Portal:Departament de Ròse

Introduccion

Le fleuve Rhône coule sous un pont Lyon, préfecture du département — Lo fluvi Ròse raja jos un pont Lion, prefectura del departament

Portail de Ròse

Una seccion de Wikipédia consacrada a Ròse.
1 337 articles son actualament ligats al portal.

Chifras claus

Estatisticas :

Demografia : 469 623 ab. (2021, sens la metropòli de Lion)
Superficia : 2 715 km²
Densitat : 172,9 ab./km²

Subdivisions :

Presentacion

Ròse es un departament francés situat dins la rega Ròse-Saòna a proximitat del confluent d'aqueles dos corses d'aiga. Sa vila principala es Vilafranca-sus-Saòna, dempuèi lo 1^er genièr de 2015 e la creacion de la metropòli de Lion, mas son capluòc demòra pasmens situat a Lion.

Fa partida de la region Auvèrnhe-Ròse-Alps e pòrta lo numèro 69 per la Pòsta, e lo còdi 69D per l'INSEE. Aquel departament deu son nom al fluvi que bordeja son territòri, Ròse.

Las darrièras modificacions de las 1 337 articles del portal.

[modificar]

Geografia

Regions : Beaujolais - Monts del lionés - Es lionés - Region de Condrieu

Cimas : Mont Sant-Rigaud

Massises : Monts de Lionés - Monts d'Aur - Monts de Beaujolais

Cols : Còl del Pin-Bouchain - Col dels Salvatges

Fluvi : Ròse

Lacs : Lac dels Avets

Corses d'aiga : Ardières - Azergues - Boussuivre - Brévenne - Charveyron - Coise - Garon - Grosne - Marverand - Morgon - Nizerand - Rhins - Saòna - Soanan - Sornin - Toranche - Turdine - Vauxonne - Yzeron

Istòria e patrimòni

Lo departament aculhís mai de tres cents castèls dont lo castèl de Montmelas e lo castèl de Chamelet del XII^e sègle, lo castèl de Jarnioux del XIII^e sègle o encara lo castèl de la Chaize del XVII^e sègle, lo mai grand del departament, segon los plans de Jules Hardouin-Mansart, que compòrta un jardin elaborat per Le Nôtre. Se compta de nombroses castèls del XIX^e sègle bastits o renovats per la borgesiá lionesa, coma los de Liergues o lo castèl de la Flachère sus de plans de Viollet-le-Duc.
Lo departament comptava, abans la creacion de la metropòli de Lion, 539 immòbles protegits al títol dels Monuments Istorics.

Politica e administracion

Administracion :
- Conselh departamental de Ròse
- Circonscripcion departamentala de Ròse
Decopatge administratiu :
Representacion politica :
Circonscripcions electoralas :
- 14 circonscripcions legislativas
  - 1^re
  - 2^e
  - 3^e
  - 4^e
  - 5^e
  - 6^e
  - 7^e
  - 8^e
  - 9^e
  - 10^e
  - 11^e
  - 12^e
  - 13^e
  - 14^e
- 13 cantons

Vilas e vilatges

Articles detalhats : Demografia de Ròse e Lista de comunas de Ròse.

Al 1^er genièr de 2021 lo departament (sens la Metropòli de Lion) compte cinc vilas de mai de 10 000 abitants, dont dos situadas dins l'aira urbana de Lion.

Lista de las 15 comunas las mai pobladas en 2021 :
- Vilafranca-sus-Saòna : 35 913 ab.
- Belleville-en-Beaujolais : 13 542 ab.
- Genas : 13 483 ab.
- Brignais : 12 388 ab.
- Tarare : 10 428 ab.
- Chaponost : 9 052 ab.
- Gleizé : 7 614 ab.
- Ansa : 7 947 ab.
- Sant-Bonnet-de-Madura : 6 920 ab.
- L'Arbresle : 6 453 ab.
- Brindas : 6 661 ab.
- Thizy-los-Borgs : 5 869 ab.
- Mornant : 6 274 ab.
- Lentilly : 6 508 ab.
- Sent Sefrian-d'Audon : 5 965 ab.

