2009 en Moldàvia

2007 en Moldàvia - 2008 en Moldàvia - 2009 en Moldàvia - 2010 en Moldàvia - 2011 en Moldàvia

2007 per país en Euròpa - 2008 per país en Euròpa - 2009 per país en Euròpa - 2010 per país en Euròpa - 2011 per país en Euròpa]

Cronologias

Donadas claus

2006 2007 2008  2009  2010 2011 2012 Decennias : 1970 1980 1990  2000  2010 2020 2030 Sègles : XIXe XXe  XXIe  XXIIe XXIIIe Millenaris : Ier IIe  IIIe

Cronologias geograficas

Africa Africa del Sud, Argeria, Angòla, Benin, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Cameron, Cap Verd, Republica Centrafricana, Comòras, Republica de Còngo, Republica democratica de Còngo, Còsta d'Evòri, Jiboti, Egipte, Eritrèa, Etiopia, Gabon, Gambia, Ghana, Guinèa, Guinèa Bissau, Guinèa Eqüatoriala, Kenya, Lesotho, Liberia, Libia, Madagascar, Malawi, Mali, Mauritània, Maurice, Marròc, Moçambic, Namibia, Nigèr, Nigèria, Oganda, Rwanda, Saara occidental, São Tomé e Príncipe, Senegal, Seichèlas, Sierra Leone, Somalia, Sodan, Sodan del Sud, Swaziland, Tanzania, Chad, Tògo, Tunisia, Zambia e Zimbabwe   America Antigua e Barbuda, Argentina, Bahamas, Barbados, Belize, Bolivia, Brasil, Canadà (Alberta, Colombia-Britanica, Manitoba, Nòva Escòcia, Nòu Brunswick, Nunavut, Ontàrio, Quebèc, Saskatchewan, Tèrranòva e Labrador, Territòris del Nòrd-oèst e Yukon), Chile (), Colombia, Còsta Rica, Cuba, Republica Dominicana, Dominique, Eqüator, Estats Units (), Granada, Guatemala, Guaiana, Haití, Onduras, Jamaïca, Mexic, Nicaragua, Panamà, Paraguai, Peró, Sant Cristòl e Nevis, Sant Vincenç e las Granadinas, Santa Lucia, Salvador, Surinam, Trinitat e Tobago, Uruguai e Veneçuèla   Asia Abcazia, Afganistan, Arabia Saudita, Armenia, Azerbaitjan, Bahrain, Bangladesh, Botan, Birmania, Brunei, Cambòtja, Caucàs, China (Tibet), Chipre, Corèa del Nòrd, Corèa del Sud, Emirats Arabs Units, Georgia, Índia, Indonesia, Iraq, Iran, Israèl, Japon, Jordania, Cazacstan, Quirguizstan, Curdistan, Kowait, Laos, Liban, Malàisia, Maldivas, Mongolia, Nepal, Oman, Ossetia del Sud-Alània, Ozbequistan, Paquistan, Palestina (Benda de Gazà e Cisjordania), Filipinas, Pròche Orient, Qatar, Russia (Daguestan, Ingoshia, Karachai-Cherquessia, Kraï de Krasnodar e Chechenia), Singapor, Sri Lanka, Siria, Tatgiquistan, Taiwan, Tailàndia, Timòr Èst, Turcmenistan, Turquia, Vietnam e Iemèn   Euròpa Abcazia, Alemanha, Albania, Andòrra, Armenia, Àustria, Azerbaitjan, Belgica, Bielorussia, Bòsnia e Ercegovina, Bulgaria, Caucàs, Chipre, Croàcia, Danemarc (), Espanha, Estònia, Finlàndia, França (Bretanha, Otramar, Guadalope, La Reünion, Lorena, Martinica, Maiòta, Polinesia Francesa e Nòva Caledònia), Georgia, Grècia, Ongria, Irlanda, Islàndia, Itàlia, Cazacstan, Kosova, Letònia, Liechtenstein, Lituània, Luxemborg, Macedònia del Nòrd, Malta, Moldàvia, Monegue, Montenegro, Norvègia, Ossetia del Sud-Alània, Païses Basses, Polonha, Portugal, Romania, Reialme Unit (Escòcia e País de Galas), Russia (Ingoshia, Chechenia, Karachai-Cherquessia, Kraï de Krasnodar e Chechenia), Sant Marin, Serbia, Eslovaquia, Eslovènia, Suècia, Soïssa, Tchéquie, Turquia, Ucraïna e Vatican   Oceania Austràlia, Estats federats de Micronesia, Fiji, Indonesia, Illas Marshall, Nauru, Nòva Zelanda, Papoa-Nòva Guinèa, Illas Salomon, Samoa, Samoa Americana, Timòr Èst, Tònga, Tuvalu e Vanuatu   Mars e oceans Marga, Mar Baltica, Mar Cariba, Mar Caspiana, Mar Mediterranèa, Mar del Nòrd, Mar Negra, Mar Roja, Ocean Artic, Ocean Atlantic, Ocean Austral, Ocean Indian e Ocean Pacific   Antartic

