Annadas 1970

Cronologias

Donadas claus

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 Decennias : 1940 1950 1960  1970  1980 1990 2000 Sègles : XVIIIe XIXe  XXe  XXIe XXIIe Millenaris : -Ier Ier  IIe  IIIe

Calendaris

Romain Chinés Gregorian Julien Ebraïc Indó Hégirien Persan Republican

Las annadas 1970 cobrisson lo periòde del 1^er genièr de 1970 al 31 de decembre de 1979.

Eveniments

Las annadas 1970 (« seventies », en franglais) sonan la fin del periòde dels « Trent Gloriosas », amb la decision dels Estats Units de suspendre la convertibilitat del dòlar (1971), lo primièr tust petrolièr consecutiu a la guèrra del Kippour (1973) e lo segond tust petrolièr consecutiu a la revolucion iraniana (1979). La decennia es marcada per de movements politics e socials importants (liberacion sexuala de las femnas), e per la presa de consciéncia de la gravetat dels problèmas sexuals de las personas esterilas e la debuta d'una novèla crisi economica. Marcan egalament lo retorn ne fòrça de las idèas liberalas (las « Chicago Boys » a Chile, Margaret Thatcher al Reialme Unit) e islamistas (Khomeiny en Iran). A Canadà, la societat quebequesa es marcada per la crisi d'octobre de 1970 qu'engendrèt de nombrosas reformas politicas, economicas e socialas a Japon e en Corèa del Nòrd. A partir del mièg de la decennia, s'assistís a una certana recrudescéncia de la guèrra freja a causa del declin relatiu dels Estats Units que se rapròchan de China, mentre que l'influéncia sovietica ganha de terren en Asia e en Africa (Indochina, Angòla, Etiopia, Afganistan). En Euròpa, la CEE passa de sièis a nòu membres amb l'adesion del Reialme Unit, d'Irlanda e de Danemarc, mentre que Portugal, Grècia e Espanha s'engatjan sus la via de la dictatura reiala.

Guèrras e conflictes

• La guèrra de Biafra s'acaba en genièr de 1970, après aver fach un o dos milions de mòrts en trenta meses.
• « Setembre negre » en Jordania (1970).
• Ocupacion militara canadiana , a Quebèc pendent la Crisi d'Octobre (1970).
• La guèrra indo-paquistanesa de 1971 abotiguèt a l'independéncia de Bangladesh.
• La guèrra israélo-araba del Kippour (entre Israèl, Egipte e Siria) desboca sul primièr tust petrolièr (octobre de 1973).
• Los turcs ocupan la partida septentrionala de l'illa de Chipre (julhet-agost de 1974).
• La presa de Saïgon per las Vietcongs marca la fin de la guèrra del Vietnam (abril de 1975). Los khmers rogs se liuran a un vertadièr genocidi a Cambòtja, abans d'èsser caçats del poder pels vietnamians en genièr de 1979.
• La guèrra civila angolesa debuta en 1975, amb tres movements de liberacion rivals que se disputan lo poder.
• La guèrra civila esclata a Liban en abril de 1975. Siria e Israèl intervenon dins lo conflicte.
• La guèrra del Saara occidental esclata en novembre de 1975.
• Las tropas francesas e bèlgas intervenon a Kolwezi (mai de 1978).
• Las tropas sovieticas intervenon en Afganistan (decembre de 1979).
• Aparicion de movements armats, d'extrèma esquèrra (Fraccion armada roja, Accion dirècta, Brigadas rojas), d'extrèma drecha (Nuclèus armats revolucionaris) o d'inspiracion nacionalista (FLNC, IRA, ETA, PKK).

