Portal:Argentina

Portail d'Argentina

Drapeau d'Argentina	Armas d'Argentina
Locacion òm the world map 12 097 articles ligats

Argentina, en forma longa la Republica argentina, en espanhòl Argentina e República Argentina [reˈpuβlika aɾxenˈtina], es un país d'America del Sud partejant sas frontièras amb Chile a l'oèst, Bolivia al nòrd-oèst, Paraguai al nòrd, Brasil e Uruguai al nòrd-èst e a l'èst, e l'ocean Atlantic a l'èst e a l'extrèm sud. Lo país proclamèt son independéncia lo 25 de mai de 1810 pendent la Revolucion de Mai, independéncia definitivament aquesida lo 9 de julhet de 1816 a San Miguel de Tucumán. Sa capitala es Buenos Aires, sa lenga nacionala es l'espanhòl e sa moneda es lo peso. Son nom Argentina ven del latin Argentum significant « argent ».

La majoritat granda de la populacion argentina es d'origina europèa. La religion nacionala es lo catolicisme. Argentina fa partida dels païses diches del còn sud e demest los païses d'America latina, es aquel ont la cultura europèa es la mai afirmada. Argentina es l'un dels païses mai desvolopats del continent latino-american. Lo país es egalament la quatrena poténcia economica d'America latina après Brasil, Mexic e Veneçuèla e la tresena segon lo PIB a paritat de poder de crompa (PPA).

La bandièra argentina es estada dessenhada pel General Manuel Belgrano ; las bendas blavas e blanca fan referéncia a las cocardas de la meteissa color distribuïdas lo 25 de mai de 1810 pendent la debuta de la guèrra d'independéncia. La bandièra es estada renduda oficial doas setmanas après l'independéncia, lo 25 de julhet de 1816, puèi en 1818 foguèt apondut lo solelh dich Sol de Mayo.

Legir l'article

Istòria

Article detalhat : Istòria d'Argentina

Lo país foguèt colonizat als XVI^e e XVII^e sègles pels espanhòls. De movements d'oposicion apareguèron ja en 1810, mas l'independéncia foguèt pas declarada qu'en 1816. Una constitucion foguèt proclamada en 1853, après la fin de la dictatura de Rosas. Las presidéncias se succedisson entre 1930 e 1983, sus setze presidents, onze son de militars e mantun es « presidents de fach » (per oposicion a president elegit). Perón arribèt al poder après la fin de la Segonda Guèrra Mondiala.

De 1976 a 1983, lo país foguèt governat per una junta militara que prenguèt fin après la desfacha de cap als britanics a las illas Malvinas. Dempuèi, mantun president s'es succedit : Raúl Alfonsín (1983-1989), Carlos Menem (1989-1995 e 1995-1999), Fernando de la Rúa (1999-2001).

En 2001, Argentina es pres de de grèus problèmas economics. Las manifestacions de malcontentament, o casserolades, se succedisson en decembre de 2001, seguida a l'anóncia de novèlas mesuras d'austeritat. Los mai desprovesits ne son reduches a la famina o al pilhatge de botigas. La crisi provòca una fugida de capitals qu'es sagatada per un gèl dels depausses bancaris e de las restriccions suls retiraments d'argent impausat pel governament, çò que provòca la colèra de las classas mejanas e de las manifestacions massisas. D'unes recebon pas mai de salari e la populacion encontra de dificultats a s'aprovisionar. La repression causa 31 mòrts, mas lo poder es obligat de cedir : lo ministre de las finanças es relevat de sas foncions e lo president acaba per demissionar. Lo governament, lo FMI e la dollarisation del peso son los tèmas mai criticats.

Lo 6 de genièr de 2002, lo governament novèl procedís a una devaluacion del peso de 28 % respècte al dòlar.

Imatge del mes

Seleccion d'articles

Istòria[modificar lo còdi]

Lengas[modificar lo còdi]

espanhòl (lenga oficiala)

Lumière sus…

Ernesto Guevara, mai conegut coma « Che Guevara » [ (t )ʃ e ɡ e v a r a] (en espanhòl : [ t͡ʃ e ɡ e ˈ β a ɾ a]) o « lo Che », nascut lo 14 de junh de 1928 a Rosario en Argentina e mòrt executat lo 9 d'octobre de 1967 a La Higuera en Bolivia, a l'edat de 39 ans, es un revolucionari marxista-leninista e internacionalista argentin aital coma un òme politic d'America latina. Es sustot estat un dirigent de la revolucion cubana, qu'a teorizada e temptat d'exportar, sens capitada, cap a Còngo puèi Bolivia ont tròba la mòrt.

Mentre qu'es jove estudiant en medecina, Guevara viatja per l'America latina, çò qu'o met en contacte dirècte amb la pauretat dins la quala viu una partida granda de la populacion. Son experiéncia e sas observacions lo menan a la conclusion que las inegalitats socioéconomiques pòdon pas èsser abolidas que per la revolucion. Decidís alara d'intensificar son estudi del marxisme e de viatjar a Guatemala per tal d'aprene de reformas entrepresas pel president Jacobo Arbenz Guzmán, versat qualques meses mai tard per un còp d'estat apiejat per la CIA. Pauc après, Guevara rejonh lo movement del 26 de julhet, un grop revolucionari dirigit per Fidel Castro. Après mai de dos ans de guerilha pendent la quala Guevara ven comandant, aquel grop pren lo poder a Cuba en versant lo dictator Fulgencio Batista en 1959.

Dins los meses que seguisson, Guevara es comandant en cap de la preson de la Cabaña. Es designat procuraire d'un tribunal revolucionari qu'executa los opausants. Puèi crèa de camps de « trabalh e de reeducacion ». Ocupa puèi mantun pòst important dins lo governament cuban qu'escarta los democratas, capitant a influenciar lo passatge de Cuba a una economia del meteis tip que la de l'URSS e a un raprochament politic amb lo Bloc de l'Èst, mas mal escasent dins l'industrializacion del país coma ministre. Guevara escriu d'aquel temps mantun obratge teoric sus la revolucion e la guerilha.

En 1965, après aver denonciat l'espleitacion del tèrç mond pels dos blòcs de la guèrra freja, desapareis de la vida politica e quita Cuba amb l'intencion d'espandir la revolucion e de propagar sas conviccions marxistas comunistas. Va primièr al Congò-Léopoldville, sens capitada, puèi en Bolivia ont es capturat e executat somàriament per l'armada boliviana entrainada e guidada per la CIA;

Après sa mòrt, Che Guevara ven una icòna per de movements revolucionaris e fa l'objècte d'un culte de la personalitat, mas demòra totjorn l'objècte de controvèrsias entre istorians, a causa de testimoniatges sus d'execucions d'innocents avançadas per d'unes de sos biografs. Un retrach de Che Guevara realizat per Alberto Korda es considerat coma l'una de las fotografias mai celèbras al mond.

Legir la seguida

Autras articles seleccionats

O sabiatz

... qué lo fotbòl es l'espòrt nacional, fins al ponch d'inaugurar un cementèri dedicat als suportaires de Boca Juniors desirant portar las colors de lor club favorit fins dins l'en delà.
... qué un argentin sus tres viu dins la capitala Buenos Aires o son aglomeracion.
... qué Mafalda, la celèbra benda dessenhada de Quino es pas espanhòla mas argentina.
... qué en 1860, Argentina aviá una populacion de mai o mens un milion d'abitants, per ne comptar près de 40 milions en 2006.
... qué en 1950, Argentina es la primièra seleccion a emportar lo campionat del Mond de basquet, a domicili, a Buenos Aires.