork, amb un segond logicial que serà creat, basat sul còdi sorsa del primièr (OpenBSD es un fork de NetBSD). Per permetre la compatibilitat entre aqueles logicials, diferents estandards existisson, coma POSIX per las interfàcias de programacions, o l'iniciativa freedesktop.org pels environaments grafics.

La medecina e l'open font entretenon de ligams complèxes. Las donadas dobèrtas son ja plan utilizadas dins lo domeni de la genomica e poirián tanben èsser un dels mejans de melhorar d'unas gestions de crisi (dins los païses paures) e de desvolopar e desplegar la medecina preventiva, la medecina prat-espitalièra[18] e espitalièra, la farmacia tradicionala e modèrna aital coma l'écoépidémiologie , sustot pertocant d'unas malautiás tropicalas[19] prévalentes dins de païses que n'an pas los mejans financièrs. Convendriá pasmens de resòlvre un desfís pertocant la proteccion de las donadas personalas.

Marchat[modificar | modificar lo còdi]

Tenent compte de l'especificitat dels mecanismes de licéncias open font respècte a las licéncias proprietàrias, lo mercat de l'open font se basa sus de modèls d'afars especifics.

Segon lo Syntec informatic, lo mercat de l'open font representava 450 milions d'euros en 2007 ; sa creissença annala prevista èra de 50 % per an[20].

Segon l'estudi « lo mercat dels logicials liures » de Pierre Audoin Consultants realizada en genièr de 2008, lo mercat francés de l'open font atenh una chifra d'afars de 730 milions d'euros e representa 33 % del mercat europèu[21]. Dempuèi 2003, sa creissença annala es superiora a 40 %.

Aquel mercat es réévalué en 2011 a 2,5 miliards d'euros, amb una creissença de 30 % per an. Emplega 30 000 personas, dont 90 % en çò dels utilizators e 10 % en çò de tres cents PME especializadas, dont Smile, Linagora, Alterway, Openwide, Nuxeo e AF83[22].

Pertocant lo mercat francés dels logicials e servicis relatius a las administracions francesas, MARKESS Internacional l'estima en 2011 a un pauc mai d'un miliard d'euros. Benefícia dempuèi mantuna annada d'una creissença dinamica : entre 2011 e 2013, la creissença mejana del mercat dels logicials e servicis dins las administracions francesas es avalorada a 7,7 %[23].

En 2010, l'industria francesa de l'open font regropa 250 entrepresas e 3 500 emplecs[24]. Sos utilizators son los comptes grands que representan 48 % de la chifra d'afars de l'industria del logicial liure e 600 000 PME a la recèrca de solucions pauc onerosas.

Segon l'enquèsta « Futura of Open Font » menada per Black Duck Logicial (en) a la fin de 2012[25], l'adopcion de l'open font seriá majoritàriament declarada per las administracions publicas (35 %), seguit per las industrias medicalas (15 %) e mediaticas (13 %). Amb 1 milion de projèctes referenciats, lo volum de las aplicacions mobilas open font lançadas mensualament per Android es d'ara enlà quatre còps mai important dins l'environament de Google que sus IOS[26].

Un rapòrt menat per l'ONG Open UK sus 273 entrepresas del Reialme Unit e sostengut per Github indica que 97% de las entrepresas utilizen un logicial open font e que 65% d'entre elas contribuïsson a de logicials open font. 64% d'entre elas se son desvolopadas pendent la pandemia de COVID19. La principala rason invocada per l'utilizacion es la reduccion dels còstes, la cooperacion, lo despartiment de las competéncias, la qualitat del còdi, la creacion d'una comunautat e la securitat. 93% de las entrepresas dels sectors financièrs, bancaris e de l'assegurança utilizan de sistèmas d'espleitacion ÒS, e 89% dels logicials ÒS[27].

Metòde de desvolopament[modificar | modificar lo còdi]

Dins l'article « En qué l'open font pèrd de vista l'etica del logicial liure » de Richard Stallman, escriu « l'open font es una metodologia de desvolopament ; lo logicial liure es un movement de societat » [28]

Un còdi sorsa dobèrt implica donc que lo còdi siá comprensible e legible per un tèrç ne mesura d'o comprene perque escrich en seguissent aquel metòde particular de desvolopament.