Cronologias tematicas

Art Animacion asiatica, Arquitectura, Arts plasticas (Dessenh, Gravadura, Litografia, Pintura e Escultura), Benda dessenhada, Cinèma, Dança, Disney, Malescadudas, Genres (Fantasy e Sciéncia-ficcion), Internet, Jòc, Videojòc, Literatura (Poesia), Musica (Populara e Classic), Fotografia, Ràdio, Television e Teatre   Engenhariá Aeronautica (), Arquitectura, Astronautica, Camins de fèrre (), Informatica (Internet) e Pargues de lésers   Politic Diplomacia, Drech, Eleccions, Foncion publica (Armada e Civiliza), Militantisme, Nacions Unidas e Union Europèa   Religion Bodisme, Crestianisme (Catolicisme, e Protestantisme), Indoïsme, Islam e Judaïsme   Sciéncia Arqueologia, Astronomia (Lista de las planetas menoras non numerotadas descobèrtas), Biologia, Quimia, Climatologia, Economia (disciplina), Exploracion, Geologia, Istòria, Informatica, Lingüistica, Matematicas, Numismatica, Paleontologia, Fisica, Psicologia, Santat e medecina e Sociologia   Espòrt Atletisme, Aviron, Beisbòl, Bòxa anglesa, Badminton, Basquet, Bobsleigh, Canoa caiac, Catch, Combinat nordic, Curling, Ciclisme, Escrima, Fotbòl (american), Gòlf, Gimnastica, Alterofilia, Andbòl, Hòquei (Sus pelena e Sus glaç), Judo, Lucha, Natacion, Patinatge (Artistic e De velocitat), Rugbi (A XIII e A XV), Esquí, Espòrt automobil, Espòrts equèstres, Espòrt ipic, Espòrts pluridisciplinaris (Biatlon, Decatlon, Pentatlon modèrn e Triatlon), Snowboard, Taekwondo, Tenís (De taula), Tir (A l'arc e Esportiu), Trampoline, Vel, Volleyball (De plaja) e Water pòlo   Decès Economia (activitat umana) Edicion Ensenhament Jornalisme Naissença Filosofia Terrorisme Traduccion

Calendaris

Romain Chinés Gregorian Julien Ebraïc Indó Hégirien Persan Republican

Cronologia

Janvier 2009

Vladimir Voronin
(mai de 2006)

• Dimenge 5 d'abril de 2009 : Los comunistas pròs-europèus son arribats largament en cap a las eleccions legislativas. Lo Partit comunista moldau (PCM), dirigit per l'actual president Vladimir Voronin, obten près de 50 % dels sufragis çò que li assegura la majoritat absoluda al Parlament. Lo Partit liberal-democrata (LDPM) e lo Partit liberal arriban segonds amb 12 % cadun. L'Aliança Nòstra Moldàvia obten 10 %. Los uèch partits restants que son en liça obtenon mens de 3 % e son luènh de passar lo lindal requerit de 6 % per dintrar a l'amassada. Près de 2,6 milions d'electors èran estats apelats dins environ 2 000 burèus de vòte per causir los 101 deputats del Parlament qu'elegirà puèi lo president novèl d'aquela anciana republica sovietica roumanophone, país lo mai paure d'Euròpa. Ancianament romanesa, Moldàvia èra estada annexada per l'URSS e per la fòrça a l'endeman de la Segonda Guèrra Mondiala. A accedit a l'independéncia en 1991 pendent l'esfondrament de l'empèri sovietic.

