arabs

Modificar los ligams
Le titre de cette page ne peut être modifié.
Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.

Page d’aide sur l’homonymie

Pels articles omonims, veire arab (omonimia).

Arabs
arab : عرب
Description de cette image, également commentée ci-après
Personalitats arabas celèbras : Felip l'Arab, Jean Damascène, Al- Kindi, Al- H̠ansā’, Fayçal Ier, Gamal Abdel Nasser, Asmahan e May Ziadé.

Populacions importantas per region
Drapeau de la Ligue arabe Liga araba 422 000 000[1]
Diaspòra 40 000 000
Populacion totala 462 000 000[2]
Autras
Lengas araba (dialèctes arabs)
Religions

Majoritàriament islam (sunnisme, chiisme, ibadisme).
Minoritats importantas : crestianisme (veire Crestians dins lo mond arab).

Minoritats mai pichonas : judaïsme, druzisme
Etnias ligadas • Berbèras
• Andaloses
• Sicilians
• Josieus

modificar Consultez la documentation du modèle

Los arabs (singular : arab ; en arab (singular) : عَرَبِيٌّ, « arabīyun », (plural) : عَرَب, « ʿarab ») son un grop etnic semitic abitant l'Orient Mejan e Africa del Nòrd. Coneguts tre l'Antiquitat amb lo nom d'araba , los arabs an portat diferents noms pendent l'istòria, tals coma sarrasins, Moros, Himyarites, fenicians, nabatèus e autres. L'identitat araba es generalament mai larja que la lenga e l'etnicitat e englòba tota l'istòria e la geografia del mond arab. Los arabs son pas una etnia entièrament omogenèa, e compòrtan un ventalh de societats e d'ascendéncias. Las fòrças unificadoiras del pòble arab son basadas sus una lenga comuna, una origina comuna e una identificacion collectiva al patrimòni, a la cultura e a l'istòria restacat al mond arab. Son despartits dins una zòna s'espandissent dins totòm arab : Orient Mejan, Africa del Nòrd, Corne d'Africa, e illas de l'ocean Indian (e mai las Comòras)[3],[4].

En mai, una importanta diaspòra araba es establida dins lo mond entièr en nombre significatiu, dins las Americas[5], en Euròpa occidentala[5], en Indonesia[5], a Paquistan[5], en Índia[5] e d'importantas minoritats arabas vivon en Turquia[3], en Iran[3], a Mali[3], a Nigèr[3], a Chad[3], a Kenya[3] e en Tanzania[3]. Son estimats a mai o mens 450 milions dins lo mond, es lo tresen plus grand poblament etnic del mond[6].

La primièra mencion dels arabs es apareguda al mièg del IXe sègle abC[7]. Lo mot arab designava a l'origina los abitants de la peninsula arabica aital coma los diferents grops arabs que poblavan la còrna fertila a l'epòca préislamique[3],[8] tals coma los Qédarites[3], los nabatèus[8], los Ghassanides[3], los Lakhmides[9], los arabs de Palmira[8], de l'Osroène [8], de la Commagène[8], de la Characène[8],[9], de Hatra e de la Nauta Mesopotamia[8],[9], del Sinaï[8] e de l'Anti-Liban (Iduméens)[8].

Après las conquistas arabomusulmanas del VIIIe sègle e l'emergéncia de diferents estats arabs en Africa del Nòrd, dins la peninsula Iberica, al Sahel, en Africa de l'Èst, e en Asia, lo tèrme s'apliquèt a las populacions arabas que s'installèron dins aquelas regions e a las populacions qu'adoptèron la lenga, l'identitat e la cultura arabas[3],[10],[11].

A partir del VIIe sègle, los arabs fondèron los califats rashidun (632-661), omeia (661-750), abbassida (750-1517) e fatimide (901-1071), dont las frontièras atenhián lo sud de França a l'oèst, China a l'èst, l'Anatolia al nòrd e lo Sodan al sud. Lo Califat omeia foguèt d'autre biais l'un dels mai grands empèris terrèstres de l'istòria[12],[13].

A la debuta del XXe sègle, la Primièra Guèrra Mondiala a marcat la fin de l'Empèri otoman, qu'aviá regnat sus una partida granda del mond arab dempuèi la conquista del Sultanat mameloc en 1517. La fin de la guèrra s'es saldada per la desfacha e la dissolucion de l'empèri en 1922 e la particion de sos territòris, formant los Estats arabs modèrns[14]. En seguida de l'adopcion del Protocòl d'Alexandria en 1944, la Liga araba foguèt fondada lo 22 de març de 1945[15]. La Carta de la Liga araba a aprovat lo principi d'una patria araba tot en respectant la sobeiranetat individuala de sos Estats membres[16].

Los ligams qu'unisson los arabs son etnics, lingüistics, culturals, istorics, identitaris, nacionalistas, geografics e politics[17]. Los arabs an lors pròprias costumas, lenga, arquitectura, art, literatura, musica, danças, mèdias, cosina, vestits, societat, espòrts e mitologia[3],[18].

Los arabs son un grop diversificat en tèrmes d'afiliacions e de practicas religiosas. A l'epòca préislamique, la màger part dels arabs seguissián de las religions politeïstas. D'unas tribús avián adoptat lo crestianisme o lo judaïsme e qualques individús, los Hanifs, seguissián una autra forma de monoteïsme[19]. En 2018, mai o mens 93% dels arabs aderisson a l'islam [20] e existís d'importantas minoritats crestianas[21]. Los musulmans arabs son principalament de confessions sunnita, chiita, ibadi e alaouite. Los crestians arabs seguisson generalament l'una de las Glèisas crestianas orientalas, talas coma las de las Glèisas ortodòxas orientalas, de las Glèisas catolicas orientalas o de las Glèisas protestantas orientalas.

Los arabs an una longa istòria de contribucion artistica, culturala e scientifica[3]. An grandament contribuït, pendent l'istòria anciana e modèrna, dins divèrses domenis tals coma las arts e l'arquitectura , la lenga, la filosofia, la mitologia, l'etica , la literatura, la politica, los afars, la musica, la dança, lo cinèma, la medecina, la sciéncia e la tecnologia[3],[22].

Lo mestissatge entre d'unas populacions arabas e d'autras populacions limitròfas a balhat naissença a las Arabo-berbèras (magrebins), als Afro-arabs e als Arabo-pèrss.

Etimologia[modificar | modificar lo còdi]

L'origina del mot « arab », del latin Arabus, (que proven el meteis del grèc ancian άραψ / áraps, «  d'Arabia ; arab ») demòra escura, malgrat las nombrosas recèrcas[23]. Dins la mitologia grèca, aquel nom ven de l'eròi Arabos, nascut dins una vasta contrada a que balhèt son nom, Arabia, e a son pòble. Poiriá provenir de l'accadian Arabu, que vòl dire « desèrt »[24].

L'etimologia araba ela meteissa considèra que lo mot « arab » deriva del vèrb « exprimir »[pas clar][23]. Aquel radical[Lo qual ?] poiriá egalament designar « lo luòc ont lo solelh se colca » (cf. Érèbe, las tenèbras), valent a dire l'Occident . « arab » e « Euròpa » poirián provenir de la raiç ereb d'una de las lengas semiticas, que significa « colcar del solelh » (donc occident) en ebrèu.

« Arabi » a la meteissa raiç que « Erev » : lo ser (« maarav » : l'occident, lo ponent). L'arab es mencionat mantun còp dins la Bíblia, çò que daissariá pensar que l'ebrèu (« Ivri » davala d'Ever / Eber, volent dire la traversada, lo passatge) veniá a l'origina de l'èst d'Arabia .

« Erev » (« ser » en ebrèu) e Ever (personatge biblic ancessors dels ebrèus, representant lo movement d'una traversada) son constituïts de meteissas letras mas an pas ges la meteissa raiç (las lengas semiticas essent bastidas sus de raices lo mai sovent trilitères, valent a dire compausada de tres consonantas) ; d'un autre costat Erev e Ever an pas ni la meteissa etimologia, ni la meteissa significacion[réf. necessari].

Lo mot Aribi es estat trobat dins una inscripcion assiriana que data de 853 av. J.-C. Lo rei Salmanazar III relata una rebellion del prince Gindibou l'Aribi[25]. Cap a 530 av. J.-C., lo mot Arabaya es transcrich dins mantun document persan. Lo nom de luòc Arabia es transcrich en grèc per Erodòt. Puèi totes los escrivans grècs o latins alargan lo sens en designant l'endrech e los abitants pel mot arabic[25].

Segon Deroy & Mulon, « arab » « s'apròcha de l'ebrèu ‘arâb « arid, esteril » »[26].

Identitat araba[modificar | modificar lo còdi]

En blau : país membres de la Liga araba.

Segon l'Encyclopædia Britannica, un arab es « qualqu'un dont la lenga mairala es l'arab  »[27].

Per Maxime Rodinson, se pòt « considerar coma apartenissent a l'etnia, pòble o nacionalitat araba los que : 1) parlan una varianta de la lenga araba e, a l'encòp, considèran qu'es lor lenga « naturala », la que degan parlar, o plan, sens la parlar, la considèren coma tala ; 2) agachan coma lor patrimòni l'istòria e los traches culturals del pòble que s'es apelat el meteis e que los autres an apelat arabs, aqueles traches culturals englobant dempuèi lo VIIe sègle l'adesion massisa a la religion musulmana (qu'es luènh d'èsser lor exclusivitat) ; 3) (çò que torna al quitament) reivindican l'identitat araba, an una consciéncia d'arabizat » »[28].