Aquò passa, per exemple, per una fasa d'escritura de comentaris a la popa meteissa del còdi sorsa per tal d'explicar la faiçon dont lo còdi serà interpretat o executat, o explicar d'unas causidas de desvolopament.

Es pas rar de veire de còdis sorsas dobèrts dont la complexitat e l'abséncia de comentaris aumenta lo trabalh de compreneson a realizar en amont d'una modificacion o melhorament. Lo simple fach de causir de depausar son còdi jos licéncia liura en tornant la font disponibla sufís pas donc pas a un còdi per èsser qualificat d'open-font s'es pas estat escrich en seguent un certan metòde, sovent constrenhenta.[réf. necessari]

Openwashing[modificar | modificar lo còdi]

Mantun abús son estats observats pertocant l'utilizacion del tèrme open font menant la nocion d'openwashing (o ouvertisation)[29],[30], per similaritat amb lo greenwashing (o écoblanchiment).

Pasmens, malgrat que l'open font siá principalament restacat al còdi sorsa logicial, l'openwashing se restaque, en mai de l'open font, als mancaments pertocant los precèptes de la cultura liura.

Un exemple n'es lo cas de « trapèla diacronica » denonciat per Richard Stallman dins un article a prepaus dels modèls economics consistissent a far pagar los actualizadas d'un logicial OpenSource per un logicial privateur pagant « perque lo format intèrn de la basa de donadas càmbia entre las versions N e N+1 »[31].

Controvèrsias a prepaus del modèl economic[modificar | modificar lo còdi]

En genièr de 2022, un contribuïdor corromp de fichièrs de bibliotècas open font sus GitHub e lo registre de logicials npm - faker.js e colors.js en introdusent una bocla infinida dins son còdi sorsa per tal de protestar contra l'utilizacion gratuita de son trabalh per de gròssas entrepresas informatica sens contrapartida financièra per son trabalh benevòl. Son accion abotís al blocatge de projèctes utilizant aquelas bibliotècas, afectant près de 19 000 projèctes en linha. Las versions corrompudas afichan de letras e dels simbòls en bocla, debutant per aqueles mots « LIBERTY LIBERTY LIBERTY ». Sas protèstas èran demoradas letras mòrtas dempuèi 2020, e sas temptativas per trobar de fonzes avián mal escasut. En mai lo contengut d'un dels fichièrs modificats. o Legissètz-me de faker.js aficha d'ara enlà un tèxt entitolat « Que s'es realament passat amb Aaron Swartz ?»[32].

