2009 en Soïssa

Un article de Wikipédia, l'enciclopèdia liura.
Cronologias
2006 2007 2008  2009  2010 2011 2012
Decennias :
1970 1980 1990  2000  2010 2020 2030
Sègles :
XIXe XXe  XXIe  XXIIe XXIIIe
Millenaris :
Ier IIe  IIIe 
Cronologias geograficas
Antartic
Cronologias tematicas
Calendaris

Aquela pagina concernís l'annada 2009 del calendari gregorian en Soïssa.

Cronologia d'Euròpa
2007 per país en Euròpa - 2008 per país en Euròpa - 2009 per país en Euròpa - 2010 per país en Euròpa - 2011 per país en Euròpa
2007 en Euròpa - 2008 en Euròpa - 2009 en Euròpa - 2010 en Euròpa - 2011 en Euròpa

Governament al 1er genièr de 2009[1][modificar | modificar lo còdi]

Eveniments cronologics[modificar | modificar lo còdi]

Janvier 2009[modificar | modificar lo còdi]

  • Dimars  : segon l'Ofici federal de las migracions, lo nombre de demandas d'asil a sautat a 16 606, siá una auça de 53,1 % respècte a 2007. L'aumentacion de las demandas, que se fa sentir dempuèi lo mes de julhet, es estat particularament marcada en fin d'annada. Los candidats a l'asil arriban per la majoritat d'Eritrèa (17,2 % del total), de Somalia, de Nigèria, d'Iraq, de Kosova e de Sri Lanka. Aquela auça seriá imputabla als cambiaments de rota dels migrants en provenença d'Africa sub-sahariana, que preferisson traversar la Mediterranèa per rejónher l'illa italiana de Lampedusa.
  • Dimècres  : decès de l'escrivan, poèta e scenarista francofòn Maurice Chappaz (92 ans) a l'espital de Martigny (VS). A publicat mai de 40 obratges dempuèi 1939 dont son roman de teologia-ficcion la « Evangèli segon Judas ». La montanha e la natura èran sos tèmas de predileccion e denonciava per la poesia los degalhs causats a l'environament. En 1997, es estat laureat de la Borsa Goncourt de la Poesia.
  • Dijòus  : lo Tribunal penal federal, regèta un recors del Ministèri public que s'opausava a la liberacion del darrièr membre encara en detencion dempuèi de la familha de tres engenhaires soïsses suspectats d'èsser implicats dins una contrabanda de material pel programa nuclear libian. Aurián ajudat Libia a desvolopar de centrifugadoiras a gases destinadas a l'enriquiment de l'urani entre 2001 e 2003 e serián sustot estats en contacte amb lo « paire » de la bomba nucleara paquistanesa. Segon de revelacions de la delegacion de las comissions de gestion — organ parlamentari cargat de controlar las activitats ligadas a la securitat de l'Estat —, las personas implicadas dins l'Afar Tinner, del nom dels tres engenhaires (paire e fils) de Sant Galh, qu'aurián alimentat la ret de contrabanda nucleara del « paire » de la bomba atomica paquistanesa, Abdul Qadeer Khan, trabalhavan tanben per la CIA.
  • Dimars  : visita oficiala a Bèrna del primièr ministre chinés Wen Jiabao.
  • Dijòus  :
    • decès a Lausana, a l'edat de 93 ans, del filosòf e istorian de l'art René Berger ;
    • mai de 200 prèires e teologians de Soïssa an exprimit, dins una letra dobèrta a la Conferéncia dels avesques soïsses, lor desacòrd amb la levada de l'escomenge de quatre avesques integristas pel papa Benesech XVI, estimant que s'inscriviá dins una seria de decisions « fòrça regressivas ». Los signataris an jutjat la reabilitacion de l'avesque Ricard Williamson, qu'a tengut dels prepauses negacionistas, escandalosa e nautament problematica per las relacions judéo-crestianas.
  • Dissabte  :
    • a Genèva, la polícia carga mantuna centena dels manifestants anti-Fòrum de Davos que s'èran amassats dins lo quartièr de la gara Cornavin al centre de Genèva en despièch d'una defensa. Una seissantena de personas son estadas interpeladas ;
    • una manifestacion autorizada de mantun desenat de personas s'es debanada sens incidents a Davos quitament, sol lo perimètre del Fòrum economic mondial èra protegit.