Segon Ibn Taymiyya, « es arab lo que l'arabité domina, e mai se es pas davalant d'arabs, mas lo qu'a abandonat l'arabité es pas mai arab, e mai se es descendent d'arabs »[29][réf. a confirmar].

Wilfred Thesiger, qu'a fòrça viatjat en Asia e en Africa, avança en 1980 dins son libre lo Desèrt dels Desèrts aiçò : « Fa cinquanta ans, lo mot arab significava aquel o la qu'abita Arabia e èra sovent considerat coma sinonim de bedoïn. Se balhava lo nom d'arabs non pas als ciutadins o als cultivators mas als membres de las tribús que, avent emigrat d'Arabia en Egipte o dins d'autres païses, èran demorats nomadas. Es dins aquel sens qu'emplegui lo mot « arab », e non dins lo qu'a recentament aquerit amb lo desvolopament del nacionalisme arab, designant d'ara enlà qual que siá a l'arab coma lenga mairala, qual que siá son país d'origina. »[30].

Arabizacion[modificar | modificar lo còdi]

josieus de Marròc.

Amb l'expansion de la religion musulmana a partir del VIIe sègle, d'unes grops socials o politics s'arabizan pauc a cha pauc. La cultura arabomusulmana se propaga, en particular al detriment de las lengas localas (grèc, egipcian, siriac, berbèr), sustot al Pròche Orient (Liban, Siria, Palestina, Jordania e Iraq) e tanben en Africa del Nòrd (Egipte, Magrèb, Sodan). Segon Maxime Rodinson, « las costumas arabas admetián e favorizavan l'adopcion pels clans de gents de tota espècia e de tota origina que venián atal de las arabas a despart entièra. [… De nombrós somés] se restaquèron als arabs, se considerèron coma d'arabs, venguèron realament dels arabs. Mas de las massas encara fòrça mai nombrosas venguèron musulmanas »[31].

Las populacions « arabizadas » parlan sovent de las variantas de l'arab , mesclat a las lengas anterioras o ja presentas. A l'escrich, de las formas normalizadas de l'arab son pasmens lo mai sovent practicadas, siá l'arab classic, siá l'arab modèrn. Per exemple, los malteses parlan lo maltés, una varianta de l'arab pròche del tunisian, sens se considerar coma arabs. En efièch, lo movement nacionalista maltés, al XIXe sègle, s'es bastit a l'entorn del mite d'una origina feniciana per contrar los partisans de l'annexion de Malta per Itàlia, alara a far un trabalh d'unificacion.

Poblament arab[modificar | modificar lo còdi]

Familha araba crestiana de Ramallah, en 1905.

Los abitants d'Arabia e del desèrt s'espandissent de Mesopotamia fins en Siria son de lenga semita. La preséncia de populacions bedoïnas i es plan anciana, puèi que son mencionadas dins de tèxtes assirians e babilonians del IXe sègle abC mas tanben dins la Bíblia. Segon aquesta, serián eissits dels filhs d'Abraam, lor ancessor seriá Ismaël, fraire d'Isaac l'ancessor dels ebrèus.

Òme arab de Nuweiba.

L'istorian Marc Bergé escriguèt :

« "los arabs fan lor primièra aparicion dins l'istòria en 854 abC : l'arab Gindibu sostenguèt Bin Idri de Damasc (lo Ben Hadad II de la Bíblia) en li menant mila camelièrs del país d'Aribi a l'escasença de la batalha de Qarqar […] Benlèu lo camp de Gindibu èra situat al sud-èst de Damasc. Es certan que los elements bedoïns de la peninsula arabica - que se cridava probablament indiferentament Aram, Eber o Haribu - devián èsser installats, a l'origina, dins la region que s'espandís entre Siria e Mesopotamia e que foguèt, amb Siria lo brèç mai ancian dels Semitas[32]. »

A partir del VIIe sègle, d'unes son partits al Pròche Orient, cap a Asia, Africa del Nòrd e la peninsula Iberica, dins l'encastre de la difusion de l'islam. Existís uèi d'importantas diaspòras eissidas d'aqueles païses e qualificadas d'«arabas» en Euròpa, en America del Nòrd e del Sud, en Africa de l'Oèst, de l'Èst.

Un estudi genetic recent publicada dins l'"European Journal of Human Genetics" dins Nature (2019) a mostrat que las populacions d'Asia occidentala, arabas, europèas, nòrd-africanas, sud-asiatics (indians) e d'unas populacions d'Asia centrala son estrechament ligadas las unas als autres, e pòdon èsser distinguidas d'africans subsahariens o de las populacions d'Asia de l'Èst[33].

Racontes d'origina[modificar | modificar lo còdi]

L'istòria tradicionala araba classa los pòbles arabs en tres categorias, a saber : los « arabs desapareguts », los « arabs arabizants » (Qahtân), e los « arabs arabizats » ('Adnân), aquestes davalarián d'Ismaël filhs d'Abraam . Qahtân, originari del Yemen, es considerat l'ancessor dels « arabs del sud », e 'Adnan, lo descendent d'Ismaël ibn Ibrahim, lo dels « arabs del nòrd »[34]. Segon los tèxtes coranics e biblics, Ibrahim (pels musulmans) o Abraam (pels ebrèus e los crestians) davalariá de Sem filh de Noé. Es considerat coma l'ancessor principal del pòble arab. Son filh Ismaël avent esposat la filha d'un descendent de Qahtân nommat Mudâd, engendrèt los dotze ancessors de las dotze tribús avent poblat La Mèca abans de se dispersar de totas parts en Arabia[35].

Arabs desapareguts[modificar | modificar lo còdi]

Los « arabs desapareguts » formèron de tribús que daissèron pauc de traças arqueologicas, la tradicion nosautras libre pasmens lors noms, a saber : los 'Ād (en arab : عاد), los 'Imlaq, los Jadîs, los Tasm, o encara los Thamûd desapareguts abans lo VIe sègle. La legenda prat-islamic de las tribús de Tasm e BÈL TEMPS A los situa dins la region de Kharj.

Còfa tradicionala dels arabs

Arabs Qahtanites[modificar | modificar lo còdi]

Los arabs Qahtanites (arab: قَحْطَانِي; transliterat: Qaḥṭānī), del nom de lor ancessor eponim Qahtan, son los arabs originaris d'Arabia del Sud e considerats — segon la tradicion araba raportada per l'Encyclopaedia Britannica — coma los vertadièrs arabs[36]. Las tribús Qahtanites son divididas en dos sosgrops : lo de Himyar, e lo de Kahlan, totes dos filhs de Saba', el quitament filh de Yashjub, filh de Ya'rub, filh de Qahtan[37],[38].

Segon la tradicion araba, Saba' partegèt lo poder entre sos dos filhs : Himyar e sos descendents foguèron reis mentre que Kahlan e sos descendents foguèron governadors de las províncias e caps de las armadas[38].

De Kahlan se destacan los Azd, los Ghassanides, los Judhâm, los Lakhmides, los Kindah, los Anmâr, los Aws, los Hamadân, los Khazraj, los Mudhaj e los Tayy[39].

De Himyar se destacan los Bahrâ, los Balî, los Juhayna, los Kalb, los Qudâ'a[40].

A l'epòca préislamique, en seguida de l'esfondrament de la paissièra granda de Marib a Iemèn, mantuna tribú Qahtanites migrèron e s'installèron dins lo nòrd de la peninsula Arabica, en Siria e en Iraq[41],[42]. Dins lo Nejd, los Kindah fondèron lo reialme de Qaryat al- Faw, en Siria, las Ghassanides fondèron un reialme centrat sul Golan[43], e en Iraq, los Lakhmides s'installèron sus las ribas de l'Eufrates e de Tigre e fondèron un reialme centrat sus Al- Hira[44].

arabs Adnanites[modificar | modificar lo còdi]

Los arabs Adnanites (arab: عدنانيون, transliterat: 'Adnānī), del nom de lor ancessor eponim Adnan, son los arabs originaris d'Arabia del Nòrd e dont lo linhatge remonta a Ismaël[45] pel mejan de sos dotze filhs. L'un dels dotze es Qidâr, paire d'Adnan que generèt Ma'ad, lo paire de Nizar. Lo profèta Maomet s'inscriu dins aquel linhatge dels Adnanites

Segon la tradicion araba e islamica, Ismaël s'arabizèt e aprés la lenga araba al contacte de la tribú Qahtanite de las Jurhum après lor arribada a La Mèca[45]. La tribú de las Jurhum contractèt una aliança amb Ismaël e sa maire, Agar. Ismaël esposèt una femna Jurhumite, nommada Rala bint Mudad ibn 'Amr ibn Jurhum[45].