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ Prononciacion en anglés american retranscricha segon la nòrma API.
  2. ↑ « còdi sorsa dobèrt », Grand Diccionari terminologic, Ofici quebequés de la lenga francesa (consultat lo ).
  3. ↑ domenis concernits per l'open font dins las administracions francesas, blòg Administracion numerica MARKESS Internacional.
  4. ↑ Linux Handbook A Guida to UBM Linux Solucions and Resources, An UBM Redbooks publicacion : « Few people know that open font was the business model that logicial began with! In the 1960s, nobody would buy a computar (a huge investment at that time) that was not immediately ready for some usa. Logicial had to be given away by manufacturers as "a way to sell the hardware faster," and free of carga for that reason. The font còdi was distributed so that anybody could cambi it. At the time, nobody would solament could usa a computar without having programming skills. »
  5. ↑ Sebastian Rohaut, Linux : mestrejatz l'administracion del sistèma, Sant-Herblain, Edicions ENI, , 631 p. (ISBN 978-2-7460-5128-7, lira en linha)
  6. ↑ « Where ara the women in the history of open font? », sus Crooked Timber, (consultat lo )
  7. ↑ « History of the OSI | Open Font Iniciativa », sus opensource.org (consultat lo )
  8. ↑ (en) Jaijit Bhattacharya, Technology In Government, 1/e, Jaijit Bhattacharya, (ISBN 978-81-903397-4-2, lira en linha)
  9. ↑ (en) Mary Jane Irwin, The Brava New World of Open-font Game Design, .
  10. ↑ (en) B. Fitzgerald, The transformacion of open font logicial, MES Quarterly, 30(3), 2006, p. 587-598.
  11. ↑ N. Benkeltoun, Open font: Sortir de las idèas recebudas, París Innovacion Review, París, 2011.
  12. ↑ N. Benkeltoun, Agaches sus las estrategias de desviacion dins l'industria open font, Vida e sciéncias economicas (187), 2011, p. 72-91.
  13. ↑ Free Logicial Foundation, « Posicion de la FSF sus las ancianas versions de l'APSL » (consultat lo )
  14. ↑ Free Logicial Foundation, « Opinion de la FSF sus l'Apple Public Sorsa License (APSL) 2.0 » (consultat lo )
  15. ↑ N. Benkeltoum, Los Regims de l'open font : solidaritat, innovacion e modèls d'afars, tèsi de doctorat en sciéncias de gestion, París : centre de gestion scientifica, Minas ParisTech, 2009, pagina 20.
  16. ↑ Free Logicial Foundation, « Perqué « logicial liure » çò es melhor que « open font » » (consultat lo )
  17. ↑ N. Benkeltoun, Gerir e comprene l'open font. Premsas de las Minas, París, 2011.
  18. ↑ Zellner, P., Béchet, A., & Belle, L. (2005). Res@ mu-Una Solucion Open Font per la medecina prat espitalièra. First He.
  19. ↑ Maurer, S. M., Rai, A., & Lordejat, A. (2004). Finding curas for tropical diseases: is open font an answer?. PLoS Medicine, 1(3), e56.
  20. ↑ Posicion de Syntec Informatica sus l'open font, no 7, junh de 2007, p. 3.
  21. ↑ Christophe Guillemin, França es venguda « un país far pel logicial liure », ZDNet, .
  22. ↑ Ridha Loukil, La creissença dels logicials open font vendrà de las entrepresas, L'Usina novèla, .
  23. ↑ De budgèts open font en creissença dins las administracions francesas, blòg Administracion numerica MARKESS Internacional.
  24. ↑ Dossièr « l'open font : un mercat d'avenidor » produch per la region IDF en 2010.
  25. ↑ (en) Futura of Open Font Survey, 2013.
  26. ↑ Antoine Cròc-Damavi, Android : explosion del nombre d'aplicacions open font, Lo Journal de la Ret, .
  27. ↑ Per Liam Tung | Dimenge 11 de Julhet de 2021, « l'open font es pertot dins las entrepresas. Aquí los factors d'adopcion », sus ZDNet França (consultat lo )
  28. ↑ « En qué l'open font pèrd de vista l'etica del logicial liure », sus gnu.org
  29. ↑ Per Alexis |, « Ouvert e barrat, per Evgeny Morozov », sus Framablog (consultat l'8 )
  30. ↑ « A l'èra numerica, lo capitalisme compatissent », Le Monde diplomatic,‎ (lira en linha, consultat l'8 )
  31. ↑ « gnu.org », sus gnu.org (consultat lo )
  32. ↑ « Un dev open font auriá volontàriament corromput de bibliotècas largament utilizadas, afectant de las tonas de projèctes. Aviá anteriorament demandat a èsser remunerat per son trabalh », sus Developpez.com (consultat lo )

Veire tanben[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :

Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]

  • Béhue Guetteville, Jean (2009), Open-Font : lo management a la font, dins La Tribuna, Tèxt en linha
  • Benkeltoum, Nordine (2011), Agaches sus las estrategias de desviacion dins l'industria open font, dins Vida e sciéncias de l'entrepresa (187), 72-91.
  • Benkeltoum, Nordine (2011), Open font : Sortir de las idèas recebudas, dins París Innovacion Review, París. Tèxt en linha
  • Benkeltoum, Nordine (2011), Gerir e comprene l'open font, París : Premsas de las Minas. (ISBN 9782911256493)
  • Benkeltoum, Nordine (2009), Los regims de l'open font : solidaritat, innovacion e modèls d'afars, Tèsi de doctorat en sciéncias de gestion, Centre de Gestion Scientifica, Minas ParisTech. Tèxt en linha
  • Maurer, S. M., & Scotchmer, S. (2006). Open font logicial: the new intellectual property paradigm (No. w12148). Nacional Bureau of Economic Research.

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

v · m
Licéncias d'espleitacion de las òbras de l'esperit
Lois e principis jos-tibant las licéncias :
Classificacion de las licéncias
Liura difusion
Liure
Copyleft
Non-copyleft
Proprietari
  • Fòrça licéncias especificas de logicials comercials
  • Licéncias de Partagiciels
Movements utilizant de licéncias liuras o de liuras difusion
Cultura
Logicial
Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=open_source&oldid=215295902 ».