Lista de las 15 comunas las mens pobladas en 2021 :
- Vernay : 110 ab.
- Azolette : 122 ab.
- Sant-Cyr-lo-Chatoux : 153 ab.
- Dième : 194 ab.
- Moiré : 233 ab.
- Sant-Appolinaire : 235 ab.
- Sant-Clamenç-de-Vèrn : 204 ab.
- Meaux-la-Montanha : 229 ab.
- Aigueperse : 243 ab.
- Émeringes : 281 ab.
- Sant Andrieu-la-Còsta : 279 ab.
- Sant-Bonnet-lo-Troncy : 316 ab.
- Ranchal : 318 ab.
- Chénelette : 361 ab.
- Vauxrenard : 317 ab.

Demest los vilatges, se pòt citar :

Oingt, un dels mai polits vilatges de França
Valer-Beaujolais qu'a servit de modèl al roman de Gabriel Chevallier Clochemerle

Cultura e tradicions

Fèstas e manifestacions culturalas : Fèsta dels Conscrits de Vilafranca-sus-Saòna -

Monuments istorics :

Article detalhat : Lista dels monuments istorics de Ròse.

Musadas : Musèu de la Vius l'Arbresle (L'Arbresle) - Musèu Teatre Guinhòl (Brindas) - Musèu gallo-roman (Sant-Romain-en-Gal) - Musèu Paul Dini (Vilafranca-sus-Saòna) - Musèu Barthélemy Thimonnier (Amplepuis)

Pargues culturals e de Lésers : Pargue animalièr de Courzieu (Courzieu)

Divèrs : Armorial de las comunas de Ròse

Personatges celèbres

Personalitats ligadas a Lyon

Lumière sus...

Corneille de Lyon o Corneille de la Haye (nascut entre 1500 e 1510 a L'Aia e mòrt en 1575 a Lion) es un pintre de retrachat franco-olandés del XVI^e sègle, e qu'es pendent tota sa carrièra pintre reial.

Malgrat qu'el siá conegut a son epòca amb lo nom de Corneille de la Haye, se sap pas res de sa joventut olandesa e arriba a Lion al pus tard en 1533. Realizant tre 1536 los retraches de mantun membre de la familha reiala, obten lo títol de pintre reial en 1541. Malgrat aquela foncion, demòra dins la ciutat rodanenca tot lo long de sa vida. En esposant la filha d'un estampaire de renom, s'inserís dins la notabilitat de la vila, e aquerís una solida posicion sociala, vivent dins lo quartièr dels estampaires, près de Notre-Dame-de-Confòrt.

Viu de son mestièr de pintre, e sembla cooperar amb d'autres artistas del quartièr (pintres o gravaires). Son talhièr consèrva una galariá de las còpias dels tablèus dels personatges mai celèbres dont a fach lo retrach. Aquò permet als clients de n'aquerir una còpia novèla, o los incita a se far far lo retrach per un pintre famós. Sos afars semblan prospèrs fins a las guèrras de religion, pendent las qualas, malgrat son estacament a la religion reformada, sembla pas victima d'agression o d'espoliacion. Se convertís jos la constrencha a la religion catolica en 1569.

L'art de Corneille del retrach pichon sens decòr es innovador per l'epòca. Aquerís un prestigi grand al ponch que los tablèus d'aquel estil acaban per èsser designat coma dels « Gralhas ». Trabalhant a l'òli sus de fusta, concentra son trabalh sus la cara e lo bust. Corneille es plan precís dins la composicion de las pilositats, pel, barbas, que traça de còps quasi pel a pel. Sos modèls pòrtan rarament de pesucs vestits decorats, son estil demòra plan sòbri. Lo fons de sos tablèus es totjorn unit, sens decòr e sembla trabalhar sens dessenh preparatòri.

Après la Renaissença, la reputacion de Corneille s'esfaça, sa descendéncia prenent pas lo relai per la realizacion de pichons retraches. Es tornat descobrir al XVII^e sègle per François Roger de Gaignières. Tombant puèi encara dins l'oblit, son nom ressorgís al XIX^e sègle, a partir de citacions dins los tèxtes de l'epòca. L'extrèma dificultat per trobar d'òbras de referéncias entrainan de serioses problèmas d'atribucion e de reconstitucion de son còrpus artistic. Mantuna mespresa e confusions son fachas pels istorians de l'art e los amators. La primièra òbra atribuïbla sens ambigüitat es descobèrta en 1962. Mantuna òbra repren las conclusions anterioras e la primièra sintèsi sus l'artista es realizada per Anne Dubois de Groër en 1996.