Racontes antics e medievals[modificar | modificar lo còdi]

Segon Ibn Khaldoun, los arabs apartenisson a quatre grops distints, los Aribah, los Mustaribah, los Tabia lil Arab e los Mustajam[46]. Segon el[47], los genealogistas arabs classan las tribús de lor nacion en doas categorias. De primièra, Qahtân, davalan las Kahlan e las Himyar coma explicat çai sus, de la segonda, eissida d'Ismaël [48] davala Nizar ibn Mu'id ibn Qîdâr, lo qual Nizar aguèt quatre filhs Anmâr, Iyad, Rabîa e tanben Mudr l'ancessor luènh dels Quraych e del profèta Maomet, mas tanben de la familha Al Thani que regna dempuèi 150 ans sus Qatar.

Segon Tabari, un istorian musulman, Ève auriá abitat a Jeddah e Adam sol a Sarandib (Sri Lanka) dins una montanha. L'explorator Ibn Battuta pretend aver identificat aquela darrièra, que pòrta ara lo nom de pic d'Adam [49]. Adam e Ève serián passats per l'actuala Arabia Saudita, ont Adam faguèt son pelegrinatge e tornèt a sa demòra novèla, a saber La Mèca actuala[50].

Tabari fa remontar Ismaël, en passant per Abraam e Noé, a Adam.

D'autres filosòfs musulmans pensan que la lenga d'Adam èra l'arab, mas aquò es estat contestat per Ibn Jinni al Xe sègle[51].

Una « Apocalipsi d'Adam » que repren divèrses salms e precèptes d'Adam es un obratge apocrif dont existisson quatre versions en lenga araba conservadas al Vatican[52], que possedís tanben doas versions en siriac d'aquel escrich[53].

Segon la Torah e l'Alcoran , la maire d'Ismaël es Agar, una egipciana[54], e son paire èra Abraam[55]. Lo rei egipcian aviá quatre cents femnas, dont Agar. Ofrís a Sarah, l'esposa d'Abraam, de causir doas joves demest aquelas femnas. Sarah ne causiguèt pas qu'una sola, Agar, qu'ocupava un reng mai naut que lo dels autres, e que se prenguèt d'afeccion per Sarah[56].

Istòria[modificar | modificar lo còdi]

Antiquitat[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Istòria d'Arabia préislamique.

La peninsula Arabica foguèt longtemps un brèç de civilizacions e es d'autre biais considerada per fòrça cercaires coma lo brèç de las lengas semiticas[57],[58],[59],[60]. A Iemèn, de las traças de civilizacions existissián tre lo Ve millenari abC[61]. A Kowait, las primièras pròvas de navigacion son estadas trobadas[62]. Al IVe millenari abC, en Arabia orientala es nascuda la civilizacion de Dilmun[63]. Se tròba egalament la civilizacion de Magan dins la region d'Oman , tre lo IIIe millenari abC[64].

La primièra mencion coneguda dels arabs coma grop distint apareis al IXe sègle abC dins lo monolit de Kurkh, un enregistrament en lenga akkadiana de la conquista assiriana d'Aram [7]. La partida finala del raconte inscrich sul monolit conten lo descompte dels belligerants de la batalha de Qarqar, pendent la quala una « aliança de dotze reis » combatèt Salmanazar dins la vila siriana de Qarqar. Demest aqueles reis figura Gindibu l'arab, rei de Qédar[7]. Las inscripcions reialas assirianas e babilonianas aital coma las inscripcions nòrd-arabas del IXe sègle abC al VIe sègle abC, mencionavan los reis de Qedar coma rei dels arabs e rei dels Ismaélites[65],[66],[67].

Segon Ctésias, al temps dels fenicians, Mesopotamia èran compausats de caldèus e d'arabs[68]. Los Ismaélites ocupavan una partida de Mesopotamia e una partida granda d'Arabia . Lo rei arab a aquela epòca èra Ariée e fasiá la guèrra contra Ninus, cap de Babilònia e de Ninive[69]. Segon Ferdinand Hoefer, una dinastia araba aviá ocupat Babilònia en 1400 av. J.-C.[68].

Lo geograf grèc Strabon, al Ier sègle abC, comença de descriure amb precision lo territòri dels arabs : benefícia del testimoniatge dels mercands de la rota de l'encens e dels explorators romans[70]. Ptolemèu dividissiá los territòris arabs en 3 region : Arabia Pétrée, correspondent al territòri dels nabatèus, Arabia Desèrta, correspondent al desèrt de la peninsula arabica e l'Arabia Urosa, correspondent al territòri fertil de l'actual Iemèn[71].

Nauta Antiquitat[modificar | modificar lo còdi]

Cap de taur en coire, Dilmun, cap a 2000 av. J.-C. Musèu nacional de Bahrain.

Al IVe millenari abC, en Arabia orientala, la civilizacion de Dilmun espelís[63]. A son apogèu, Dilmun èra una poténcia comerciala que controlava las rotas comercialas del golf Persic[63]. Los sumerians consideravan Dilmun coma una tèrra santa[72]. Dins l'epopèa de Gilgamesh, los sumerians an descrich Dilmun coma un jardin paradisiac e una tèrra pura, neta e radianta[73].

Dilmun es l'una de las mai ancianas e importantas civilizacions de l'Orient Mejan[74],[75]. Apareis primièr dins de tauletas d'argela cuneïfòrmas sumerianas datadas de la fin del IVe millenari abC e trobadas dins lo temple de la divessa Inanna, dins la vila d'Uruk . Dilmun a prosperat fins en 1800 abC puèi a començat de declinar[63].

Segon los istorians grècs tals coma Strabon e Erodòt, los fenicians èran originaris de l'Arabia orientala, la region de Dilmun[76],[77],[78]. Aquela region èra apelada Tylos pels grècs. La teoria foguèt d'autre biais acceptada per l'istorian alemand Arnold Heeren : « En çò dels geografs grècs, per exemple, legissèm doas illas, nommadas Tyrus o Tylos, e Arad, Bahrain, que se vantavan d'èsser la maire-patria dels fenicians, e expausavan de las relíquias de temples fenicians. »[79]. Los abitants de Tyr en particular an longtemps reivindicat d'originas del golf Persic, e una similitud dels mots « Tylos » e « Tyr » pòt èsser notada[80].

Dilmun e Magan dins la segonda mitat del IIIe millenari abC

Al IIIe millenari abC, Dilmun comèrça amb Magan, dins la region d'Oman [64]. Magan apareis dins los tèxtes cuneïfòrms sumerians cap a 2300 abC[81] e èra celèbre per èsser una font de coire e de diorita per las ciutats de Mesopotamia[81] aital coma per sa construccion navala e sas capacitats maritimas ; un vaissèl de Magan èra capable de transportar mai o mens 20 tonas de merças, çò que ne fasiá un vaissèl redobtable[81].

Sargon d'Akkad, sobeiran de l'Empèri d'Akkad, se vantava que sos pòrts abrigavan dels batèls de Dilmun, Magan e Meluhha[82]. Son successor, Naram-Sin, a non solament conquistat Magan, mas a onorat lo rei de Magan, Manium, en balhant son nom a la vila de Manium-Ki en Mesopotamia[83]. Lo comèrci entre la val d'Indus e Sumèr aviá luòc per Magan[83].

Reialmes classics[modificar | modificar lo còdi]

Lo Reialme Nabatèu a son apogèu territorial.

Al IVe sègle abC, los nabatèus, a l'origina nomadas arabas de la peninsula arabica, establisson un estat dins lo sud de Siria. La primièra fasa de lor establiment es marcada per la creissença de lor contraròtle sus las rotas comercialas, lor estat es alara dirigit per un conselh d'ancians[84]. A partir del IIIe sègle abC, l'organizacion comerciala e de la guèrra favorizan l'establiment d'una monarquia[85], l'estat nabatèu ven alara un reialme. La reialtat dels nabatèus èra, segon Strabon, una reialtat eficaça, ont lo reialme nabatèu èra « fòrça plan governat » e ont lo rei èra « un òme del pòble »[86]. Pendent mai de quatre sègles, lo reialme nabatèu a dominat, politicament e comercialament, un vast territòri e es probable estat l'un dels primièrs reialmes arab de la region[84].

Cap a la fin del IVe sègle abC e fins a la debuta del IIe sègle abC, los nabatèus son totalament independents, malgrat la dominacion regionala de las Ptolémées. Cap a la fin del IIIe sègle abC, sostenon Antiochos III que regèta los Ptolémées cap al sud[87].

La Khazneh, lo mai celèbre dels monuments de Pétra.

Entre 93 e 90 abC, lo rei nabatèu Obodas Ier bat Alexandre Jannée sul platèl del Golan, metent fin a las vistas expansionistas de las Hasmonéens sus Pétra e son reialme[87]. Conquista atal los païses de Moab e de Galaad, a l'èst del Jourdain, que tornarà pèrdre malgrat una victòria novèla sus Jannée cap a 82 abC[87]

En 85 abC, Obodas Ier bat lo seleucida Antiochos XII, qu'es tuat al combat. A sa mòrt, Obodas serà deïficat pels nabatèus, qu'organizan son culte e bastisson lo Deir en son onor[87].

Lo rei Arétas III, filh d'Obodas  Ier espandís lo reialme dels nabatèus fins a Damasc[87]. La ciutat se desvolopa gràcias al comèrci de la rota de l'encens.