• Dimars 7 d'abril de 2009 : Violenta jornada de manifestacions contra la victòria dels comunistas a las eleccions legislativas de dimenge. Environ 15 000 personas dont fòrça manifestants joves se son afrontadas a las fòrças de l'òrdre, dins lo centre de Chișinău, la capitala del país, e an pres d'assaut dins l'aprèp-miègjorn la presidéncia e lo Parlament. An mes a sac los burèus getant per las fenèstras los mòbles, los ordenadors e los papièrs. De desenats de manifestants e de policièrs son estats nafrats e una femna, intoxicada per d'emanacions de monoxid de carbòni, a trobat la mòrt dins lo bastiment del Parlament. Demest los eslogans : « Libertat », « Volèm èsser dins Euròpa », « A bas lo comunisme », « Sèm romaneses », « Val èsser melhor mòrt que comunista ». Dins un primièr temps, l'oposicion a cridat a perseguir las manifestacions fins qu'un escrutinh novèl siá organizat e demanda a las organizacions internacionalas de reconéisser pas los resultats de las eleccions, mentre que l'Organizacion per la securitat e la cooperacion en Euròpa jutja aquelas eleccions « dins l'ensemble confòrms a las nòrmas internacionalas ».

Panorama de Chişinău

• Dimècres 8 d'abril de 2009 :
  • Las fòrças de l'òrdre an représ lo contraròtle del bastiment del Parlament, dont la velha s'èran apoderats dels milièrs de joves, qu'avián tanben brèvament preses d'assaut la presidéncia, per protestar contra la victòria dels comunistas a las legislativas de dimenge. Un desenat de manifestants son estats arrestats a l'interior del bastiment e totes los protestataris son estats evacuats de la plaça situada en fàcia del sèti del governament. Lo president Vladimir Voronine acusa Romania d'èsser implicada dins las violentas susmautas, anonciant en consequéncia l'introduccion d'un regim de visas amb Romania.
  • Segon las rumors, las autoritats comunistas aurián infiltrat de bresaires cargats de metre a sac los bastiments, per descreditar l'oposicion, accions favorizadas per l'espontaneïtat de la manifestacion.
  • Romania regèta categoricament las acusacions de las autoritats moldavas pertocant una ingeréncia presumida dins los afars interiors de Moldàvia. Lo ministèri romanés dels Afars estrangièrs romanés estima que « aquela acusacion es una provocacion de cap a l'estat romanés », estimant « inacceptable que lo poder comunista de Chișinău transferís a Romania e als ciutadans romaneses la responsabilitat dels problèmas intèrns de Moldàvia » e qualificant de « aberrantas las mesuras unilateralas » impausant de restriccions de viatge pels ciutadans romaneses.
  • L'ambaissador moldau en Romania es estat remembrat per « consultas » mentre que lo de Romania en Moldàvia es estat expulsat « a causa d'activitats incompatiblas amb [sa] estatut », segon las autoritats moldavas. Russia, totjorn inquieta dels desbordaments pòst-electorals dins l'ancian blòc sovietic, a jutjat « sens fondament » tota remesa en causa dels resultats de las eleccions.
  • Lo ministre rus dels Afars estrangièrs Serguei Lavrov crida l'Union Europèa a « agir » per empachar que la sobeiranetat de Moldàvia non siá menaçada per de manifestacions als eslogans pròs-romaneses.
  • De desenats de personas son estadas nafradas e de las centenas d'autras arrestadas pendent l'intervencion de las fòrças de l'òrdre. Un manifestant jove es batut a mòrt per la polícia.

• Dimenge 12 d'abril de 2009 : La Cort constitucionala moldava ordena un comptatge novèl de las voses de las eleccions legislativas del 5 d'abril, dont l'oposicion contèsta lo resultat e qu'an conduch a de susmautas dins la capitala.

• Dimars 14 d'abril de 2009 : Lo president Traian Băsescu anóncia que Romania demanda una enquèsta europèa sus la « repression » dels opausants al regim comunista en Moldàvia, ont de las « violacions dels dreches de l'Òme e de la libertat d'expression » son estadas enregistradas aquestes jorns.

• Dimècres 15 d'abril de 2009 : Lo president Vladimir Voronine prepausa una amnistia pels participants a las susmautas pòst-electoralas e a l'arrèst de totas las perseguidas judiciàrias, de las mesuras que concerniràn pas los criminals recidivistas.