Febrièr de 2009[modificar | modificar lo còdi]

  • Dijòus  :
    • Soïssa es tocada a son torn pel ralentiment economic mondial, enregistrant a la fin de 2008 un taus de caumatge de 3,0 %, contra 2,8 % fin 2007. A la fin de genièr lo taus es passada a 3,3 %, 128 430 personas èran inscrichas al caumatge al près dels oficis regionals de plaçament.
  • Dimenge  : votacions federalas. Lo pòble apròva, per 1 517 132 òc (59,6 %) contra 1 027 899 non (40,4 %), la reconduccion de l'acòrdi entre Soïssa e l'Union Europèa sus la liura circulacion de las personas, aital coma son extension a Bulgaria e a Romania.
  • Diluns  :
    • lo CERN anóncia la represa de l'accelerator gigant de particulas LHC tombat en pana qualques jorns après son lançament, es estat un còp mai reportat e fixat a la . Lo Grand collisionneur de hadrons (LHC) es estat arrestat lo a causa d'un defaut sus un dels aimants supraconductors cargats de guidar las particulas dins los 27 km del circuit de l'accelerator rebondut a 100 mètres jos tèrra ;
    • segon la federacion ChocoSuisse, malgrat lo ralentiment conjontural mondial, las vendas de chocolat soís an conegut una auça recòrd de la chifra d'afars en 2008, que compta aquela annada encara sus una creissença. En volum, las vendas an aumentat de 2 % a 184 969 tonas e de 9,3 % ne chifra d'afars.
  • Dimars  :
    • segon lo Departament federal de las finanças, Soïssa a boclat l'annada 2008 sus un deficit budgetari de 3,6 miliards de francs soïsses (2,4 miliards d'euros), sustot a causa de despensas ligadas al plan de salvament de la banca UBS. Lo budgèt ordinari es estat excedentari de 7,3 miliards FS mentre que lo budgèt extraordinari es en deficit d'11 miliards FS dont 5,9 per afortir lo sistèma financièr. Lo deute del país s'es acrescuda de 800 milions FS per 121,8 miliards a la fin de 2008.
    • lo grop quimic Ciba, passat jos contraròtle de l'alemand BASF, anóncia una pèrda d'espleitacion de 564 milions de francs soïsses (374 milions d'euros) contra un benefici de 237 milions un an mai d'ora. Sa chifra d'afars ressòrt en baissa de 9 % a 5,92 miliards FS (3,9 miliards d'euros). Lo marge d'espleitacion abans reestructuracion se monta a 5,2 % contra 8,5 % en 2007. La pèrda neta es de 41 milions FS contra un benefici d'84 milions pendent lo meteis periòde de 2007.
  • Divendres  : Carlo Janka ganha la medalha d'aur en eslalòm gigant dels campionats del mond de Val d'Isère, son primièr títol pendent un eveniment màger.
  • Dijòus  :
    • Japon e Soïssa signan un acòrdi de liure-escambi qu'exemptarà de dreches de doana 99 % del comèrci entre los dos païses. S'agís del primièr tractat de liure-escambi jamai signat per Japon amb un país europèu. Prevei la supression dels dreches de doana, dins un delai de dètz ans, sus 99 % dels bens escambiats entre los dos païses, sustot los produches industrials e la màger part dels produches agricòlas.
  • Dimenge  :
    • en reaccion al fach « que lo Departament american de la justícia aja menaçat UBS de mesuras unilateralas malgrat la collaboracion de la banca e de las autoritats elveticas amb las autoritats americanas », Soïssa anulla en signe de protèsta sa participacion a una audicion al Senat american dimars venent a prepaus de las questions fiscalas e d'UBS ;
    • 21e poténcia economica mondiala e una de las mai importantas plaças financièras de la planeta, lo Departament federal de las finanças (DFF) anóncia que Soïssa figura pas sus la lista dels participants al venent G20 que deu debatre de la crisi economica en abril a Londres.