Lo comèrci a valgut als nabatèus dels revenguts considerables e lor capitala, Pétra, venguèt lo centre de lor riquesa. Particularament abils dins la collècta de l'aiga de pluèja, l'agricultura e l'escultura sus pèira, los nabatèus an bastit a Pétra un engenhós sistèma idraulic qu'a permés un vast establiment uman dins una zòna essencialament arida[88]. Los nabatèus se fan egalament conéisser per lor tecnica de terralha de plan nauta qualitat[89]. Al Ier sègle, Pétra es a son apogèu, sa populacion culmina a mai o mens 20 000 abitants e es a aquela epòca que sa celèbra estructura, lo Khazneh, considerada coma lo mausolèu del rei nabatèu Arétas IV es bastit[90].

Roïnas de l'anciana vila de Hatra. Al primièr plan, l'esplanada orientala e, al segond plan, lo grop monumental dominat pel temple grand a iwans de la cort occidentala.

En Nauta Mesopotamia, los arabs establisson lo reialme de Hatra al IIe sègle. Los autors grècs e romans nommavan d'autre biais aquel reialme « Arabia »[91]. Los primièrs dirigents de Hatra utilizavan lo títol de marya (senhor), mas a partir de las annadas 170, an començat d'utilizar lo títol de malka (rei), prenent lo títol de « rei dels arabs »[92],[93]. Essent una capitala d'un dels principals reialmes de la region e a causa de sa posicion estrategica lo long de las rotas comercialas caravanières, Hatra es venguda un centre religiós important.

Vista generala del sit de Palmira en 2008.

A la fin del Ier millenari abC, los arabs s'installan a Palmira[94]. Aquestes son creditats, en 217 abC, per aver ajudat Antiochos III, emperador seleucida, dins la batalha de Ràfia en enviant un contingent de 10 000 òmes jol comandament de Zabdibel, un de lors cheikhs[95],[96]. Los palmyréniens se consideravan d'autre biais coma d'arabs[97],[98].

Bust funerari d'Aqmat, filha de Hagagu, davalant de Zebida, davalant de Ma’an ; inscripcion en palmyrénien. Pierre, fin del IIe sègle Provenença : Palmira, Siria.

La vila fasiá partida d'una ret mercanda religant Siria a Mesopotamia e a la còsta mediterranèa. Lo nom de Palmira es mencionat pel primièr còp dins las fonts greco-romanas en 41 abC, quand Marc Antoine lancèt sas tropas contra ela, per lor procurar de pilha.

L'Empèri palmyrénien jos Zenòbia en 271.

Integrada a l'Empèri roman jos Tibèri, en l'an 19, Palmira atenguèt son apogèu jos Adrian, que la visitèt en 129. A aquela escasença, prenguèt lo títol de Hadriana Palmyra, epitèt que tradutz abitualament una ajuda materiala poderosa de l'emperador, sens que i calga veire l'autreg juridic d'un estatut de ciutat liura[99].

Pendent la crisi del sègle III, Palmira escapèt a las invasions pèrsas qu'estralhèron Siria en 252 e 260. Après 260, Odénat (arab : أذينة), un notable arab de Palmira[100], foguèt cargat per l'emperador Gallien de coordinar la defensa de l'Orient. Aliat dels romans e raliant las tribús arabas de l'Eufrates , Odénat fondèt lo reialme de Palmira[100].

Quand sa veusa Zenòbia temptèt de prene lo poder coma emperadoira amb son filh Wahballat, Palmira se retrobèt, malgrat ela, implicada dins una guèrra civila romana e foguèt vencuda per l'emperador roman Aurelian.

Arabia del Sud[modificar | modificar lo còdi]

Roïnas de la Paissièra Granda de Marib.

Dins lo sud de la peninsula arabica, a partir del XIIe sègle abC, mantun reialme a començat de montar en poténcia. Aquestes èran Saba, Hadramaout, Qataban e Ma’in. Lo mai poderós, Saba (en arab: سَـبَـأ) es sustot conegut per èsser mencionat dins la Bíblia[101] aital coma l'Alcoran [102]. Los sobeirans sabéens portavan lo títol de « Mukarrib », significant « unificador » o « rei-prèire»[103].

Cap a 1700 av. J.-C, los Sabéens an bastit la paissièra granda de Marib[42]. Bastit per resistir als aigats subtes sasonièrs que s'espandissián dins la val, foguèt considerat coma una meravilha d'engenhariá del mond antic e un dels mai polits exemples d'arquitectura dins la peninsula Arabica[104].

Estatua del rei Himyarite Dhamar Ali Yahbur II.

Segon l'istorian Jean-Claude Grenier, las societats sudarabiques foguèron las « campionas de l'irrigacion » e a Marib, « mai qu'endacòm mai, los òmes an sauput èsser dels jardinièrs del paisatge »[105]. En efièch, los primièrs programas d'irrigacion a granda escala dins la region an començat al IIIe millenari abC[105],[106].

A son apogèu, jol regne de Karib'el Watar, lo reialme de Saba a espandit sa sobeiranetat sus una partida granda d'Arabia del Sud e dins lo nòrd d'Etiopia e l'Eritrèa actualas[107], ont las Sabéens avián fondat mantuna colonia de poblament[108]. La preséncia de l'influéncia sabéenne en Etiopia e en Eritrèa se retròba d'autre biais dins l'arquitectura, la religion e las nombrosas inscripcions presentas[108],[109].

Al IIIe sègle abC, los reialmes de Qataban, Hadramout e Ma’in son venguts independents de Saba e o son demorats fins a l'unificacion de la region per Shammar Yahri'sh, sobeiran de Himyar[110]. Jos la dominacion Himyarite, Arabia del Sud a obtengut un periòde novèl de prosperitat e d'estabilitat. Pendent lo regne d'Abîkarib As’ad (380-440), escaissat lo Perfièch, Himyar establiguèt sa dominacion sus l'Arabia centrala (Nejd) e lo judaïsme venguèt la religion oficiala de l'estat[111]. En seguida de la conversion d'Abîkarib As’ad, los princes de las tribús grandas aital coma lo pòble se convertiguèron, condusent al declin e a la disparicion del paganisme en Arabia del Sud[111].

Reialmes tardius[modificar | modificar lo còdi]

Aissús de la granda confederacion tribala de las Banu Azd, las Ghassanides e las Lakhmides son estadas los darrièrs grands grops arabs prat-islamics a migrar de la peninsula Arabica cap a la còrna fertila.

Miniatura del XVe sègle, realizada per Behzad e descrivent la construccion del palais d'Al- Khawarnaq a Al- Hîra.

Al IIe sègle, los Lakhmides s'installan dins lo centre e lo sud de l'Iraq actual e fondan lo reialme Lakhmide[44]. L'un dels primièrs reis Lakhmides, Imru'l-Qays, filhs del rei 'Amr I ibn Adi, (a confondre pas amb lo poèta Imru'l Qays), menèt mantuna campanha militara dins la region e s'apoderèt de nombrosas vilas d'Arabia amb la tòca de formar un reialme unificant totes los arabs[44]. Imru'l-Qays formèt egalament una armada granda e faguèt de reialme Lakhmide una poténcia navala constituïda d'una flòta de vaissèls operant dins lo golfe persic[112]. Après sa mòrt, las Lakhmides venguèron vassals dels reis sassanidas e foguèron cargats de contenir las incursions bizantinas, Ghassanides e Bedoïnas en Iraq[113].

Los Lakhmides aguèron una granda influéncia politica, religiosa e culturala dins la region e son demorats influents fins al VIe sègle. Lor capitala, Al- Hira, foguèt un centre màger de pietat e d'aprendissatge crestians nestorians dins lo centre d'Iraq amb sos avesques, sas nombrosas glèisas e monastèris e sa celèbra populacion letrada de crestians arabs, los ʿIbād[114]. Aquestes joguèron un ròtle important dins lo desvolopament de las sciéncias.

A son apogèu al VIe sègle, Al- Hira èra un centre important de la cultura araba, del crestianisme e de la poesia araba[115]. Los reis Lakhmides faguèron de vila una ciutat prospèra ornada de palais e de castèls[115], dont lo mai celèbre, lo Khawarnaq, foguèt considerat coma una « meravilha del mond » a l'epòca medievala[116]. Coma sèti d'un avescat pels crestians nestorians, Al- Hira exerciguèt una fòrta influéncia sus la vida religiosa de l'Orient , ajudant lo crestianisme a penetrar dins la peninsula Arabica[115].

Carta del Reialme Ghassanide jol regne del rei Al- Mundhir III ibn al- Harith, al VIe sègle.

Al Levant, cap a la fin del IIIe sègle, los Ghassanides fondèron un reialme centrat sus la vila de Jabiyah, dins lo Golan[43]. Vassals de l'Empèri bizantin, dont forman un phylarcat, los Ghassanides protegisson la frontièra sud-èst de l'empèri de las incursions bedoïnas, Lakhmides e Sassanidas. Jol regne dels reis Al- Harith V ibn Jabalah e Al- Mundhir III ibn al- Harith, lo reialme Ghassanide atenguèt son apogèu. Los reis Ghassanides permeton una expansion de l'urbanizacion e bastisson mantuna glèisa, monastèris e autres bastiments[117]. Aquestes president egalament mantun concili e permeton lo novelum e la propagacion del monofisisme en Siria e en Arabia[117].