Geopolitic

• Conferéncia de las Nacions Unidas sus l'environament a Estocòlme (1972).
• Primièr alargament de la Comunautat economica europèa (CEE) amb l'adesion del Reialme Unit, d'Irlanda e de Danemarc (1^er genièr de 1973).
• L'escandal del Watergate entraina la demission del president american Richard Nixon (9 d'agost de 1974).
• Lo 25 d'abril de 1974, la revolucion dels Ulhets entraina la casuda de la dictatura a Portugal e obrís la via a la descolonizacion de Moçambic e d'Angòla .
• En Grècia, lo regim dels coronèls s'afondra e la democracia es restablida lo 23 de julhet de 1974.
• En Etiopia, l'emperador Haïlé Sélassié es depausat per l'armada lo 12 de setembre de 1974.
• Lo primièr president Chadian François Tombalbaye es assassinat lo 13 d'abril de 1975.
• En Espanha, lo rei Juan Carlos monta sul tròne en seguida de la mòrt del general Franco, subrevenguda lo 20 de novembre de 1975.
• Lo president american Richard Nixon va a Pequin en febrièr de 1972, mas cal esperar 1979 per que s'establiguèsson de vertadièras relacions diplomaticas entre los Estats Units e la China populara.
• Dos còps d'estat militars particularament sagnoses se produson en America latina, l'un instaurant lo regim militar d'Augusto Pinochet a Chile en 1973, amb mai de 3 000 mòrts e 38 000 torturas, e l'autre en Argentina en 1976. Mai o mens 30 000 opausants son estats tuats o portats desapareguts jol regim militar argentin, e près de 500 nenets raubats a de femnas opausantas puèi eliminadas, per èsser puèi adoptats.
• En 1976, las susmautas de Soweto, sagnosas, conduson a de manifestacions reprimidas en tota Africa del Sud.
• Joan Pau II es lo primièr papa polonés (de 1978 a 2005).
• En 1979, la revolucion iraniana provòca la casuda del Shah.
• A Nicaragua, la dictatura de Somoza es versada per la revolucion sandinista en 1979.

Catastròfas naturalas

Ciclòns e auragans

Lo ciclòn de Bhola l'11 de novembre de 1970.

• Lo ciclòn de Bhola (11 de novembre de 1970, Asia) es lo mai murtrièr de l'istòria. Toquèt l'actual Bangladesh (vilas de Chittagong, Khulnâ) e provoquèt una submersion marina e una marèa de tempèsta. I aguèt mai o mens 400 000 victimas.
• Los 18 e 19 de junh de 1972, l'auragan Agnès toquèt Florida dins lo Sud-èst dels Estats Units. Faguèt 122 victimas e l'equivalent de mai de 3 miliards d'euros de degalhs.
• Lo 20 de novembre de 1977, un ciclòn tropical en Índia, a Andrah Pradesh, faguèt mai o mens 10 000 victimas.

Secadas

• Secada de 1976 en Euròpa.
• Secada al Sahel.

Etiopia a conegut en 1973-1974 dins lo Wollo una famina granda (200 000 mòrts).

Seïsmes

Lo 4 de genièr de 1970, un seïsme dins lo Sud de China (Yunnan) faguèt mai o mens 10 000 victimas.

Lo 31 de mai de 1970, un seïsme a Peró (Chimbote) provoquèt un emboden que faguèt mai o mens 67 000 victimas.

Lo 31 d'octobre de 1971, en Índia, un seïsme dins lo Golfe de Bengala e a Orissa faguèt 10 800 victimas.

Lo 1^er mai de 1974, en China, un seïsme dins las Províncias de Sichuan e Yunnan faguèt mai de 10 000 victimas.

Lo 4 de febrièr de 1975, a Guatemala, un seïsme a Guatemala City faguèt mai o mens 22 000 victimas.

Lo seïsme de 1976 a Tangshan, al nòrd-èst de China, las 27 e 28 de julhet, faguèt 290 000 victimas.

Lo 16 de setembre de 1978, a l'èst d'Iran , un seïsme dins la Region de Tabas faguèt mai o mens 20 000 victimas.

Inondacions

• En setembre de 1978, de las inondacions provocadas per la monson en Índia faguèron mai o mens 15 000 victimas.