Mart 2009[modificar | modificar lo còdi]

  • Dimenge  : eleccions cantonalas a Solothurn. Christian Wanner (PRD), Klaus Fischer (PDC), Peter Gomm (PSS), Esther Gassler (PRD) e Walter Straumann (PDC) son elegits al Conselh d'Estat pendent lo 1er torre d'escrutinh.
  • Diluns  :
    • lo canton de Lucèrna ven de votar la levada la defensa de dançar d'unes jorns de fèsta, après un vòte sarrat — 51 voses per e 50 contra. Segon aquela defensa, datant de 1428 dins aquel canton majoritàriament catolic, èra defendut de dançar d'unes jorns de fèsta : lo divendres sant, lo dimenge de Pascas, lo dimenge de Pentacosta, lo jorn del June federal, Nadal e lo dimècres de las Cendres ;
  • Dijòus  :
    • l'OCDE deplora dins una letra que Soïssa aja pas signat a aquel jorn « un sol acòrdi sus l'escambi d'informacion fiscala confòrma als estandards de l'OCDE ».
  • Divendres  : lo Conselh federal decidís de reprene los estandards de l'OCDE dins l'encastre de la cooperacion internacionala contra los delictes fiscals e a abandonar la distincion entre frauda e evasion fiscala de cap a totes los païses qu'o desiran.
  • Dijòus  : lo Conselh d'administracion de SRG SSR idèa soïssa anóncia lo contengut de son estrategia de convergéncia segon la quala ràdio e television devon èsser regropadas dins las tres regions lingüisticas.
  • Dissabte  : lo president de la banca nacionala soïssa, Jean-Pierre Roth, anóncia s'esperar pas a de mesuras « revolucionàrias » pendent la cima venenta del G20 a Londres, a lo qual la Confederacion es pas estat convidat : « M'espèri pas a una revolucion […] la sola institucion amb una legitimitat internacionala es lo FMI […] Que Soïssa siá pas estada convidada a la cima de G20 ten al fach que se refusa de veire la realitat. Lo pes de Soïssa es fòrça mai important que sa populacion […] Soi ça que la estonat que los Païses Bas e Espanha, que son pas membres del G20, sián representats dins la delegacion ».
  • Dimars  :
    • de centenas de gabinets medicals valdeses e geneveses demòran barrats pendent una jornada per protestar contra la baissa de las tarifas de laboratòri;

Avril 2009[modificar | modificar lo còdi]

Divendres

  • Lo president de la Confederacion e ministra de las finanças, Hans-Rudolf Merz, « deplora » que Soïssa siá estada plaçada sus la novèla lista grisa dels paradises fiscals de l'Organizacion de cooperacion e de desvolopament economics (OCDE). El « deplora » e « desapròva lo procediment » e « los critèris qu'an servit a establir la lista »[3].

Diluns

  • Lo ministèri de las finanças (DFF) anóncia que suspècta lo miliardari rus Viktor Vekselberg d'aver pres lo contraròtle del grop industrial soís Sulzer (fabricacion de pompas per rafinariás) en infraccion amb la reglamentacion borsièra. Los investisseires austrians Ronny Pecik e Georg Stumpf avián cedit en 2007 lor participacion dins Sulzer a la societat Renova detenguda pel miliardari rus[4].
  • Decès a Zuric, a l'edat d'88 ans, del jornalista e escrivan Alfred Häsler.

Dimècres

  • Soïssa anóncia qu'anava acordar una linha de crèdit limitada dins lo temps per un montant maximal de 10 miliards de dòlars (7,6 miliards d'euros) al Fons monetari internacional (FMI) per l'ajudar a afrontar la crisi economica mondiala, « la deterioracion de la situacion dins los païses en desvolopament e emergents exigisca tot particularament una aumentacion dels fonzes ».

Dimenge

  • Lo conselhièr federal de l'Interior, Pascal Couchepin desvolopa la polemica contra l'OCDE estimant qu'aquela organizacion « deuriá pas jogar al Gault Millau pels bons e los marrits Estats » mas puslèu emplenar un ròtle de « centre de recèrca » per tal d'estudiar las « originas e las consequéncias » de la crisi economica mondiala. Lo ministre estima que « lo G20 a establit una mena tornarmai governament mondial, dins l'esquina de l'ONU […] lo G20 a contornejat tot un sistèma mes en plaça dempuèi la fin de la Segonda guèrra mondiala ».

Diluns

Dissabte

  • Tirat lo per de rebèls islamistas filipins en companhiá de dos autres emplegats del Comitat internacional de la Crotz Roja (CICR), Andreas Notter es liberat san e salve dins la vila d'Indanan, sus l'illa de Jolo.