La vida de cort dels reis Ghassanides foguèt descricha coma una vida de lux e una vida culturala activa, amb lo mecenat de las arts, de la musica e sustot de la poesia araba[117],[118]. Lor cultura de cort, e mai lor inclinacion pels palaises del desèrt coma Qasr ibn Wardan, a fornit lo modèl pels califas omeias e lor cort[118]. L'art arab préislamique dels Ghassanides influencièt atal grandament l'art omeia[118],[119].

Edat Mejana[modificar | modificar lo còdi]

Aquela seccion es voida, insufisentament detalhada o incomplèta. Vòstra ajuda es la benvenguda ! Coma far ?

Conquistas arabomusulmanas[modificar | modificar lo còdi]

L'Alhambra , vista parciala dempuèi lo Mirador de San Nicolás, foguèt bastida per las Nasrides.
Gustave Boulanger, Un cavalièr arab, òli sus tela, 1865.
Article detalhat : Istòria de la conquista musulmana.

Abans la debuta de la conquista musulmana, las tribús arabas al centre d'Arabia èran essencialament nomadas, mas avián desvolopat de civilizacions urbanas e dels reialmes al sud de la peninsula Arabica; coma los d'Iemèn (Saba, Hadramaout, Ma'in, Himyar), al nòrd de la peninsula (reialmes Lakhmide d'Al- Hira, Ghassanide), en Mesopotamia, e en Siria (reialmes de Palmira, de Pétra, de Hatra).

Es a Yathrib, la futura Medina, que l'islam comença d'establir son poder (veire Tribús musulmanas e josievas de Yathrib).

Expansion de l'islam .
La Mosquèa Granda de Kairoan en Tunisia, auçada pel conquistaire arab Oqba Ibn Nafi a partir de 670, es la primièra mosquèa de l'Occident musulman.

Après la conquista de la peninsula Arabica per l'islam , los arabs an conquistat als VIIe e VIIIe sègles las regions vesinas del Pròche Orient, l'Asia menora, Africa del Nòrd dins la quala fondan Kairoan primièra ciutat musulmana del Magrèb[120]. Après una conversion rapida a l'islam, una armada d'amazigh e arabs conquistèt Espanha pel compte del califa omeia de Damasc. Totas las vilas tombavan al poder dels omeias. Mantuna dinastia s'es mantenguda pendent uèch sègles, mas lo regne dels musulmans acaba per tombar jos las atacas dels crestians del nòrd. La sola dinastia subreviventa èra la dinastia araba de las Nasrides a Granada, foguèt la darrièra a tombar en 1492. A l'encòp, la descobèrta d'America foguèt entamenada.

Los musulmans an regnat près d'uèch sègles (de 711 a 1492) en Andalosia. Conquistèron tanben Portugal. Los Moros foguèron expulsats de la peninsula Iberica en 1609 jos Felip III[121][réf. incomplèta]. Una partida d'entre eles s'installa en França[réf. necessari] sustot los crestians. La rèsta torna en Africa del Nòrd. D'unes poders en Andalosia s'ausissián amb las tres comunautats religiosas crestiana, josieva e musulmana. A partir de 1492, los espanhòls difusan en America de las tecnicas e de las denrèas manlevadas a la cultura moroa (las tecnicas d'irrigacion, lo sucre, lo cafè, etc.)[122].

Un cap de pont musulmana se manten en Provença dins lo massís dels Moros, dins lo Sud de França, fins a la fin del Xe sègle[123].

Sicília foguèt egalament jos dominacion musulmana pendent près de 250 ans e la màger partida de sos abitants se convertiguèron a l'islam fins que las armadas crestianas e normandas recupèran l'illa, fondant lo reialme de Sicília. Aquela islamizacion e aquela arabizacion foguèron encara mai radicalas qu'una immigracion berbèra importanta seguiguèt las faminas qu'estralhèron Africa del Nòrd de 1004-1005 a 1040.

Sus mantuna èrsa las Hilaliens e las Banou Salim, de las tribús del centre de la peninsula Arabica, s'installan primièr en Egipte abans de far la conquista del Magrèb al mièg del XIe sègle[124].

Lo Pròche Orient e lo Magrèb son puèi estats integrats en totalitat o en partida a d'autres empèris (otoman, espanhòl, portugués, anglés, francés, etc.).

Religions[modificar | modificar lo còdi]

Articles detalhats : Arabia préislamique#Un mond principalament monoteïsta, Paganisme, Monoteïsme, Crestianisme e Islam.

Istòria[modificar | modificar lo còdi]

Dins l'Antiquitat, los abitants d'Arabia practicavan de religions animistas[125] variadas[126]. La Mitologia araba préislamique comptava de nombrosas divinitats[127] (Allat (de còps escrich Al Lât), Hubel, Quzeh, Al Ozzâ, Wadd (Amor), Amm, Yagût, Nasr, etc.[126]). La Kaaba èra un luòc sacrat en Arabia abans Maomet[126],[128]. Se pòt mencionar tanben lo mite de la Reina de Saba, apelada « Balqis » en arab.

D'arabs practicavan de religions monoteïstas (crestianisme, judaïsme, etc.) abans l'aparicion de l'islam. De nombroses arabs de religion josieva vivián dins la region[129], sustot a Yathrib (Medina) ont èran agricultors e artisans[130][font insufisenta]. D'unas i son demoradas fins al XXe sègle, en particular a Iemèn. Après l'egira , una partida granda dels arabs potonan la religion musulmana.

Islam[modificar | modificar lo còdi]

Aquela seccion es voida, insufisentament detalhada o incomplèta. Vòstra ajuda es la benvenguda ! Coma far ?

Crestianisme[modificar | modificar lo còdi]

Existís près de quinze milions d'Arabs crestians dins l'aira geografica arabomusulmana : en Egipte (d'8-16 %), en Siria (5,4-9,4 %), a Liban (34-41 %), en Palestina (6 %, 11 % amb la diaspòra palestiniana), en Israèl (2%), en Jordania (3-4 %), en Iraq (2,7-3,5 %)[131].

Demest los arabs de Brasil que constituïsson mai o mens 7 % de la populacion[132], la comunautat araba compta atal 8 milions[122]. Los crestians de la Granda Siria son venguts a Brasil en 1837. En tot, i a 17 milions d'arabs en America latina[122].

Als Estats Units, los arabs son estimats a 3,5 milions, dont mai o mens 63 % son crestians e 24 % musulmans[133]. Lor comunautat que s'es installada tre la debuta del XXe sègle en provenença de Siria, de Liban e d'Egipte, regropa una populacion pauc nombrosa mas fòrça plan assimilada, amb de nombroses exemples de capitadas personalas, tals John Sununu e Ralph Nader dins la politica, Bobby Rahal dins l'espòrt, o Paul Anka e Frank Zapèt dins la musica. Aquestas annadas, de novèls immigrants son arribats d'Iraq.

Judaïsme[modificar | modificar lo còdi]

L'expression « josieus arabs » designa las personas de religion josieva dont l'arab es la lenga mairala e/o originàrias d'un país arab. La preséncia de josieus dins la peninsula arabica, e dins de païses que seràn arabizats après la conquista araba del VIIe sègle, es plan anciana. Pòt èsser atribuïda d'una part a d'èrsas migratòrias de josieus originaris de Jerusalèm e del reialme de Juda, fugissent las persecucions (veire dins l'article diaspòra josieva, la primièra e la segonda diaspòra) ; d'autra part, a de conversions al judaïsme dins los païses ont aqueles josieus exiliats s'èran establits[134]. Per una vista d'amassa, veire l'article Josieus arabs e per l'istòria d'aqueles josieus per païses, veire los diferents articles Istòria dels josieus per païses[135].

Après la creacion d'Israèl en 1948, quand de nombroses païses arabs menan una politica discriminatòria e repressiva al respècte dels josieus, près de 900 000 d'entre eles partisson o son caçats de païses arabs, ont residissián e èran nascuts, e partisson abitar dins l'Estat novèl dont obtenon la nacionalitat o endacòm mai en Euròpa e en America.

Eretatge e transmission del saber classic[modificar | modificar lo còdi]

Es comunament admés que son de crestians siriacs (en) qu'an traduch la majoritat dels tèxtes dels autors grècs en arab e que las versions comentadas d'Aristòtel , de Platon o d'autres son arribadas en Euròpa amb d'anotacions dels pensaires musulmans qu'an atal contribuït d'una certana faiçon al movement de las idèas sens n'èsser estadas çaquelà los importators exclusius. La latinizacion del nom d'aqueles comentaires mòstra lor prestigi al près dels saberuts europèus[136] : Ibn Rushd es vengut Averroès, Ibn Sina Avicena, Ibn Tufayl Abubacer, Ibn Bajjah Avempace, Hunayn ibn Ishaq Johannitius.

L'islam a lèu conquistat la Pèrsia sassanida e la màger partida de la crestiantat orientala ont crestians e josieus recebon l'estatut de dhimmi somés a l'impòst. Los conquistaires exigisson egalament de lors tributaris una contribucion intellectuala que noirirà aquela civilizacion naissenta en posant dins los tresaurs de la pensada antica. Siria venguèt lo principal centre de la pensada ellenica, après que Justinian a barrat las escòlas d'Atenas. A l'excepcion de qualques òbras traduchas dirèctament del grèc en arab, los obratges grècs èran traduches en siriac, una forma tardiva d'aramèu, dins un movement que s'amplifiquèt après la conquista musulmana[137].