Invencions, descobèrtas, introduccions

• Descobèrta dels ecosistèmas abissals associats a las fonts idrotermalas.
• Metòde CEREISON (metòde d'analisi e de concepcion, aital coma de gestion de projècte),
• Microprocesseur, disc compacte, primièra estampadoira lasèr (UBM 3800)
• Ordenador personal
• UNIX, datagrama e informatica distribuïda, amb Arpanet, la ret Cicladas e la Distributed System Arquitectura, venguda en 1978 lo modèl « OSI-DSA ».
• lo ròck psiquedelic desbarca en Euròpa : ven dels Estats Units dins la dralha contestatària, los californians en cap de fila : (cap de gondòla a Venice Beach) : son los seventies.
• Alan Stivell inventa çò que se cridarà mai tard la world music
• Lo reggae fa sas debutas fòra de Jamaïca amb Bob Marley, Jimmy Cliff…
• L'ardit ròck, vengut d'Anglatèrra amb Led Zeppelin, Black Sabbath e Deep Purple mas tanben dels Estats Units amb Alice Cooper e Steppenwolf, revoluciona la musica ròck amb un son dur e agressiu que consèrva pasmens sas originas blues. Los grops legendaris se multiplican : AC/DC (Austràlia), Aerosmith (Estats Units), Kiss (Estats Units), Escorpions (Alemanha), Trust (França), etc.
• Descobèrta de las ròdas en uréthane, derivat de petròli. Uèi principalament montadas sus d'esquèits, trotinetas, etc. ; constituïsson una avançada màger dins d'unes espòrts, al vist de l'aderéncia melhora al sòl.
• Invencion del Rubik's Cub en 1974.

Videojòcs

Explosion del videojòc dins las annadas 1970

Los jòcs d'arcada de la fin de las annadas 1970 foncionavan en mòda semi-grafica.

Article detalhat : Istòria del videojòc dins las annadas 1970.

Encara confidencial a la debuta de las annadas 1970, lo sector del videojòc s'enlaira en seguida de las capitadas de Pong e de l'Odyssey . Los 350 000 consòlas Odyssey vendudas, chifra relativament febla, confòrtan pasmens de nombroses industrials dins l'idèa que lo videojòc domestic serà lo novèl eldorado del jòc. En 1974, mantuna societat desvolopa de consòlas se brancant a una television e prepausan mantun jòc d'espòrt, los tres quarts del temps dels jòcs de raquetas. Aquelas consòlas son un assemblatge de compausants electronics e son pas plan sovent disponibles qu'en botiga especializada o en venda per correspondéncia.

Ja precursor sul mercat de l'arcada, amb de desenats de jòcs comercializats, Atari fa créisser lèu lo mercat de las consòlas quand completa son ofèrta amb sa consòla de salon Home Pong. En plaça de prepausar mantun jòc, Atari ne prepausa pas qu'un, una replica de sa populara bòrna d'arcada, de melhora qualitat que los autres jòcs de l'annada 1974. Lo nombre de consòlas diferentas sortidas monta fins a mai de 744 referéncias en 1977, abans de conéisser un ralentiment amb la democratizacion de las microprocesseurs, que permet l'apondi de novèls jòcs a las consòlas existentas e atal dels cicles de comercializacion mai longs.

Mòda

La mòda vei de prigonds cambiaments respècte a la decennia passada. Mentre que fins aquí Londres insuflava las tendéncias dins las annadas 1960, los Estats Units venon lo centre de la mòda. Globalament, dos corrents dominan lo mond occidental : los vestits fantasiá representant una mòda permissiva, e las tengudas facilas a portar, dins lo linhatge de la confeccion. Los vestits unisexes s'espandisson amb, primièr, lo jeans. Mantun estil marcat e anticonformista se va succedir sus qualques annadas, tals aqueles eissits del movement hippy, del punk, del glam-ròck o del disco. De creators de mòda son al primièr plan coma lo francés Yves Sant Laurenç o l'american Halston.