Dimenge

Diluns

  • Obertura a Genèva de la Conferéncia d'examèn de Durban, destinada a avalorar los progrèsses realizats dins l'encastre dels objectius fixats per la conferéncia de Durban en 2001.

Divendres

Dimenge

Mai 2009[modificar | modificar lo còdi]

Divendres

  • La manifestacion del 1er mai a Zuric a degenerat. Mantuna centena de manifestants a afrontat pendent mantuna ora las fòrças de l'òrdre qu'an procedit a 83 interpelacions.

Diluns

  • Mesa en servici del contournement autoroutier al sud de la vila de Zuric. D'una longor de 10,6 quilomètres, religa las autorotas A1 (Bèrna-ZuricSant Galh), A3 (Zuric-Coire) e A4 (Zuric-Brunnen).
  • L'Amassada interjurassienne presenta doas pistas per resòlvre la Question jurassenca. L'una considèra la creacion d'un novèl canton compausat de 6 comunas, avent la vila de Moutier per capitala. L'autre prevei la començada de solucions permetent de melhorar la situacion actuala del Jura bernés dins lo canton de Bèrna sens remetre en causa son apertenéncia cantonala.
  • Valés : Signatura del contracte per la novèla centrala idroelectrica de Nant de Drance d'una capacitat de produccion de 628 megawatts, çò que correspond a la consomacion mejana d'electricitat de mai de 600 000 foguièrs soïsses. Aquel projècte es menat pel grop energetic soís Alpiq, las Fòrças Motrises Valesanas (FMV) e los camins de fèrre federals soïsses CFF. Lo grop industrial francés Alstom deu fornir las turbinas pompas a velocitat variabla e autras equipaments.

Divendres

  • Lo taus de caumatge atench a 3,5 %, contra 3,4 % lo mes precedent, siá 136 709 personas inscrichas al près dels oficis regionals de plaçament.

Dimenge

Dimècres

Dijòus

Dimenge

  • Votacions federalas. Lo pòble apròva, per 1 283 838 òc (67,0 %) contra 631 908 non (33,0 %), lo contraprojècte del Conselh federal sus l'article constitucional « Per la presa en compte de las medecinas complementàrias ».
  • Votacions federalas. Lo pòble apròva, per 953 136 òc (50,1 %) contra 947 632 non (49,9 %), l'introduccion de balhadas biométriques enregistradas électroniquement dins lo passapòrt soís e dins los documents de viatge de las personas estrangièras.
  • Soïssa Roger Federer bast l'espanhòl Rafael Nadal en dos sets (6-4, 6-4) en finala del torneg de Madrid.

Dimècres

Dimenge

Junh de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Dimars

  • Soïssa entre oficialament en recession après una reculada de 0,8 % del produch interior brut en 1er trimèstre 2010, en seguida de dos trimèstres successius de baissa ; sus un an la reculada es de 2,4 % essencialament degut a una baissa importanta de las exportacions.

Dissabte 6 de junh

  • Festivitats del 450e anniversari de l'Universitat de Genèva.

Dimècres 10 de junh

  • Nestlé inaugura un centre de produccion e de distribucion Nespresso a Avenches (VD). 4,8 miliards de capsulas i seràn produchas annalament per 340 personas.

Divendres 12 de junh

  • Soïssa a conclús amb França son quatren acòrdi, sus 12, contra la dobla imposicion confòrmament a las nòrmas de l'OCDE, portant sus la transparéncia e l'escambi d'informacion fiscala per figurar pas mai sus la « lista grisa » dels paradises fiscals.

Dimècres

  • Lo ministèri de l'Economia anóncia un tresen paquet de mesuras, d'un montant total de 750 milions de francs soïsses (près de 500 milions d'euros), per afrontar la crisi economica e sustot a sas consequéncias sus l'emplec. Lo PIB se deuriá contractar de 2,7 % en 2009 e de 0,4 % en 2010. « l'auça esperada del caumatge es particularament fòrta e la recession risca d'èsser particularament longa e marcada ». Lo ministèri compta sus un taus de sens emplecs de 3,7 % per aquela annada, après 2,6 % en 2008. 400 milions de francs soïsses seràn utilizats per luchar contra lo caumatge de durada, lo caumatge dels joves e per crear d'incitacions a las formacions complementàrias.