Lo califa Al- Mamun (abbassida) qu'es estacat a la doctrina Mutazilite met en plaça a la debuta del IXe sègle un talhièr de traduccion apelat Bayt al Hikma (Ostal de la saviesa) a Bagdad[138] e envian de caravanas a Bizanci per aquerir de manuscrits grècs. Aquel movement de traduccion inclutz d'obratges tant de medecina, de logica o de filosofia grècas que de literatura persana o d'astronomia indiana que fan emergir una novèla cultura filosofica e scientifica araba apelada l'adab , estampant una aviada novèla als sabers en general e a la sciéncia en particular[139].

Demest los traductors famoses, se pòt mencionar al IXe sègle lo mètge Hunayn ibn Ishaq, conegut en Occident amb lo nom de Johannicius. Aquel nestorian arab transcriu los còrpus medicals d'Ipocrates e de Galien que serviràn de basa al Canon de medecina d'Avicena que serà el meteis traduch en latin e farà autoritat pendent cinc sègles. D'autras personalitats son a mencionar tals al- Farabi (872-950) que balha una interpretacion d'Aristòtel e de Platon armonizant las doas filosofias o encara lo saberut al- Biruni (973-1048), que descriu l'istòria de l'Univèrs dins la tradicion grèca. Enfin, l'òbra d'Averroes (~1126-1198), filosòfa, teologian e saberut musulman, comentaire de las òbras d'Aristòtel, lèva dels debats passionats qu'auràn una influéncia tala dins l'Occident medieval que se parla d'averroïsme .

Las traduccions d'Aristòtel e d'autres autors antics ganhan l'Espanha sarrasina e Sicília ont se tradutz activament las òbras de l'arab en latin. Toleda, conquistada pels crestians en 1085, ven un luòc de contactes feconds entre cultura musulmana e mond crestian : de 1130 a 1150, l'arquevesque Raimond d'Agen emplega dels «mediators josieus» que parlan ebrèus, arab, castelhan e latin o encara dels saberuts crestians coma Gérard de Cremòna. Atal los autors ancians e los comentaris arabs penètran en Occident influenciant prigondament la pensada d'autors crestians coma Albèrt lo Grand e Thomas d'Aquin[140].

Aquela teoria es uèi parcialament contestada per d'istorians coma Jacques Heers o Sylvain Gouguenheim[141]. Aqueste explica dins un obratge fòrt criticat per sos pars, Aristòtel al Mont Sant Miquèl[142],[143], qu'al costat de la transmission araba, auriá existit una filièra dirècta de traduccions del grèc al latin, dont lo Mont Sant Miquèl seriá estat lo centre a la debuta del XIIe sègle, gràcias a Jacme de Venècia. Segon lo conservador dels manuscrits medievals dels tractats d'Aristòtel a Avranches, aquela teoria relèva del « romanic », las entresenhas sus Jacme de Venècia essent practicament inexistentas e lo Mont Sant Miquèl traversant un periòde trebolat a aquela epòca[144]. L'istorian confirma pasmens la represa arabomusulmana de nombroses elements de la cultura o del saber grècs, mas considèra que la pensada d'Aristòtel i aguèt pas d'influéncia dins los sectors de la politica e del drech, almens del VIIIe al XIIe sègle[145].

Per Gabriel Martinez-Gros, professor a l'universitat de París X, « se l'Edat Mejana occidentala minimiza l'apòrt dels arabs, es que cerca abans tot de tornar frequentar un patrimòni antic que ten per sieu ; l'Islam medieval el exalte una Grècia antica sens parentat amb l'Empèri bizantin »[146].

Cultura araba[modificar | modificar lo còdi]

Article detalhat : Cultura araba.