Economia e societat

• Es lo plen periòde de la globalizacion financièra
• En 1971 es la fin de la convertibilitat dòlar/aur .
• En 1973 interven lo primièr tust petrolièr que provòca una crisi economica (1973).
• En 1979 interven lo segond tust petrolièr (1979).
• La Conferéncia de Helsinki abotís a la signatura dels acòrdis de Helsinki per 35 Estats, dont l'URSS e los Estats Units (la Destenda Èst-Oèst).

Environament

Istòria de l'environament

Las annadas 1970 marcan una virada dins la presa de consciéncia al benefici de la proteccion de l'environament als Estats Units. Tre 1970, l'Agéncia de proteccion de l'environament dels Estats Units es fondada e lo jorn de la Tèrra es instituït. En 1971, una publicitat de la companhiá Keep America Beautiful Inc. expausa sus d'immensas afichas la cara d'un amerindian que plora, acompanhat de l'eslogan : Pollucion : it's a crying shame (La pollucion : es vergonhós de plorar).. En 1972, una equipa de Massachusetts Institute of Technology dirigida per Dennis H. Meadows remet al Club de Roma un rapòrt alarmant entitolat The Limits to Growth (títol en francés : Los Limits a la creissença o « rapòrt Meadows »). Aquel rapòrt evòca la creissença zèro coma remèdi a l'agotament de las ressorsas naturalas. En 1971, dins lo contèxt de Guèrra del Vietnam, l'associacion Greenpeace es fondada, e denóncia los ensages nuclears, la guèrra, la caça de las balenas e a las fòcas. En 1979, Greenpeace ven una organizacion internacionala.

Biodiversitat

En 2016, un estudi del WWF (Fons mondial per la natura) indica que mai de la mitat dels vertebrats an desaparegut en 40 ans, de 1970 a 2012. Los miègs d'aiga doça son los mai afectats, amb un esfondrament d'81 % sul periòde, davant las espècias terrèstras (− 38 %) e aquelas marinas (− 36 %). Aquela tendéncia es importanta pendent tota la decennia, a causa de las pressions suls abitats naturals (artificialisation, desforestacion, pollucion, rescalfament climatic, catastròfas naturalas), e dels excèsses de prelevaments entremitan (braconatge, caça, pesca).

Veire tanben

Bibliografia

• Philippe Chassaigne, Las annadas 1970 : fin d'un mond e origina de nòstra modernitat, París, A. Merluç, 2008, 367 p. (ISBN 978-2-200-26693-6 e 2200266936, OCLC 493900018, BNF 41259515).
• Lilian Mathieu, Las annadas 70, una edat d'aur de las luchas?, París, Textuel, coll. « Pichona enciclopèdia critica », 2009, 141 p. (ISBN 978-2-84597-356-5 e 284597356X, OCLC 652431301, BNF 42187224).
• Denis Jeambar (photogr. André Perlstein), Cronica de las annadas 70, París, Seuil, 2010, 198 p. (ISBN 978-2-02-103252-9 e 2021032523, OCLC 718702178, BNF 42306855)
• (en) Niall Ferguson e al., The shock of the global : the 1970s in perspectiva, Cambridge, Mass., Belknap Press of Harvard University Press, 2010, 434 p. (ISBN 978-0-674-04904-8 e 9780674061866, OCLC 435918114, BNF 42200576)
• Dominique Sals, Camarillo : Adios los seventies (romanic), París, Cambra al lop, 2007, 293 p. (ISBN 978-2-9528451-0-6 e 2952845107, OCLC 182916963, BNF 41066265)

Filmografia

• Nòstras annadas 1970 : las inchalhentas, film d'Alain Moreau e Patrick Cabouat, Program 33, París, 2009, 69 min (DVD)
• La Folia de las annadas 1970, film documentari de Matthieu Jaubert, 2009, 105 min

Ligams extèrns

• Notícias d'autoritat :

  • LCCN
  • Israèl
  • Letònia