Divendres 19 de junh

Dimenge 21 de junh

Dissabte 27 de junh

Dimenge 28 de junh

    • Decès a Coppet (VD), a l'edat d'81 ans, de l'istorian Jean-René Bory.

Juillet 2009[modificar | modificar lo còdi]

Divendres  :

Dimenge  :

Divendres  :

  • 500e anniversari de la naissença de Jean Calvin, l'un dels dos grands teologians e iniciadors del protestantisme que compta uèi environ 600 milions de fidèls a travèrs lo mond, totas familhas confondudas.

Dimenge  :

  • Un ostatge soís, Werner Greiner, tirat lo a Nigèr e detengut per Al Qaida al Magrèb islamic dins lo nòrd de Mali es liberat. Segon lo jornal arabofòn argerian El Khabar, « un rescat d'almens tres milions d'euros » es estada versada per la liberacion. L'argent del rescat es estat transferit d'una banca situada dins una capitala europèa cap a una agéncia bancària a Burkina Faso abans d'èsser remés a dos intermediaris, çò que fòl lo Departament federal dels afars estrangièrs soís[6].

Dimècres  :

Agost de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Dissabte 1èr agost

  • Dintrada en vigor de HarmoS, l'acòrdi intercantonal sus l'armonizacion de l'escolaritat obligatòria. S'aplica als dètz cantons que i an aderit.

Dimars 4 d'agost

Dimars 18 d'agost

Dimècres 19 d'agost

  • Al tèrme d'un acòrdi signat amb lo fisc american, la banca UBS, perseguida per frauda fiscala als Estats Units, deu revelar los noms de 4 450 contribuents americans suspectats de frauda fiscala, titularas d'un compte al près de l'establiment. La banca escapa a un procès e deu pas pagar de penalitats suplementàrias.

Diluns 31 d'agost

Setembre de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Dimècres 16 de setembre

Diluns 21 de setembre

Dimars 22 de setembre

Dissabte 26 de setembre

  • Lo cineasta franco-polonés Roman Polanski es arrestat a son arribada a l'aeropòrt de Zuric per la polícia e plaçat en detencion provisòria en vista d'una extradicion sus la basa d'un òrdre de detencion american. Polanski es recercat per la justícia americana après una procedura dobèrta en 1977 per de relacions sexualas illegalas amb una adolescenta de 13 ans.

Dimenge 27 de setembre

  • Votacions federalas. Lo pòble apròva, per 1 110 846 òc (54,5 %) contra 928 601 non (45,5 %), una auça de la TVA per finançar l'assegurança-invaliditat.
  • Votacions federalas. Lo pòble apròva, per 1 307 071 òc (67,9 %) contra 618 740 non (32,1 %), la supression de l'iniciativa generala.
  • L'australian Cadel Evans empòrta lo Campionat del mond de ciclisme sus rota masculin a Mendrisio.

Octobre de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Divendres 9 d'octobre

Dimenge 25 d'octobre

Dijòus 29 d'octobre

Novembre de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Dimenge 1èr novembre

Dijòus

Dimenge

Dimècres

  • Lo cineasta Roman Polanski es liberat jos caucion de 4,5 milions de francs soïsses e assignat a residéncia dins son chalet de Gstaad.

Dimenge

Decembre de 2009[modificar | modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias[modificar | modificar lo còdi]

  1. Lo Conselh federal, « Tous los membres del Conselh federal dempuèi 1848 », sus www.admin.ch (consultat lo )
  2. Didier Cuche empòrta la Copa del mond d'eslalòm gigant , 24Heures.ch
  3. Le Figaro.fr, Paradis fiscals : Soïssa decebuda
  4. Le Figaro.fr, Vekselberg suspectat de delicte borsièr
  5. Le Monde.fr, L'arquitècte soís Zumthor laureat del prèmi Pritzker
  6. « Le Monde.fr, Mali : l'ostatge soís es estat liberat . »
  7. « Departament federal de l'interior », sus admin.ch per Wikiwix, Departament federal de l'interior (consultat lo ).

Veire tanben[modificar | modificar lo còdi]

Suls autres projèctes Wikimedia :