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. ↑ (en) « World Arabic Language Day | United Nacions Educational, Scientific and Cultural Organization », sus www.unesco.org
  2. ↑ Somme dels dos nombres precedents.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n e o (en) John A. Shoup, Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia, ABC-CLIO, (ISBN 978-1-59884-362-0, lira en linha)
  4. ↑ Frishkopf,, Music and media in the Arab world (Vòl 1)., Lo Caire, The American University in Cairo Press,
  5. ↑ a b c d e e Bureš, Jaroslav, Main characteristic and development trends of migracion in the Arab world. Praga: Institute of Internacional Relatàvem,
  6. ↑ Margaret Kleffner Nydell Understanding Arabs: A Guida For Modern Times, Intercultural Press, 2005, (ISBN 1931930252), pagina xxiii, 14
  7. ↑ a b e c Retsö, Jan, The Arabs in Antiquity: Their History from the Assyrians to the Umayyads. Psychology Press., , p. 105, 119, 125–27.
  8. ↑ a b c d e f g h e i Irfan Shahid, Roma And The Arabs : A Prolegomenon to the Study of Byzantium and the Arabs, Dumbarton Oaks, , p. 1-6
  9. ↑ a b e c (en-US) Encyclopaedia Iranica Foundation, « Welcome to Encyclopaedia Iranica », sus iranicaonline.org (consultat lo )
  10. ↑ Grant, Christina Phelps, The Syrian desert : caravans, travel and exploracion., Hoboken: Taylor and Francis,
  11. ↑ (en) « ARAB English Definition and Meaning | Lexico.com », sus Lexico Dictionaries | English (consultat lo )
  12. ↑ « Islam, The Arab Empejora Of The Umayyads », sus web.archive.org, (consultat lo )
  13. ↑ (en) Akhilesh Pillalamarri, « The 5 Most Powerful Empèris in History », sus The Nacional Interest, (consultat lo )
  14. ↑ Rogan, Eugene L, Frontiers of the state in the late Otoman Empèri : Transjordan, 1850–1921, Cambridge University Press,
  15. ↑ (en) History com Editors, « Arab League formed », sus HISTORY (consultat lo )
  16. ↑ (en) Robert W. Macdonald, The League of Arab States: A Study in Dynamics of Regional Organization, Princeton University Press, (ISBN 978-1-4008-7528-3, lira en linha)
  17. ↑ (en) Francis M. Deng, War of Visions: Conflict of Identities in the Sudan, Brookings Institucion Press, (ISBN 978-0-8157-2369-1, lira en linha), p. 405
  18. ↑ Hasan M. Internet Archiva, Folk tradicions of the Arab world : a guida to motiu classificacion, Bloomington : Indiana University Press, (ISBN 978-0-253-35201-9, 978-0-253-35211-8 e 978-0-253-35222-4, lira en linha)
  19. ↑ (en) Neal Robinson, Islam: A Concisa Introduccion, Routledge, (ISBN 978-1-136-81773-1, lira en linha)
  20. ↑ « Arabs | Encyclopedia.com », sus www.encyclopedia.com (consultat lo )
  21. ↑ (en-US) 1615 L. St NW e Seguida 800 Washington, « Religious Diversity Around The World », sus Pew Research Center's Religion & Public Life Project, (consultat lo )
  22. ↑ Holt, P. M, Studies in the History of the Near East, , p. 28
  23. ↑ a e b Los arabs dins l'istòria, Bernard Lewis, pagina 15, edicion Flammarion, (ISBN 978-2-0808-1362-6).
  24. ↑ (ès) Valentin Anders, « ÁRABE », sus etimologias.dechile.net (consultat lo ).
  25. ↑ a e b Los arabs dins l'istòria, Bernard Lewis, pagina 16, edicion Flammarion, (ISBN 978-2-0808-1362-6).
  26. ↑ Deroy L. e Mulon M., Diccionari de noms de luòcs, París, Lo Robert, , 531 p.
  27. ↑ « Arab | people » (consultat lo )
  28. ↑ Maxime Rondison, Los arabs, p. 50-51.
  29. ↑ Ibn Taymiyya, Al- Iqtidhâ, p. 156-157 de l'edicion araba[réf. incomplèta].
  30. ↑ Thesiger Wilfred. (1980). Lo desèrt dels desèrts.
  31. ↑ Rodinson (Maxime), Maomet, París, Ponches (1re ed. Lindal, 1968), 1994, p. 335.
  32. ↑ Marc Bergé", Los arabs, p. 20.
  33. ↑ Andrew J. Pakstis, Cemal Gurkan, Mustafa Dogan e Hasan Emin Balkaya, « Genetic relationships of European, Mediterranean, and SW Asian populacions using a panèl of 55 AISNPs », European Journal of Human Genetics, panatòri. 27, no 12,‎ , p. 1885–1893 (ISSN 1018-4813, PMID 31285530, PMCID 6871633, DOI 10.1038/s41431-019-0466-6, lira en linha, consultat lo )
  34. ↑ Dr Chawqi Abu Khalil, Atlàs de l'Alcoran, pagina 24.
  35. ↑ Dr Chawqi Abu Khalil, Atlàs de l'Alcoran, pagina 25.
  36. ↑ (en) « Qaḥṭān | Arabian legendary figura | Britannica », sus www.britannica.com (consultat lo )
  37. ↑ Crosby, Elise W, The history, poetry, and genealogy of the Yemen: the Akhbar of Abid b. Sharya al- Jurhumi: Volum 1 of Gorgias Dissertacions in Arabic and Islamic Studies, Gorgias Press LLC,
  38. ↑ a e b Hureiki, Jacques, Ensag sus las originas dels toareg, Karthala Edicions, , p. 418
  39. ↑ Jirjī Zaydān, David Samuel Margoliouth, Umayyads and ʻAbbāsids: Being the Fourth Partís of Jurjī Zaydān, , p. 45
  40. ↑ Smith, Gerald Rex; Smart, James R.; Pridham, Brian R, New Arabian Studies. 3, University of Exeter Press,
  41. ↑ Per Mohammed Samir a Manama, « Iemèn : Marib, simbòl de l'unitat araba », sus Al- Mashareq (consultat lo )
  42. ↑ a e b Bruno Lo Cort Grandmaison, Lo sultanat d'Oman, Karthala, , 269 p. (lira en linha), p. 64
  43. ↑ a e b Bowersock, G. W.; Brown, Peter; Grabar, Oleg, Late Antiquity: A guida to the Postclassical World, Harvard University Press,
  44. ↑ a b e c Ancient Civilizations of the World, EDTECH, , p. 16
  45. ↑ a b e c Maqsood, Ruqaiyyah Waris., « "Adam to Banu Khuza'ah" »
  46. ↑ Ibn Khaldoun, Istòria dels berbèrs, traduccion de William McGuckin de Slane, pagina 1,  éd. Berti, Argièr, 2003, p. 1, partida Tribús Arabas de l'Africa septentrionala, nòta de bas pagina (ISBN 9961-69-027-7) editat erronèu.
  47. ↑ lo traductor del libre d'Ibn Khaldoun, nos referís al libre de M. Caussin de Perceval : Ensag sus l'istòria dels arabs per comprene Ibn Khaldoun.
  48. ↑ Filh d'Ibrahim pels musulmans, etc., e Abraam pels crestians e los ebrèus, etc.
  49. ↑ Revista scientifica. Publicat per Grelhar Bailliére, 1884. Nòtas sus l'article : annada 21:sem.1 (1884:janv.-junh). Lo pic d'Adam a Ceilan. De M.E. Haeckel, pagina 243.
  50. ↑ Tabari, La cronica, Istòria dels profètas e dels reis.V1. Edicion Sindbad, (ISBN 978-2-7427-3317-0), chap.  : De creacion a David, pagina 83.
  51. ↑ Slimane Zeghidour, La poesia araba modèrna entre l'Islam e l'Occident, París, Karthala Edicions, , 361 p. (ISBN 978-2-86537-047-4, BNF 37164516, presentacion en linha), p. 35.
  52. ↑ Abat Jacques-Paul Migne, Diccionari dels Apocrifs, editat en 1856, pagina XLI.
  53. ↑ La Santa Bíblia : tèxt de la vulgata, traduccion francesa en agach amb comentaris… : introduccion generala. D'Abat Trochon, H -J Crelier, Charles Trochon. Collaborator Antoine Bayle. Publicat per Lethielleux, 1886. Nòtas sus l'article : v.1. Pagina 481. version del libre en linha
  54. ↑ Istòria universala de la Glèisa catolica. De René François Rohrbacher, Franz Hülskamp, Hermann Rump. Publicat per Lardinois, 1842, pagina 210.
  55. ↑ Tabari, La cronica, Istòria dels profètas e dels reis.V1. Edicion Sindbad, (ISBN 978-2-7427-3317-0), chap.  : De creacion a David, pagina 137.
  56. ↑ Tabari. La cronica, Istòria dels profètas e dels reis.V1. Edicion Sindbad, (ISBN 978-2-7427-3317-0), chap.  : De creacion a David, pagina 139.
  57. ↑ Gray, Louis Herbert, Introduccion to Semitic Comparativa Linguistics,
  58. ↑ Courtenay, James John, The Language of Palestina and Adjacent Regions,
  59. ↑ Kienast, Burkhart, Historische semitische Sprachwissenschaft,
  60. ↑ Bromiley, Geoffrey W, The Internacional Standard Bíblia Encyclopedia,
  61. ↑ McLaughlin, Daniel, Yemen, Bradt Travel Guidas, p. 3
  62. ↑ Carter, Robert, Boat remains and maritim trade in the Persian Gulf during the sixth and fifth millennia BC, , p. 52–63
  63. ↑ a b c e d Jesper Eidema, Flemming Højlund, "Trade solament diplomacy? Assyria and Dilmun in the eighteenth century BC". World Archaeology, , p. 24 (3): 441–448
  64. ↑ a e b Oman, Qatar e Emirats Arabs Units - Qatar, Lonely planet eng, , p. 198
  65. ↑ Delitzsche, Assyriesche Lesestuche., Leipzig,
  66. ↑ Montgomery, Arabia and the Bíblia, Filadèlfia, University of Pennsylvania,
  67. ↑ Winnet, Ancient Recòrds from North Arabia, , p. 51,52
  68. ↑ a e b Ferdinand Hoefer, Caldèa, Assiria, Médie, Babylonie, Mesopotamia, Phenicie, Palmyrène, Firmin-Didot fraires, fils e Cie, , 440 p., p. 107
  69. ↑ L'Univèrs : istòria e descripcion de totes los pòbles, Ferd Hoefer. Publicat per F. Didot fraires, 1852. Nòtas sus l'article : ser.3 v.9. p. 107 version del libre en linha.
  70. ↑ H.I. Mac Adam, “Strabo, Pliny the Elder and Ptolemy of Alexandreia: three views of Ancient Arabia and its people”, Arabia préislamique, coll. Estrasborg, 1989.
  71. ↑ William Carpenter, A Popular Introduccion to the Study of the Holy Scriptures, Wightman and Cramp, , 656 p., p. 341
  72. ↑ Rice, Michael, Egypt's Making : The Origins of Ancient Egypt 5000-2000 BC, Michael Rice, , p. 230
  73. ↑ (en) Edward Conklin, Getting Back Into the Garden of Eden, University Press of America, (ISBN 978-0-7618-1140-4, lira en linha), p. 10
  74. ↑ (en-GB) « Bahrain digs unveil one of oldest civilizacions », BBC News,‎ (lira en linha, consultat lo )
  75. ↑ (en) UNESCO World Heritage Centre, « Qal’at al- Bahrain – Ancient Harbour and Capital of Dilmun », sus UNESCO World Heritage Centre (consultat lo )
  76. ↑ Ju. B. Tsirkin., "Canaan. Phoenicia. Sidon", p. 274
  77. ↑ R. A. Donkin, Beyond Price: Pearls and Pearl-fishing : Origins to the Edat of Discoveries, American Philosophical Society, , 448 p., p. 48
  78. ↑ Shaikh Abdullah Bin Khalid Al- Khalifa, Bahrain Through the Edats: The Archaeology, Routledge, , 526 p., p. 401-402
  79. ↑ Arnold Hermann Ludwig Heeren, Ideen über Politik, den Verkehr und den Handel der vornehmsten Völker der Alten Welt, 472 p., p. 441
  80. ↑ Rice, Michael, The Archaeology of the Arabian Gulf, Routledge, , p. 20
  81. ↑ a b e c « Digging in the Land of Magan - Archaeology Revista Archiu », sus archive.archaeology.org (consultat lo )
  82. ↑ Jane McIntosh, Ancient Mesopotamia : New Perspectivas, ABC-CLIO, , p. 135
  83. ↑ a e b Donald., Hawley, The Trucial States, Londres, Allen & Unwin, , p. 27
  84. ↑ a e b Al- Abduljabbar, Abdullah, The rise of the Nabataeans: sociopolitical developments in 4th and 3rd century BC Nabataea, Indiana University., , p. 1, 8, 136
  85. ↑ Pearson, Jeffrey Eli, Contextualizing the Nabataeans: A Critical Reassessment of Their History and Material Cultura, University of California, Berkeley, , p. 10
  86. ↑ Sullivan, Richard, Near Eastern royalty and Roma, 100-30 BC, University of Toronto Press, , p. 72
  87. ↑ a b c d e e Christian Augé e Jean-Marie Dentzer, Pétra, París, Gallimard, coll. « Descobèrta » (no 372), , p. 118
  88. ↑ UNESCO Centre del patrimòni mondial, « Petra », sus UNESCO Centre del patrimòni mondial (consultat lo )
  89. ↑ Marie-Jeanne Roche, Pétra e los nabatèus, París, Las Letras Polidas, coll. « Guida de las civilizacions », , p. 28
  90. ↑ « Ancient Petra Jordan's Lost Oasi », sus web.archive.org, (consultat lo )
  91. ↑ P. Briant, Estat e pastors a l'Orient Mejan ancian, París, , p. 120-123
  92. ↑ De Jong, Albert, Hatra and the Parthian Commonwealth. Oriens e Occidens, Lucinda Dirven, p. 143–161
  93. ↑ Ellerbrock, Uwe, The Parthians: The Forgotten Empejora., Oxford: Routledge, , p. 113
  94. ↑ Bryce, Trevor, Ancient Syria: A Three Thousand Year History, Oxford University Press, , p. 278
  95. ↑ Revista arqueologica, Universitat de Michigan, Ernest Leroux, , p. 171
  96. ↑ Gérard Degeorge, Palmira, metropòli caravanière, Impr. nacionala, , 310 p., p. 185
  97. ↑ Zahran, Yasamin, Zenobia between Reality and Legend, BAR (British Archaeological Repòrts) Internacional Series, , p. 35, 36
  98. ↑ Lutz Edzard, Polygenesis, Convergéncia, and Entropy, An Alternativa Model of Linguistic Evolucion Applied to Semitic Linguistics, Isd, , 207 p., p. 137
  99. ↑ Maurice Sartre, D'Alexandre a Zenòbia : Istòria del Levant antic, IVe sègle abC - IIIe sègle apr. J.-C., Fayard, , 1198 p., p. 609-703
  100. ↑ a e b Theodore A. Bergren, Sixth Ezra : The Text and Origin, Oxford University Press, , 296 p., p. 118
  101. ↑ I Reis, p. X, 1-3
  102. ↑ Alcoran, Soratas 27, 34
  103. ↑ ANCIENT YEMEN, Oxford University Press, p. 1995
  104. ↑ « Marib Dam: An Engineering Wonder of the Ancient World », sus SabaNet - Yemen News Agency SABA, (consultat lo )
  105. ↑ a e b Géo no 225, p. 210-212
  106. ↑ Iemèn, al país de la reina de Saba, Institut del mond arab, , 239 p., p. 54
  107. ↑ Peter R. Schmidt, Historical Archaeology in Africa : Representation, Social Memory, and Oral Tradicions, Rowman Altamira, , p. 281
  108. ↑ a e b Francis Anfray, Los ancians etiopians, Sègles d'istòria, A. Muzzolini, 295 p.
  109. ↑ Gérard Prunièr, L'Etiopia contemporanèa, CFEE, , 440 p., p. 225
  110. ↑ Dieter Vogel, Susan James, Yemen, APA Publicacions, , p. 34
  111. ↑ a e b « Himyar, reialme monoteïsta a la conquista d'Arabia », sus Iemèn, lo país de la reina de Saba’ (consultat lo )
  112. ↑ Hamma Mirwaisi, ABDULLAH OCALAN, , p. 152
  113. ↑ (en) « Lakhmid Dynasty | Arabian dynasty | Britannica », sus www.britannica.com (consultat lo )
  114. ↑ (en-US) « LAKHMIDS », sus iranicaonline.org (consultat lo )
  115. ↑ a b e c (en) « al- Ḥīrah | ancient city, Iraq | Britannica », sus www.britannica.com (consultat lo )
  116. ↑ (en-US) Encyclopaedia Iranica Foundation, « ḴAWARNAQ », sus iranicaonline.org (consultat lo )
  117. ↑ a b e c Irfan Shahîd, Byzantium And The Arabs In The Sixth Century Volum 2 Part 2, , p. 268-291, 340-46
  118. ↑ a b e c Ball, Warwick, Roma in the East: The Transformacion of an Empèri, Routledge, , p. 103-105
  119. ↑ Dominique Auzias, Jean-Paul Labourdette, JORDANIA 2020, Petit Desgordit, , 312 p.
  120. ↑ (en) Hans Kung, Tracing the Way: Spiritual Dimensions of the World Religions,  éd. Continú Internacional Publishing Group, 2006, p. 248.
  121. ↑ Òbras complètas. De François Marie Arouet de Voltaire. Publicat per [Que ?], 1878, pagina 33 Version del libre de Voltaire en linha.
  122. ↑ a b e c Las Relacions dintra America del Sud e l'Orient Mejan : Un exemple de relança sud-sud. D'Élodie Brun, Prefaci de Guillaume Devin. p. 22. Publicat pel Harmattan, 2008. (ISBN 978-2-296-05561-2) Libre en linha.
  123. ↑ Gauthier Langlois, « los sarrasins dins la mitologia occitana », in País Catar revista, no 13, genièr-febrièr de 1999, p. 80-81, article en linha
  124. ↑ (fr) Yves Lacoste, Ibn Khaldoun. Naissença de l'istòria. Passat del tèrç-mond, 1966, p. 254.
  125. ↑ Las estructuras del sacrat en çò dels arabs. De Joseph Chelhod, Publicat per G. P. Maisonneuve e Larose, 1965. Pagina 59.
  126. ↑ a b e c Identitats e estrategias politicas dins lo mond arabomusulman. De Laurent Chabry, Annie Chabry. Lo Harmattan, 2001 (ISBN 978-2-7475-0905-3). Pagina 32.
  127. ↑ The Book of Idols (Kitāb al- Asnām) by Hishām Ibn al- Kalbī
  128. ↑ Rodinson (Maxime), Maomet, París, Ponches (1re ed. Lindal, 1968), 1994, 403 p.
  129. ↑ Rodinson (Maxime), Maomet, París, Seuil, 1961.
  130. ↑ Los arabs dins l'istòria, Bernard Lewis, edicion Flammarion, (ISBN 978-2-08-081362-6).
  131. ↑ (en) Crestians de l'Orient Mejan, dossièr sul sit de la BBC.
  132. ↑ (en) Marina Sarruf, Arabs Love Brazil, Brazil-Arab News Agency, setembre de 2004.
  133. ↑ (en) Anthony J. Marselha, Jeanette L. Johnson, Patricia Watson e Jan Gryczynski, Ethnocultural Perspectivas òm Disaster and Traumà : Foundations, Sortidas, and Aplicacions, Nòva Iòrc, Springer Sciéncia & Business Media, , 410 p. (ISBN 978-0-387-73285-5, BNF 44643504, presentacion en linha), p. 123.
  134. ↑ Per Shlomo Sand (Coma lo pòble josieu foguèt inventat, Flammarion, Camps ensag, 2010, 606p.), los josieus arabofòns son los descendents de convertits eissits dels meteisses grops umans que los autres abitants.
  135. ↑ Istòria dels josieus en Iraq, Istòria dels josieus en Egipte, Istòria dels josieus a Iemèn, Istòria dels josieus en Arabia Saudita, Istòria dels josieus a Liban, Istòria dels josieus en Tunisia, Istòria dels josieus a Marròc, Istòria dels josieus en Argeria, Istòria dels josieus en Tunisia, Istòria dels josieus en Libia
  136. ↑ Maurice-Ruben Hayoun, «Qualas son las raices culturalas d'Euròpa ?», Tribuna de Genèva, 17 de mai de 2008, article en linha.
  137. ↑ Jean-François Monteil, «la Transmission d'Aristòtel pels arabs a la crestiantat occidentala», in Dintra doas ribas, tres continents., Ostal de las sciéncias de l'Òme d'Aquitània, 2004.
  138. ↑ Houari Touati, L'armari a saviesa. Bibliotècas e colleccions en Islam, París: Albenca, 2003, p.  173-176.
  139. ↑ Annie Vernay-Nouri (coord. scientific), dossièr pedagogic de l'exposicion al- Idrîsî, la Mediterranèa al XIIe sègle, dossièr en linha.
  140. ↑ Jean-François Monteil, La Transmission d'Aristòtel pels arabs a la crestiantat occidentala, op. cit.[font insufisenta].
  141. ↑ Aristòtel al Mont Sant Miquèl. Las raices grècas d'Euròpa, París, Seuil, 2008 [font insufisenta].
  142. ↑ AA.VV., «Òc, l'Occident crestian es deveire al mond islamic», Libération, 30 d'abril de 2008, article en linha.
  143. ↑ Pascal Riché, « Baston en çò dels medievalistas a l'entorn de l'apòrt de l'islam », Rue89, 2 de mai de 2008, article en linha.
  144. ↑ Jérôme Cordelièr, «los mistèris del Mont Sant Miquèl», Lo Ponch, 31 de julhet de 2008, article en linha.
  145. ↑ Ciutat per Rue89, 2 de mai de 2008.
  146. ↑ Qantara no 71, prima 2009.