• Dimars 21 d'abril de 2009 : La victòria del Partit comunista a las legislativas de Moldàvia es confirmada entre sortir d'un comptatge novèl dels sufragis per la Comission electorala centrala. Los comunistas, al poder dempuèi 2001, obtenon 60 sètis, lo Partit liberal e lo Partit liberal-democrata, 15 mandats cadun, mentre que l'aliança Nòstra Moldàvia serà representada per 11 deputats. L'anóncia d'aqueles resultats aviá provocat de las manifestacions qu'avián degenerat en susmautas amb lo sacatge del Parlament e del sèti de la presidéncia. Los opausants estiman que l'essencial de las falsificacions an agut luòc pendent l'establiment de las listas electoralas e non pendent lo comptatge.

• Divendres 24 d'abril de 2009 : Un responsable de la Transnístria, Vladimir Iastrebtchak, « ministre dels Afars estrangièrs » de la republica separatista pròrusa, estima que las condicions son pas amassadas per una represa dels parlaments qu'a per mira de trobar una solucion al conflicte territorial.

Mai 2009

• Dimècres 20 de mai de 2009 : Lo Parlament de Moldàvia, dominat pel Partit comunista, es pas arribat a far elegir sa candidata, Zinaida Greceanîi, malgrat sas 60 voses sus 101 deputats.

Junh de 2009

• Dimècres 3 de junh de 2009 : Lo Parlament de Moldàvia, dominat pel Partit comunista, arriba totjorn pas a elegir lo president novèl de la Republica per succedir a Vladimir Voronine, çò que segon la Constitucion deu conduire a una dissolucion de l'Amassada e a la convocacion de legislativas anticipadas.

• Diluns 15 de junh de 2009 : Lo president sortent Vladimir Voronine, e cap del Partit comunista, al poder dempuèi 2001, dissolgut lo Parlament e fix al 29 de julhet de las legislativas anticipadas, los deputats de l'èx-republica sovietica avent pas capitat a elegir un cap novèl de l'Estat. Los tres partits d'oposicion representats al Parlament an blocat l'eleccion del primièr ministre comunista, Zinaida Greceanîi, a la presidéncia del país, provocant atal aquela dissolucion de l'amassada.

• Diluns 22 de junh de 2009 : Lo Primièr ministre rus, Vladimir Putin, anóncia que Russia es prèsta d'acordar un crèdit de 500 milions de dòlars a Moldàvia, èx-republica sovietica, en presa a una crisi politica e economica.

Juillet 2009

• Dimècres 29 de julhet de 2009 : Eleccions legislativas anticipadas mirant lo país d'una crisi politica eissida d'un precedent escrutinh. La victòria esclafadoira dels comunistas pendent las legislativas d'abril aviá conduch a de manifestacions qu'an degenerat en susmautas, desbocant sul sacatge del Parlament e de la presidéncia, e una dissolucion del Parlament. Lo president Vladimir Voronine èra estat obligat en junh de dissòlvre l'amassada nacionala fauta d'un compromés amb l'oposicion per elegir son successor. Environ 2,6 milions d'electors son apelats a votar e an la causida entre uèch partits politics, dont lo Partit comunista al poder dempuèi 2001.

• Dijòus 30 de julhet de 2009 :
  • L'oposicion liberala moldava sembla en passa de formar una coalicion après sa victòria suls comunistas a las legislativas, mas sens aver lo nombre de sètis necessari per designar lo president venent. Los quatre partits d'oposicion cumulan 53 sètis sus 101, mas lo Partit comunista demòra la principala fòrça politica del país, totalizant 45,07 % dels sufragis e 48 sètis de deputats. L'oposicion obten pas donc pas la majoritat requerida per elegir lo president venent – 61 voses sus 101 –, vertadièr enjòc de l'escrutinh.
  • Segon lo cap del Partit liberal-democrata Vlad Filat : « Se pòt pas encara dire qu'una coalicion es formada, mas dels dirigents politics an fach de declaracions disent qu'una coalicion dels quatre partits podiá èsser formada [...] Après uèch ans d'autoritarisme en Moldàvia, un desvolopament democratic ven possible dins lo país. Esperam que lo partit comunista va anar dins l'oposicion e se comportar de faiçon civilizada ».

Articles connèxes

• 2009 per país en Africa
• 2009 per país en America, 2009 als Estats Units
• 2009 per païses en Asia, 2009 en China
• 2009 per país en Euròpa, 2009 dins l'Union Europèa
• 2009 per país en Oceania
• 2009 per país al Pròche Orient
• 2009 a las Nacions Unidas