Veire tanben[modificar | modificar lo còdi]

Articles connèxes[modificar | modificar lo còdi]

Ligams extèrns[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :

Bibliografia[modificar | modificar lo còdi]

  • Jacques Berque, Los arabs d'ièr a deman, París, Seuil, 1960
  • Mohammed Arkoun, La pensada araba, París, PUF, 1975
  • Dominique Sourdel, Istòria dels arabs, París, PUF, coll. « Que sabi ? », no 915, 1976
  • Maxime Rodinson, Los arabs, PUF, 1979
  • (de) Manfred Kropp, «Die Geschichte der “reinen Araber” vom Stamme Qaḥṭān. Aus dem Kitāb našwat aṭ-ṭarab fī taʾrīḫ ǧāhiliyyat al- ʿArab dels Ibn Saʿīd al- Maġribī», dins Heidelberger Studien zur Geschichte und Kultur dels modernen Vorderen Orients, panatòri. 4, Francfòrt-sus-lo-Man e al., Lang, 1982, (ISBN 978-3-8204-7633-0)
  • Dominique Chevalier, André Miquel (dir.), Los arabs del messatge a l'Istòria, París, Fayard, 1995
  • Samir Kh. Samir, Ròtle cultural dels crestians dins lo mond arab, Beirot, CEDRAC, 2003
  • Bernard Heyberger, Crestians del mond arab : una archipèla ne tèrra d'Islam, París, 2003, (ISBN 978-2-7467-0390-2)
  • Alfred Schlicht, Die Araber und Europa, Stuttgart, 2008
  • Jean Pruvost, Nòstres ancessors los arabs, París, JC Lattès, coll. « Ensages e documents », , 300 p. (ISBN 978-2-7096-5941-3, BNF 45237509)
Aquel document proven de « https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=arabes&oldid=215459164 ».